Salgın, başladığından beri bireysel ve toplumsal yaşantımızda pek cok şeyi değiştirdi. Kent hayatının olmazsa olmazı 'bir araya gelme' eyleminden kacınır olduk bir kere. Bu durum tum yaşamımıza, calışmamıza, ulaşımımıza, eğitimimize ve sosyalleşmemize yansıdı.
WRI, uluslararası bir araştırma enstitusu.Amacı surdurulebilir kentlerin artması. Enstitu'nun Turkiye Surdurulebilir Şehirler Direktoru Dr. Guneş Cansız'la, pandemiyle birlikte değişen ve hatta daha da değişmek zorunda olan şehir yaşamını konuştuk. Cansız daha samimi, daha 'kompakt' ve daha 'havadar' bir şehir yaşamı oneriyor, tum dunyanın da bu yolda ilerlediğini soyluyor!

Farklı şehirlerden ornekler...
Bu da aslında, her ne kadar bugunlerde unutulmaya yuz tutsa da bizim toplumumuzun geleneksel mahalle kulturune denk duşuyor. Yani cocuklarımızın mahalle okuluna gittiği, karşı bakkaldan alışveriş yaptığımız, ekmeğimizi koşedeki fırından sıcak sıcak aldığımız, işe yuruyerek ya da otobuse binip gittiğimiz, herkesin birbiriyle selamlaştığı o nostaljik gunler gibi. Cocukların parklarda koşuştuğu, her hafta kurulan pazarın mahalleli tarafından beklendiği, yeşil alanların bol olduğu, yerel uretim ve tuketimin mumkun olduğu gunler...
Dunyada da artık bu yaklaşım kabul goruyor. Orneğin Paris'in '15 dakikalık şehir' yaklaşımı... Her şeye en kısa mesafede ulaşabilmeyi amaclıyor. Turkiye'nin metropolu İstanbul icinse Dr. Guneş Cansız'ın belirttiği en onemli konu, farklı coğrafi bolgelerden yeni cekim merkezi kentler oluşturmanın gerekliliği...
Dr. Guneş Cansız, WRI Turkiye Surdurulebilir Şehirler Direktoru. WRI, surdurulebilir kentler icin calışan bir araştırma enstitusu.
Pandemi sonrası şehircilik adına dunyada atılan adımlar neler?
Uluslararası mimarlık ve tasarım firması WATG'nin geliştirdiği 'Yeşil Blok' yaklaşımı, New York sokakları icin yeşil, arabasız, acık hava odaklı bir sokak tasarımı ongoruyor. Cin'de 20'nci yuzyılın 'bahce şehri' yaklaşımına atıfla, metropollerden surdurulebilir tarım arazileri ve yeşil kuşaklarla ayrılmış, sağlık bilincine sahip mini uydu yerleşimler oluşturulması planlanıyor. Paris'in '15 dakikalık şehir' yaklaşımı, kent sakinlerinin ihtiyac duyduğu hizmetleri en kısa mesafede alabilmesine dayanıyor. Ayrıca ulaşımdaysa bisiklet kullanılması amaclanıyor.
Kent tukettiği gibi uretmeli de...
Ozellikle İstanbul gibi metropolleri duşunduğumuzde Turkiye icin en ideal şehir planlama yaklaşımı nedir?
Buyuk kentler ulaşım, ekonomi ve nufusun yığılma noktaları. Bu yığılma dengeli dağılmadığında ulaşım, konut, calışma gibi alanlarda sorunlar cıkabilir. Turkiye'de 30 buyukşehir belediyesi var. İstanbul nufusu, buyukşehir olma kriteri olan 750 binlik alt sınırın yaklaşık 22 katı. İstanbul'un nufus yoğunluğunu planlamadan once, Turkiye kentleri arasındaki dengesiz nufus dağılımını planlamak gerek. Bunun icin de sanayinin farklı dallarıyla, eğitimle, sağlıkla, turizmle on plana cıkan, farklı coğrafi bolgelerden yeni cekim merkezi kentler oluşturmak gerekiyor. Farklı kentler calışma ve yaşama anlamında cazip hale getirilmediği surece nufus yoğunluğunu, İstanbul sınırları icinde geliştirecek bir planlama ya da projeyle cozmek oldukca guc.
Şehircilik uzun soluklu duşunmeyi gerektirir. Gelecek icin bugunden ne yapabiliriz?
Kent ve cevresindeki bolge bir butun. Kentlerin doğal kaynakları ve gıdayı sadece 'tuketen' taraf olmaması, yeşille ve tarımla butunleşmiş 'ureten' tarafa gecmesi sağlanmalı.
Eskiden olduğu gibi cocukların mahalle mektebine gittiği, alışverişin karşı bakkaldan yapıldığı duzen en ideali diyebilir miyiz?
Parklarla, pazar alanlarıyla, yeşil alanlarla, bostanlarıyla yerel uretim ve tuketimin mumkun olduğu; paylaşmanın, selamlaşmanın hala değer olduğu mahallelerimizi geliştirmemiz bugunun ve geleceğin krizlerinin ustesinden gelmemiz ve guncel tanımla daha direncli kentler yaratmamız icin cok onemli bir secenek.
'Taşıt odaklı yaşamdan vazgecmeliyiz'
Şehirlerde ulaşımı nasıl sağlayacağız?
Kentler artık taşıt odaklı planlama anlayışından vazgecmeli. Pek cok firma salgın sonrasında ofis bağımsız calışma modellerine geciş planlıyor. Ozel arac kullanımı yerine, hijyenik, kalabalık olmayan ve sefer sıklığı arttırılmış toplu taşıma imkanları coğalmalı. Bisiklet, scooter ve yurume yaygınlaşmalı. Bunun icin de kentsel kullanım alanlarının uzak mesafelere yayılmadan tasarlanması gerek. Artık milyonları her gun aynı saatlerde evden cıkaracak sistemleri terk etmek gerekiyor.
Bisiklet yollarımız uzuyor
Turkiye'de hayata gecirilen projeler neler?
Kent ici bisikletli ulaşımın planlanması salgın doneminde ivme kazandı. Orneğin bisiklet ve yaya eylem planı hazırlayan İzmir, kentin ceşitli alanlarında bisiklet yolları inşa ediyor. Ankara'da 'cevre dostu ulaşım donemi' başladı. İstanbul da bisiklet yollarını hızla arttırma cabası icinde. Anadolu'nun pek cok kentinde bisiklet kullanımı bir kultur olarak var ve ne mutlu ki yerel yonetimler de bu kulture ve halkın talebine uygun projeler geliştirmeye başladı.
Kaynak: Hurriyet