Namaz surelerinden olan Fatiha suresi kısa olması nedeniyle cocuklara da kolayca ezberletilebilir. İşte Fatiha suresi anlamı, Fatiha suresi faziletleri, Fatiha suresinin okunuşu, Fatiha suresi meali ve Fatiha suresi tefsiri nedir? Fatiha suresi Arapca okunuşu ile Fatiha suresi dinle!
[h=3]FATİHA SURESİ NEDİR?[/h]Mekke doneminde inmiştir. Yedi Âyettir. Kur'an-ı Kerim'in ilk sûresi olduğu icin "başlangıc" anlamına "FÂtiha" adını almıştır. Sûrenin ayrıca, "Ummu'1-Kitab" (Kitab'ın ozu) "es-Seb'ul-MesÂnî" (Tekrarlanan yedi Âyet) , "el-EsÂs","el-VÂfiye", "el-KÂfiye", "el-Kenz", "eş-ŞifÂ", "eş-Şukr" ve "es-SalÂt" gibi başka adları da vardır. Kur'an'ın icerdiği esaslar oz olarak FÂtiha'da vardır. Zira ovgu ve yuceltilmeye lÂyık bir tek Allah'ın varlığı, onun hÂkimiyeti, tek mabut oluşu, kulluğun ancak O'na yapılıp O'ndan yardım isteneceği, bu sûrede ozlu bir şekilde ifade edilir. FÂtiha sûresi, aynı zamanda baştan başa eşsiz guzellikte bir dua, bir yakarıştır.

[h=3]FATİHA SURESİ NUZUL[/h]Mushafta birinci, nuzûl sıralamasında 5. sûredir. Hz. Muhammed'in peygamberliğinin ilk yıllarında Mekke'de nÂzil olduğu hususunda ittifak vardır. Kaynaklarda nuzûl sebebiyle ilgili ozel bir olay yoktur. Kur'an'ın hem bir mukaddimesi hem de ozeti gibidir. Ayrıca her muminin kıldığı namazın butun rek'atlarında rabbi ile konuşurcasına okuması ve bu sayede O'na yaklaşması murat edilmiştir.
[h=3]FATİHA SURESİ KONUSU[/h]Bu sûre ilÂhî kitabın butun amaclarını; getirdiği mÂna, bilgi ve hukumleri ozet halinde ihtiva etmektedir. Kur'an-ı Kerîm'in gonderiliş amacı insanların dunya hayatını duzene koymak ve iyi (ilÂhî irade, rız ve duzene uygun) bir dunya hayatından sonra ebedî saadeti sağlamaktır. Bu amaca ulaşabilmek icin: 1. Emir ve yasaklara ihtiyac vardır. 2. Bu emir ve yasakların hayata gecmesi, bunların kaynağının "yaratıcı, varlığı zaruri, kemal sıfatlarına sahip, her ceşit eksiklik ve kusurdan uzak bulunan Allah" olduğunun bilinmesine bağlıdır. 3. Bu imanı, bu bilgi ve şuuru desteklemek uzere de mukÂfat ve ceza vaadi gerekir. Sûrenin başından "yevmi'd-dîn"e kadar birincisi, "mustak^m"e kadar ikincisi ve buradan sonuna kadar da mukÂfat ve ceza vaadi ile –konuları desteklemek, canlı bir şekilde tasvir etmek ve gecmişten ibret alınmasını sağlamak uzere verilen– Kur'an kıssalarının ozu veciz bir şekilde ifade edilmiştir. Kur'an-ı Kerîm'in bilgi, irşad ve tÂlimatla ilgili butun muhtevası "bilinmesi ve inanılması gerekenler" ve "yapılması gerekenler" diye ikiye ayrılabilir. Birincisinde Allah, peygamberlik, gayb Âlemi hakkında bilgiler, oğutler, misaller, hikmetler ve kıssalar vardır. İkincisinde ise ibadetler, hayat duzeni gibi amelî, ahlÂkî hukumler ve oğretiler vardır. FÂtiha sûresi butun bunları ya sozu veya ozuyle ihtiva etmektedir ya da bu konularda aklın onunu acarak ona ışık tutmaktadır.
"Hamd Allah'a mahsustur" cumlesi Allah TeÂlÂ'nın kendisini hamde (ovgu, yuceltme) lÂyık kılan butun yetkinlik sıfatlarını; "Âlemlerin rabbi" ifadesi diğer yaratma ve fiil sıfatlarını; "rahmÂn ve rahîm" isimleri Allah'ın insanlara rahmet ve merhametinden kaynaklanan din kurallarını; "ceza ve hesap gununun sahibi" nitelemesi kıyamet hallerini ve Âhiret Âlemini; "Yalnız sana kulluk ederiz" kısmı iman, ibadet ve sosyal duzeni; "Yalnız senden yardım dileriz" cumlesi amellerde ihlÂsı (ibadetlerin yalnızca Allah rızÂsı icin yapılmasını) ve tevhidi (O'ndan başkasına kul olarak boyun eğilmemesini, Tanrı'ya mahsus sıfat ve etkilerin O'ndan başkasına tanınmamasını) ifade etmektedir. "Bizi doğru yola ilet" cumlesi ibadet, nizam, duşunce ve ahlÂk cercevesini, "nimete erdirdiklerinin yoluna..." kısmı gelip gecmiş ornek nesilleri, millet ve toplulukları; "gazaba uğramışların ve sapmışların yoluna değil" bolumu ise kotu ornek teşkil eden ve hallerinden ibret alınması gereken gecmiş toplulukları icine almaktadır.
Denebilir ki besmelenin başındaki "bi" edatından başlayarak besmeleye, sonra FÂtiha'ya ve devamında butun Kur'an'a doğru ilÂhî sırlar perde perde acılmakta; yoğunlaştırılmış dar hacimden, yoğunluğu gittikce hafifleyen geniş hacimlere doğru yansıyan ilÂhî irşadın ışığı Âlemlere yayılmaktadır. "Bi" edatındaki "musÂhabe" (beraberlik) ve " istiÂne" (yardım dileme) mÂnaları, kul ile Allah ilişkisinin ve dolayısıyla dinin amacının butununu ihtiva etmektedir. Besmelenin geri kalan kısmı ile FÂtiha, bu ilişkiyi daha da acarak devam etmekte, diğer sûre ve Âyetler de bunları, aralarında bir butunluk oluşturarak her kabiliyet ve zihin seviyesine uygun uslûplar icinde acıklığa kavuşturmaktadır.
[h=3]FATİHA SURESİ FAZİLETİ[/h]Gerek yalnızca "elhamdulillÂh" vb. şeklinde ifade edilen hamdin ve gerekse butunuyle FÂtiha sûresinin değeri ve muminin dinî hayatındaki yeri hakkında bircok sahih hadis bulunmaktadır: "Zikrin en ustunu 'l ilÂhe illallah', duanın en yucesi 'elhamdulillÂh'tır" (Tirmîzî, "DuÂ", 9). "Allah'a hamd ile başlamayan her onemli işin sonu guduktur" (İbn MÂce, "NikÂh", 19). Allah'ın resulu, Ebû Saîd b. Muall isimli sahÂbîye, Kur'an-ı Kerîm'deki en buyuk sûreyi mescidden cıkmadan bildireceğini ifade buyurmuş, sonra da bunun FÂtiha olduğunu acıklamıştır (BuhÂrî, "FezÂ'ilu'l-Kur'an", 9).
Yine bircok sahih hadiste FÂtiha sûresinin şifa ozelliği ile ilgili acıklamalar yapılmıştır (mesel bk. BuhÂrî, "FezÂ'ilu'l-Kur'Ân", 9).
"Eûzu" veya "istiÂze" diye bilinen bu cumle, bu şekliyle bir Âyet olmadığı icin mushafa yazılmamıştır. "Kur'an okuyacağın vakit o kovulmuş şeytandan Allah'a sığın" (Nahl 16/98) şeklinde buyurulduğu icin Kur'an okumaya başlayanlar, besmeleden once "eûzu..." ifadesini okumak suretiyle bu emri yerine getirmektedirler.
Asıl adı İblîs olan şeytan, Allah'ın "Âdem'e secde et!" emrine uymadığı, kendisinin daha ustun olduğunu ileri surerek emre karşı geldiği icin meleklerin vatanından (melekût Âlemi) kovulup surgun edilmiş; o da imtihan dunyasında Allah'ın kullarını, O'nun yolundan ve rızÂsından ayırmak icin uğraşmayı kendine vazife edinmiştir (A'rÂf 7/11-17). Şeytan, kendine uyan diğer cinleri ve insanları da kullanarak vazifesini yapmaya calışmaktadır (En'Âm 6/112). Ancak Allah'a iman eden, O'na dayanan ve guvenen muminlere şeytanın zarar veremeyeceği ve onlara hukmunun gecmeyeceği ilgili Âyetlerde acıklanmıştır (Nahl 16/98-100).
Yukarıda meÂli zikredilen Âyet (16/98) sebebiyle Kur'an okumaya başlayanlar "eûzu" cekerler. Ancak bunun hukmu konusunda farklı goruş ve yorumlar vardır. Bazı muctehidlere gore emir kipi kullanıldığı icin eûzu cekmek farzdır. Muctehidlerin coğunluğuna gore ise bu bir tavsiye emridir, eûzu cekmek farz değil menduptur, teşvik edilmiştir ve guzel bulunmuş bir davranıştır.
Şeytanın insandan en uzakta olması gereken zaman olan Kur'an okuma halinde bile –okumaya başlarken– eûzu cekmek tavsiye edildiğine gore diğer işlere başlarken bunu yapmanın daha da gerekli olacağı anlaşılmaktadır.
Kotuluğe karşı bile iyilik yaparak insanlardan gelecek belÂyı defetmek, eûzu cekerek de şeytandan gelecek olan vesvese ve kışkırtmayı kendilerinden uzaklaştırmak Kur'an'ın, muminlere tavsiyeleri arasında yer almıştır (bk. Mu'minûn 23/96-98). Eûzu, bir yandan boyle maddî ve mÂnevî şerleri, kotulukleri defetmeye ilÂc olurken diğer yandan kulun imtihan şuurunu tazelemekte, insanın ulvî yonu ile suflî yonu arasında omur boyu surup giden ve onu geliştirmeyi, olgunlaştırmayı sağlayan mucadelede uyanık ve tedbirli olmayı telkin etmektedir.
[h=3]FATİHA SURESİ ARAPCA YAZILIŞI[/h] [h=3]FATİHA SURESİ OKUNUŞU[/h]1- BismillahirrahmÂnirrahîm.
2- Elhamdu lillÂhi rabbil'alemin
3- ErrahmÂnir'rahim
4- MÂliki yevmiddin
5- İyyÂke na'budu ve iyyÂke neste'în
6- İhdinessırÂtel mustakîm
7- SırÂtellezine en'amte aleyhim ğayrilmağdûbi aleyhim ve leddÂllîn.
[h=3]FATİHA SURESİ TURKCE MEALİ[/h]1- RahmÂn ve rahîm olan Allah'ın adıyla...
2- Hamd, Âlemlerin rabbi Allah'a mahsustur.
3- RahmÂn ve rahîm.
4- Odul ve ceza gununun tek hÂkimi.
5- (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz.
6- Bizi dosdoğru yola ilet.
7- Nimetine erdirdiklerinin yoluna; gazaba uğramışların yoluna da, doğrudan sapmışların yoluna da değil!
[h=3]FATİHA SURESİ DİNLE[/h]Fatiha Suresi Diyanet'in resmi sitesinden sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz.
FATİHA SURESİ SESLİ DİNLEMEK İCİN TIKLAYINIZ...
[h=3]FATİHA SURESİ TEFSİRİ NEDİR?[/h]Sûrelerin başında bulunan besmele cumlelerinin, Kur'an-ı Kerîm'in mushaflarda ilk defa toplanmasından itibaren yazılageldiği, aynı donemde Kur'an'a dahil olmayan hicbir şeyin mushafa yazılmadığı dikkate alınırsa –aksine goruşler bulunmakla birlikte– her sûrenin başındaki besmeleyi, sûrenin Âyet sayılarına dahil olmayan ayrı bir Âyet olarak kabul etmek gerekmektedir. Hanefî fıkıhcılarının goruşleri de boyledir (CessÂs, AhkÂmu'l-Kur'Ân, I, 12). İmam ŞÃ‚fiî FÂtiha sûresinin başındaki besmeleyi bu sûreden bir Âyet olarak kabul etmiştir. Diğer sûrelerin başlarındaki besmeleler konusunda kendisinden iki farklı goruş nakledilmiş, her sûreye dahil bir Âyet sayılması goruşu –ona ait olması yonunden– daha sahih bir rivayet olarak kaydedilmiştir. Ebû Hanîfe'ye gore besmeleler sûrelerin başında ayrı Âyetler olduğu icin namazda yalnızca FÂtiha'dan once sessiz olarak okunur, FÂtiha'yı takip eden ve zamm-ı sûre denilen sûre ve Âyetlerden once ise besmele okunmaz. Yukarıda verilen bilgiler istikametinde besmele bu sûrenin ilk Âyeti olarak tefsir edilmiştir.
Besmele dilimize genellikle "RahmÂn ve rahîm olan Allah'ın adıyla" şeklinde cevrilmektedir. Bu cumlede zikredilmeyen fakat her besmele okuyanın başlayacağı işe gore niyetinde bulunan "... okuyorum, başlıyorum, yapıyorum, yiyorum" gibi bir yuklem vardır. "Allah'ın adıyla yemek, okumak" ifadesinden Turkce'de "yenen ve okunanın Allah'ın adıyla birlikte yenildiği veya okunduğu" anlaşılır. Bu mÂna kastedilmediğine gore maksadı doğru anlatabilmek icin besmeleyi "RahmÂn ve rahîm olan Allah adına, ... adını anarak, ... Allah'tan yardım dileyerek ..." şekillerinde cevirmek de uygun olur.
Kul herhangi bir davranışta bulunurken, onemli bir işe teşebbus ederken once eûzu cekerek muhtemel olumsuz etkileri defetmekte sonra da besmeleyi okuyarak "kendinin tek başına yeterli olmadığını, başarı ve gucun ancak Allah'tan gelebileceğini, Allah'ın yeryuzunde halife kıldığı bir varlık olarak O'nun mulkunde, O'nun adına tasarrufta bulunduğunu, asıl mÂlik ve hÂkim olan Allah'ın koyduğu sınırları aşarsa emanete hıyanet etmiş olacağını..." peşinen kabul etmekte ve bundan guc almaktadır. Burada tevhid cumlesinin mÂnası da ustu kapalı olarak mevcuttur. Zira nasıl ki tevhid cumlesinde "l ilÂhe" denilerek once butun sahte tanrılar zihinlerden siliniyor, sonra da "illallah" ifadesiyle hakiki, tek, eşi ve benzeri bulunmayan Tanrı (Allah) kalbe ve zihne yerleştiriliyorsa, eûzu besmele cekildiğinde de once kulluk ilişkisine engel olan kirli cevre temizleniyor, sonra da bu ilişkinin en uygun anahtarı kullanılmış, doğru kapılar acılmış, sağlıklı bağ kurulmuş oluyor.
Kur'an dilinde rahmÂn sıfat-ismi de Allah'a mahsustur, başka hicbir varlık icin kullanılmamıştır. RahmÂn "en uzak gecmişe doğru butun yaratılmışlara sonsuz ve sınırsız lutuf, ihsan, rahmet bahşeden" demektir. RahmÂn, rahmetiyle muamele ederken buna mazhar olan varlığın hak etmesine, lÂyık olmasına bakmaz, bu sıfatın tecellisi yağmur gibi her şeyin uzerine yağar, guneş gibi her şeyi ısıtır ve aydınlatır.
Rahîm "cok merhametli, rahmeti bol" demek olup bu sıfatla kullar da nitelenebilir. Allah'ın rahîm sıfat-ismi O'nun, daha ziyade kullarının gelecekte elde etmek uzere hak ettikleri, lÂyık oldukları sınırsız rahmetini, lutuf ve merhametini ifade etmektedir. "Esirgemek" ve "bağışlamak" bu sonsuz, engin ve etkisi ceşitli rahmetin ancak bir parcası, etkilerinin yalnızca bir ceşididir.
Dilimizde ovme ve teşekkur etme, Arapca'da medih ve şukur kelimelerinin hamd kelimesine yakın mÂnaları bulunmakla birlikte bunlar arasında birtakım ince farklar da vardır. Methetme (ovme) bir iyilik ve guzellik karşısında yapılır; bu iyilik ve guzelliğin sahibi, kendisinin bunda iradesi ve etkisi olsun olmasın methedilebilir. Kişi kendi iradesinin eseri olmayan guzelliği sebebiyle ovulduğu gibi comertlik ve cesaret gibi erdemlerinden dolayı da ovulur. Halbuki hamd ancak irade ve istekle hÂsıl olan iyilik ve guzellik karşısında yapılır.
Şukur ve teşekkur "isteyerek yapılmış (ihtiyar&#238 bir iyilik ve ihsana karşı dille veya başka şekillerde uygun mukabelede bulunmak"tır. Bu, hem Allah'tan hem de insanlardan gelen iyilikler karşılığında yerine getirilmesi beklenen ahlÂkî bir odevdir. Hamdetmek de dil ile yapılır; "hamdolsun, elhamdulillÂh..." denir, ancak bunun sebebi yalnızca nimet ve ihsan değil, irade ve ihtiyara dayalı butun guzellik ve iyiliklerdir. Bu mÂnada hamd yalnızca Allah'a mahsustur. Cunku başkalarına ait olan iyilik ve guzellikler, gercek ve kÂmil mÂnasıyla onların isteklerine bağlı değildir. İnsanların kendi isteklerine bağlı iyilik ve guzelliklerde Allah'ın da iradesi vardır. Onların irade ve isteklerine bağlı olmayan iyilik, guzellik ve hizmetler ise doğrudan yaratıcının, fıtrat ve ozellikleri takdir edip yaratarak insanlara bahşeden kudretin eseridir. Dolayısıyla bu mÂnada hamdin tamamı Allah'a mahsustur, O'na aittir.
Âlem maddî ve mÂnevî, gorulen ve gorulemeyen, dunyada ve Âhirette Allah TeÂlÂ'nın yarattığı her şeydir. Gorulen, hissedilen, insan bilgisinin ulaşabildiği maddî varlıklara "mulk ve şehÂdet Âlemi", madde otesi varlıklara da "gayb ve melekût Âlemi" denilir. Gayb ve melekût Âleminin tek sahibi Allah'tır. Mulk ve şehÂdet Âleminin ise gercek sahibi Allah olmakla beraber gorunurde ve mecazen başka sahipleri de olabilir. Vahiy yoluyla gelen bilgilere gore şehÂdet ve mulk Âlemi, gayb ve melekût Âlemine nisbetle denizden bir damla, sahradan bir kum tanesi kadardır. Gunumuze kadar insan bilgisinin ulaşabildiği uzay akıllara hayret verecek buyukluktedir. Fakat bu buyukluk gayb Âleminin yanında bir kum tanesi kadar kaldığına gore gayb Âleminin azametini akıl terazisi cekemez. Konuya bu acıdan bakıldığında evrenin buyukluğune ve ondaki duzenin inceliklerine dair ulaşılan her yeni bilgi, Allah'ın insana bahşettiği aklın nerelere kadar ulaşabileceğini ortaya koymasının yanında, erişeceği sırların enginliğini tasavvur edebilmesi icin bir olcu de oluşturmaktadır. Şu halde gayb Âleminin bu buyukluğu iman ve irfanla kavranmakta, oradan da butun Âlemlerin rabbi (sahibi, mÂliki, takdir edip yaratanı, koruyanı, geliştireni) olan Allah'ın azamet ve buyukluğu karşısında kula yakışan hayret haline ulaşılmakta; bu azamet karşısında kul secdeye kapanınca onun hayret hali, "huzur, guven, sevgi, yakınlık ve tatmin"e donuşmektedir.
Rab kelimesi tek başına soylendiği zaman bundan yalnızca "Allah" kastedilir, O'nun guzel isimlerinden biridir, "sahiplik ve terbiye edicilik" ozelliğini ifade eder. Bu kelime "rabbu'd-dÂr" (ev sahibi) gibi tamlama şeklinde başkaları icin de kullanılır.
RahmÂn ve rahîm isimlerinin anlamları icin 1.ayetin (Besmele) acıklamasına bakılabilir.
"Odul ve ceza (din) gununun hÂkimi" diye cevirdiğimiz tamlamada gecen mÂlik "malın, mulkun sahibi" demektir. Kıraat Âlimlerince "hukumdar, iktidar sahibi" anlamında "melik" şeklinde de okunmuştur. İnsanlar icin kullanıldığında mÂlik ile melik arasında guc, yetki ve tasarruf hakkı bakımlarından onemli farklar vardır. Mal ve mulkun sahibi (mÂlik) kişinin başkalarına hukmu gecmez, başkalarına hukmu gecen hukumdar (melik) ise her malın ve mulkun sahibi değildir. Allah TeÂl hakkında mÂlik ve melik sıfatları kullanıldığı zaman mÂna cercevesinde bir eksiklik olamaz; cunku O hem Âlemlerin sahibidir hem de herkese ve her şeye hukmu gecer; O'nun iktidarı ustunde bir iktidar tasavvur bile edilemez. Melik O'nun zÂtına, mÂlik ise fiiline ait sıfatlardır.
"Odul ve ceza (din) gunu"nun Âhiretteki hesaba cekme ve hukum verme gunu olduğu, bunu acıklayan başka Âyetlerden anlaşılmaktadır (mesel bk. İnfitÂr 82/17-19). Allah TeÂl butun zamanlarda ve zaman kavramına bağlı olmaksızın mutlak hÂkim, sahip, melik ve mÂliktir. Ancak Allah TeÂl dunya hayatında, imtihan icin kullarına da sahiplik ve iktidar vermiş; imanı olduğu halde gaflet icinde bulunan kimseler –zaman zaman da olsa– Allah'ın sahipliği ve iktidarının bilincinde olmaya ozen gostermemişler; imanı olmayanlar ise bunun şuurundan tamamen yoksun kalıp inkÂr etmişlerdir. Âhiret Âleminde kulun, bu gorunurdeki ve gecici iktidarı da ortadan kalkacağı icin Allah'ın melik ve mÂlik sıfatı butun azametiyle ortaya cıkacak, belli olacaktır. Bunun icin Âhirette O, gercekte ve gorunurde "melik ve mÂlik"tir.
Besmeleden buraya kadar kendisi ve sıfatları, kulları ve kÂinat ile kesintisiz ilişkisi, dunya hayatının sonu ve hesap gunu hakkında onemli acıklamalar yapan Allah TeÂlÂ, bunları iman icinde dinleyip anlayan ve şuuruna yerleştiren kullarında hÂsıl olacak duygu ve duşunceye, davranış bicimine tercuman olarak "Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz" buyuruyor. Şu halde yukarıda sıralanan eşsiz ve benzersiz sıfatlar Allah'a mahsus olduğuna gore ibadetin ve yardım dilemenin O'na ozgu kılınması da –kul acısından– tabii hale gelmektedir.
İbadet "kulluk ve tapınma" olarak anlaşılmıştır. Bu kavramın icinde kÂmil mÂnada "sevgi, korku ve boyun eğme" vardır; bu uc tavır ve duygunun birlikteliği ibadetin temelini oluşturur. İnsanların yaratılış gayesi ibadettir; ancak onlar buna mecbur tutulmamışlardır; yani terim anlamıyla ibadet, iradeye bağlı olmayan hareketler ve oluşlar gibi hÂsıl olmamakta; ilÂhî emri kul, –dunya hayatında bir imtihan olarak– serbest iradesiyle yerine getirmekte veya ihmal etmektedir. Dunyanın butun nimetleri ve imkÂnları insanın, insanca (yalnız Allah'a kulluk ederek) yaşaması icin verilmiş araclardır. Bunları amaclarına uygun olarak kullanmayanlar nimetin kıymetini bilmemiş ve israfa sapmış olurlar. İnsanın sınırlı gucu ve iradesi her zaman maddî ve mÂnevî ihtiyaclarını karşılamaya ve kendisinden beklenenleri yerine getirmesine yeterli olmamaktadır. Bu sebeple insanlar hem diğer insanlardan hem de insan ustu guclerden yardım istemeye ve almaya kendilerini mecbur hissetmişlerdir. Fakat onların bu iki kaynaktan yardım istemek ve almak icin tuttukları yollar, benimsedikleri sistem ve usuller, ilÂhî irşada kulak asmadıkları zamanlarda şirke ve bedbahtlığa duşmelerine sebep olmuş; dolayısıyla bircok bÂtıl din, işe yaramaz sistem ortaya cıkmıştır. Bu Âyet, ibadet ederken ve yardım isterken yoneleceğimiz doğru adresi bize gostermekte ve tevhidi (bir Allah'a ibadeti, sığınmayı ve yonelmeyi) getirmektedir.
Âyette "ederim, dilerim" yerine "ederiz, dileriz" şeklinin secilmiş olması tevhid ehli muminlerin bir butun teşkil ettiklerini, bu sebeple "Sen ben değil, biz varız" ilkesi doğrultusunda hareket etmelerini, fert-toplum arasındaki dengeyi korumalarını işaretlemektedir. Burada "biz"i oluşturan bağ imandır, bir Allah'a kulluktur; "Allah'ın kulları! Kardeş olun" (BuhÂrî, "NikÂh", 45; Muslim, "Birr", 23, 28-32) meÂlindeki hadis de bu mÂnaya acıklık getirmektedir. Muminler kardeşce yardımlaşırlar, fakat kimin elinden gelirse gelsin gercekte her nimetin Allah'tan geldiğini, O dilemedikce kimsenin bir şey veremeyeceğini bilirler.
İnsanlar maddî ve mÂnevî hayatlarını duzenlerken doğrunun yanında yanlış da yapmışlar; hatalı, cıkmaz, saptırıcı yollara da yonelmişlerdir. Sapmanın ve yanılmanın baş sebebi insanın kendini yeterli sanması, bilgi ve guc almak icin Allah'a yonelmeyi reddetmesidir. "Gercek şu ki insan, kendini kendine yeterli gorerek ille de azgınlaşmaktadır! Oysa (kuldaki) her şey yalnız rabbine aittir (O'na donecektir)" (Alak 96/6-8). "Bize doğru yolu goster" duası aynı zamanda rabbin, kullarına bir irşad ve uyarısıdır; eğer insan kendine yeterli olsaydı, doğru yolu gormesi ve bulması icin bir başkasına ihtiyacı olmazdı. Yaratıcı bu tÂlimatı verdiğine gore kula duşen, ilÂhî irşada kulak vermek, insanî bilgi ve kabiliyetlerini bu irşad doğrultusunda kullanarak her adımını doğru atması icin O'nun tarafından sağlanan imkÂnları gerektiği gibi kullanmaktır. "Doğru yol" (sırÂt-ı mustakîm) İslÂm'dır. Allah'ın peygamberleri ile kullarına gonderdiği dinlerin genel adı da İslÂm'dır. Yaratan ile yaratılan, Allah ile kul, akıl ile vahiy, hurriyet ile cebir, haksızlık ile adalet, iyi ile kotu... ancak İslÂm'da yerli yerine konmuş, doğru ilişkiler ve dengeler kurulmuş, kurulma yolları gosterilmiştir. Hadiste yer alan bir ornekle acıklanacak olursa dosdoğru bir yol, yolun iki tarafında iki duvar, duvarlarda acılmış perdeli kapılar ve yolun başında da bir cağırıcı var ve o, "Ey insanlar! Hepiniz doğru yola giriniz, dağılıp parcalanmayınız!" diye sesleniyor. Birisi perdeli kapılardan birine girmek istediğinde yukarıdan bir başka cağırıcı sesleniyor: "Sakın o perdeyi kaldırma! Kaldırırsan girer gidersin!" (Musned, IV, 182-183; ŞevkÂnî, I, 20). Bu ornekteki yol İslÂm'dır, duvarlar Allah'ın koyduğu sınırlardır, kapılar haramlardır, yolun başındaki cağırıcı Allah'ın kitabıdır, yukarıdaki cağırıcı ve uyarıcı, her muminin kalbindeki ilÂhî oğutcudur. Boylece İslÂm'da vahiy, vicdan ve akıl birlikte işletilerek doğru yol bulunmaktadır.
Ne irfandır veren ahlÂka yukseklik ne vicdandır
Fazilet hissi insanlarda Allah korkusundandır.
Burada tarihe bir atıf yapılarak yolun doğrusu ve eğrisi hakkında bir başka olcut ve delil daha verilmektedir. İslÂm yalnızca Allah kitabında boyle buyurduğu icin doğru yol değildir, aynı zamanda tarih boyunca ilÂhî irşadı reddedenlerin tecrubeleri de doğru yolun İslÂm olduğunu gostermektedir. Bu sebeple doğru yolu arayanlar ve uzerinde bulundukları yolun sağlamasını yapmak isteyenler, donup tarihe bakmak, gercek mutluluğu bulanlarla sapanlar ve Allah'ın gazabına uğrayanların yol ve yontemlerini incelemek durumundadırlar. Tarihte hem ornekler hem de ibretler vardır. Ornekler, peygamberlerin izlerinden giden fert ve ummetlerde, ibretler ise onlara cephe alan ve CenÂb-ı Hakk'a meydan okuyanlarda gorulmektedir. Bazı rivayetlerde sapanların "hıristiyanlar", ilÂhî gazaba uğrayanların da "yahudiler" olarak acıklanması (mesel bk. Musned, IV, 378; Tirmizî, "Tefsîr", 2), yalnızca zaman ve mekÂn itibariyle yakın birer ornek olmalarından dolayıdır.
Muslim'in rivayet ettiği bir kutsî hadiste (bk. "SalÂt", 38) Allah TeÂlÂ'nın, "Namazı (FÂtiha'yı) kulumla kendi aramda yarı yarıya paylaştım ve kulum dilediğini alacaktır" buyurduğu ifade edildikten sonra şoyle devam edilmiştir: Kul (namazda FÂtiha'yı okurken) "Hamd Âlemlerin rabbi Allah'a mahsustur" deyince Allah, "Kulum bana hamdetti" buyurur. Kul "rahmÂn ve rahîm" deyince Allah, "Kulum beni ovdu" der. "Ceza gununun tek sahibi" deyince "Kulum benim yuceliğimi dile getirdi" der. "Ancak sana ibadet eder ve yalnız senden yardım dileriz" deyince "Bu, kulumla benim aramda ortak olan kısımdır ve istediği kulumun olacaktır" buyurur. Kul "Bizi dosdoğru yola ilet; nimetine erdirdiklerinin yoluna; gazaba uğramışların yoluna da, doğrudan sapmışların yoluna da değil!" deyince Allah, "İşte bu, yalnızca kuluma aittir ve kuluma istediği verilecektir" buyurur.
"Duamızı kabul buyur, boyle olsun, bizi eli boş cevirme" mÂnasına gelen "Âmin" sozu, dilleri ne olursa olsun butun muslumanların, hatta semavî din mensuplarının ortak ifadeleri haline gelmiştir. Bu cumle FÂtiha sûresine dahil olmadığı gibi Âyet de değildir. Bircok hadiste Resûlullah'ın FÂtiha'dan sonra "Âmin" dediği ve boyle denilmesini oğutlediği ifade edilmiştir (mesel bk. Muslim, "SalÂt", 72-76). Namazda veya namaz dışında FÂtiha'yı okuyan veya dinleyen kimse, sûrenin sonunda "Âmin" deyince aynı zamanda meleklerin de "Âmin" dedikleri, hem şehÂdet hem de gayb Âlemlerinde aynı anda dile getirilen bu duanın Allah tarafından kabul buyurulacağı hadislerde acıklanmıştır (bk. BuhÂrî, "EzÂn", 112-113; Muslim, "SalÂt", 72-76). Yine sahih hadisler, FÂtiha sesli okunduğunda "Âmin" duasının da sesli yapılacağı bilgisini getirdiği icin fıkıh mezheplerinin coğu bunu benimsemişlerdir (ŞevkÂnî, Neylu'l-evtÂr, II, 229-232). Hanefîler'e gore bu cumle namazda daima sessiz soylenir.
[h=3]8 OCAK 2021 CUMA HUTBESİ NEDİR?[/h]8 Ocak 2021 "Fatiha Suresi: Kur'an'ın Mukaddimesi" başlıklı hutbeye aşağıdan ulaşabilirsiniz.
HUTBEYİ OKUMAK İCİN TIKLAYINIZ...