[h=3]SABAH NAMAZI İMSAK VAKTİNİN GİRMESİYLE KILINABİLİR Mİ?[/h]Sabah namazının vakti, tan yerinin ağarması demek olan ikinci fecrin doğmasından başlayarak guneşin doğmasına kadar devam eder. Buna gore imsak vakti, başka bir deyişle oruc yasaklarının başlama vakti, fecr-i sÂdıkın oluşması, yani tan yerinin ağarmasıdır. Kur'an-ı Kerim'de, "Artık (Ramazan gecelerinde) eşlerinize yaklaşın ve Allah'ın sizin icin takdir ettiklerini isteyin. Şafağın beyaz ipliği (aydınlığı), siyah ipliğinden (karanlığından) ayırt edilinceye kadar yiyin, icin, sonra akşama kadar orucu tamamlayın." (Bakara, 2/187) buyrulmaktadır. İmsak ile birlikte sabah namazının vakti girdiğine gore bu vakitte sabah namazı kılınabilir. Bununla birlikte, konuyla ilgili bazı rivayetlere dayanan Hanefîler, biraz geciktirilerek (isfar vaktinde) kılınmasını daha uygun (mustehab) bulmuşlardır (İbnu'l-HumÂm, Feth, I, 227; İbn KudÂme, el-Muğnî, II, 29-30; Zeylaî, Tebyîn, I, 82) Nitekim Peygamber Efendimiz de bunu tavsiye etmiştir (Tirmizî, SalÂt, 5).
Sabah namazının vakti, guneşin doğmasına kadar devam eder. Zira Cebrail'in Hz. Peygambere (s.a.s.) imamlık ettiğine ilişkin hadise gore Cebrail sabah namazını birinci gunde tan yeri ağardığında, ikinci gunde de ortalık aydınlanıp guneş doğmasına yakın bir vakitte kıldırmış ve "Bu iki vaktin arası, senin ve senin ummetin icin sabah namazının vaktidir." (Tirmizî, SalÂt, 1; NesÂî, MevÂkit, 5,9; Muvatta, Vukût, 3) demiştir.

[h=3]HANGİ VAKİTLERDE NAMAZ KILMAK MEKRUHTUR; BUNUN SEBEBİ NEDİR?[/h]Guneşin doğmasından yukselmesine kadar olan zaman diliminde, guneş tam tepe noktasındayken ve guneşin batma zamanında namaz kılmak mekruhtur.
İslam, Allah'tan başkasına ibadet etmeyi ya da bunu cağrıştıracak butun tutum ve davranışları yasaklar. Belli vakitlerde namaz kılınmasının yasak veya mekruh olması da bu bağlamda değerlendirilmelidir. Zira guneşin tam doğuş, tam tepe noktasında ve tam batış hÂlinde olduğu zamanlar mecusilerin ibadet vakitleridir. Bu vakitlerde namaz kılmanın yasaklanması veya kısıtlanması, ateşperestlerin ibadet vakitleri ile cakışarak muslumanların onlara benzememesi amacıyladır. Boylece muslumanlarda kimlik ve ibadet bilincinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca bu vakitlerin, namazın kemÂl anlamda edasına engel bir ozelliğinin olduğu da belirtilmiştir (NesÂî, MevÂkît, 29; İbn MÂce, İkÂmetu's-salati ve's-sunen, 148; Zeylaî, Tebyîn, I, 85; İbn Âbidîn, Reddu'l-muhtar, II, 384).
ŞÃ‚fiî mezhebine gore ise guneşin doğuşu, tam tepede oluşu ve batışı zamanında sadece nafile namaz kılmak mekruhtur. Bu hususta "Sizden biriniz sabah namazından sonra guneş doğana kadar, ikindiden sonra guneş batana kadar namaz kılmasın" (Muvatta, Kur'an, 48) hadisini delil olarak zikretmişlerdir. Bu vakitlerde farz namazlar, kaza namazları, revÂtib sunnetler, tahiyyetu'l-mescid gibi sebepli namazlar kılınabilir. Ayrıca ikindiden sonra guneşin sararmasından batışına kadar nafile namaz kılmak tenzihen mekruhtur (Nevevî, Ravda, I, 192-195).
[h=3]VAKİTLERİN OLUŞMADIĞI YERLERDE NAMAZLAR NASIL KILINIR?[/h]Vakit, namazın şartlarından birisidir. İslam bilginleri arasında "vakit, namazın şartıdır" gerekcesiyle vakitlerin teşekkul etmediği yerlerde o vaktin namazının farz olmadığını soyleyenler varsa da, namazın asıl sebebinin ilahî hitap olduğunu esas alarak, bu yorelerde namazların takdirle kılınacağını soyleyen Âlimler coğunluktadır (İbn Âbidîn, Reddu'l-muhtÂr, II, 18-19). Hz. Peygamberin (s.a.s.) gunlerin uzun olması sebebiyle vakitlerin somut olarak belirlenemediği kıyamet oncesi gunlerde namazların takdir edilerek kılınması gerektiğini belirtmesi, (Muslim, Fiten ve EşrÂtu's-sÂat, 110) bu goruşe kaynaklık etmektedir. Bu hadis, vakitlerin oluşmamasının namazı duşurmeyeceğini ortaya koyduğu gibi, vakit oluşmayan bolge ve zamanlarda namazların, vakitleri takdir ederek kılınması gerektiğini acıkca gostermektedir. Anlaşılıyor ki, ilahî hitap, Hz. Peygamberin (s.a.s.) sunneti ve amelî tevatur gereği butun Muslumanlar, bir gunde yani 24 saatte 5 vakit namazla mukelleftirler. Aksi hÂlde kutuplarda ve kutuplara yakın bolgelerde olduğu gibi dunyanın bazı yerlerinde yaşayan Muslumanların bir kısmı (altı ay gece altı ay gunduz olduğu icin) yılda sadece beş vakit namaz kılacaklardır. Şu hÂlde, bir bolgede herhangi bir namazın vakti gercekleşmiyorsa veya tam olarak belirlenemiyorsa, o namazın vakti takdir edilerek yani namaz vakitlerinin oluştuğu en yakın bolgeye kıyaslanarak kılınır.