Tarihi merkez Sur ilcesinde "Diyarbakır'ın kalbi" olarak nitelendirilen Amida Hoyuk'te yurutulen arkeolojik kazılarda tarihe ışık tutacak cok sayıda eser bulundu.
Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Buyuk Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Safeviler Eyyubiler Mervaniler, Selcuklular, Osmanlı ve Artukluların da aralarında yer aldığı bircok medeniyete ev sahipliği yapan merkez Sur ilcesindeki Amida Hoyuk'te Kultur ve Turizm Bakanlığınca, Dicle Universitesi Eğitim Fakultesi Oğretim Uyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yurutulen kazı calışmalarının bu donemki bolumu tamamlandı.

Yeni tip koronavirus (Kovid-19) salgını nedeniyle zor şartlar altında gercekleştirilen kazıların tamamlanmasıyla MO 6100 yılından başlayan ceşitli donemlere ait bircok taşınır kultur varlığı ortaya cıkarıldı.
Eserler, Diyarbakır'ın yerleşik tarihinin belirlenmesine ışık tutuyor.
Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, AA muhabirine, 2018'den bu yana yurutulen kazı calışmasının bu donem 1 Temmuz 2020'de başladığını, salgın nedeniyle zorlu gectiğini ancak cok guzel verilerin ortaya cıktığını soyledi.
Kazılarda 1800 yıllık olduğu değerlendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi ile yaklaşık 1700 yıllık mezar odalarının gun yuzune cıkarıldığını ifade eden Yıldız, bunlar dışında taşınır kultur varlıklarının da bulunduğunu belirtti.
Artuklu Sarayı'nın Artuklu hukumdarı Nasıruddin Mahmud tarafından 1200-1220 yıllarında inşa edildiğini soyleyen Yıldız, Nasıruddin Mahmud'un Diyarbakır'da bircok eser inşa ettiğini dile getirdi.
Hem gecen yıl hem de bu yılki kazı calışmalarında uzerinde Nasıruddin Mahmud'un arması olan cift başlı kartalın yer aldığı sikkeler bulunduğuna dikkati ceken Yıldız, şoyle konuştu:
"Gecen yıl Nasıruddin Mahmud'un Diyarbakır'da bastırdığı bir sikke orneğini bulmuştuk. Bu yıl ise 3 sikke daha cıkardık. Bu sikkelerin Amid'de bastırılması, Artukluların Amid'e verdiği onemi gosteriyor. Sikkelerden Hasankeyf ve Amid Artuklularının Eyyubilere bağlı olduğunu da anlıyoruz cunku Eyyubi hukumdarı Melik Adil Ebubekir'in ismi de aynı sikkelerde geciyor. Onun dışında bu yıl İslami doneme ait bircok sikke de bulundu. Kazıda cıkarılan Akkoyunlu ve Eyyubi donemine ait sikkeler de dikkat cekici.
Bu yıl biri Osmanlı, diğeri Cumhuriyet donemine ait iki muhur bulundu. Ahmed ve Muhammed ismindeki kişilere ait bu muhurlerden biri 1920, diğeri 1927 yılına ait."
"Kazılar, Diyarbakır'ın turizm değerine değer katacaktır"
Bu donem buluntular arasında sikkeler ve muhurlerin dışında hem taş hem de seramiklerin olduğunu bildiren Yıldız, her cağa ait seramiklerin bulunduğuna işaret etti.
Yıldız, konuşmasını şoyle surdurdu:
"Kazıda MO 6100 yılından başlayıp gunumuze kadar seramik buluntusu devam ediyor. Bu donem Gec Neolitik doneminden başlayıp Erken Kalkolitik, Tunc Cağı, Demir Cağı ve daha sonraki Bizans, Roma ve İslami doneme ait seramikler bulundu. Artuklu donemine ait iki figurlu parca cıkarıldı. Artuklu figurlu seramikleri ilk kez bu sezondaki kazıda ortaya cıkarıldı. Bunlar dikkat cekici seramiklerdi. Sarayın duvarlarının suslendiği cini parcalar ve taş susleme buluntularına da rastladık. Aynı zamanda Osmanlı donemlerine ait lule parcaları da gorulmeye devam ediyor. Burada yapılan kazılar Diyarbakır'ın turizm değerine değer katacaktır."
Amida Hoyuk'un Diyarbakır'ın kalbi konumunda olduğunu dile getiren Yıldız, hoyuğun kentin turizmi acısından onemli bir yere sahip bulunduğunu vurguladı.
"Amida Hoyuk'te her donem kesintisiz olarak yaşam devam etmiştir"
"Cıkan buluntular, Diyarbakır merkezdeki yerleşik tarihi değiştirmeye devam edecek." diyen Yıldız, şunları kaydetti:
"Kazılarda ortaya cıkan sikkeler ve seramikler, Amida Hoyuk'te yaşanan donemleri tarihlendirmemiz acısından onem arz ediyor, Diyarbakır'ın tarihine ışık tutuyor. Buluntulardan anlıyoruz ki Amida Hoyuk'te her donem kesintisiz yaşam devam etmiştir. Amida Hoyuk, 8 bin yıldır kesintisiz olarak yaşamın devam ettiği ender kentlerden biridir. Aynı zamanda hem Artuklu hem Akkoyunlu hem de Eyyubi hukumdarlarına ait Amid'de kesilen sikkelerden bunların burayı bir nevi başkent olarak kullandığının da gostergesidir."
Kazılarda ortaya cıkarılan eserleri envanterlik, etutluk ve amorf malzeme olarak ayırdıklarını soyleyen Yıldız, bilimsel calışmaları ve temizlik calışmaları tamamlanan envanter ve etutluk malzemeleri Diyarbakır Arkeoloji Muzesi Mudurluğune teslim ettiklerini, amorf malzemeler uzerinde ise bilimsel calışmaların surduğunu dile getirdi.
Yıldız, Amida Hoyuk'teki kazının Diyarbakır icin cok onemli olduğunu belirterek, ilerleyen surecte cok onemli verilerin ortaya cıkarılacağını, kazıya verilen desteğin cok daha fazla artırılması gerektiğini sozlerine ekledi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Omer Yasin Ergin