İngiltere'den sonra ABD'de Colorado ve California'da da koronavirusun yeni varyantlarının ortaya cıkması bilim insanlarını, biran once bu daha hızlı bulaştığı duşunulen mutasyonun ozelliklerini anlamaya yoneltti.
Aralık ayında İngiltere'nin onemli bi kısmında vakaların onemli bir kısmını oluşturduğu acıklanan B.1.1.7 adlı varyant nedeniyle cok sıkı kapatma onlemleri acıklanmış ve bircok ulke kapılarını İngiltere'ye kapatmıştı.

O zamandan bu yana bu mutasyon Cin ve bazı Avrupa ulkelerinin yanısıra Amerika Birleşik Devletleri'nde Colorado ve California'da da tespit edildi.
Guney Afrika'da ise doktorlar ve araştırmacılar yeni bir varyantın, Covid-19'un ikinci dalgadaki hızlı yayılışında ne kadar rolu olduğunu anlamaya calışıyor.
Bu varyanta da B.1.351 adı verildi ve ilk kez Ekim ayında gorulduğu kayıtlara gecti.
Bu konuda bilim insanlarının elindeki veriler, bilinenler ve henuz kesinleşmemiş varsayımları Wall Street Journal'ın haberinden ozetledik.




[h=3]Viral varyant ne demek?[/h]Bir virusun genetik kodunda meydana gelen cok kucuk değişiklikler sonucu ortaya cıkan yeni turlere viral varyant deniyor.
Salgın doneminde cok sayıda genetik mutasyon ve cok sayıda viral varyant ortaya cıktı.
Bunlar arasında daha kolay yayılanlar salgının baskın virus varyantı haline gelirken diğerleri yok oluyor.
Uzmanlar bunun bir tur "doğal seleksiyon" sureci olduğunu soyluyorlar.
[h=3]Yeni varyantlar neden kaygı verici?[/h]Bazı doktorlar daha hızlı yayılıyor gibi gorunen yeni koronavirus varyantlarının baskın hale gelmesiyle vaka sayılarının aşırı tırmanması ve hastaneler ve bakım evleri uzerindeki baskının başedilemeyecek bir duzeye gelmesinden endişe ediyor.
Yapılan araştırmalardan elde edilen ilk veriler yeni varyantların, hastalığı daha onceki koronaviruslerden daha şiddetli hale getirdiğine dair hic bir bulguya ulaşmadı.
Fakat hastalığı şiddetlendirmiyor bile olsalar, bulaşı ozelliklerinin artışı ile vaka ve dolayısıyla da olum sayılarını artırmış gorunuyorlar.
Hastalığın yayılışıyla ilgili verileri, sosyal onlemler ve matematik modellemelerle biraraya getiren Londra'daki Hijyen ve Tropikal Hastalıklar Fakultesi'nden araştırmacılar, İngiltere'de ortaya cıkan varyantın bulaşıcılık ozelliğinin daha once tespit edilen mutasyonlardan daha fazla olduğu sonucuna vardılar.
İngiltere'de hastalananların temaslarını izleyen sistemde toplanan veriler, yeni varyantın enfekte ettiği kişilerin, hastalığı, virusun eski versiyonlarına kıyasla cok daha fazla insana bulaştırdıklarını ortaya koydu.
Veriler ayrıca viral yuk yani insanın vucudundaki virus miktarının yeni varyantla enfekte olan kişilerde daha yuksek olduğunu da gosteriyor.
Bir kişinin viral yuku ne kadar yuksek ise genellikle cevreye bulaştırma kapasitesi de o kadar yuksek oluyor.
[h=3]Daha bulaşıcı olduğu kesin mi?[/h]Veriler kontrollu yani diğer faktorlerin izole edildiği ortamlardan gelmediği icin, "virusun yeni varyantının daha hızlı yayılmasının sosyal mesafe onlemlerine dikkat edilmemesi gibi başka sebepleri olması mumkun mu" diye sorulabilir.
Fakat bilim insanları en azından İngiltere orneğinde buna olumsuz yanıt veriyor.
Londra'daki Imperial College'dan salgın uzmanı ve hukumete danışmanlık yapan bilim kurulunun uyesi Profesor Neil Ferguson, Kasım ayına ait verilere bakıldığında, koronavirus vakaları butun ulkede vakalar azalırken, Londra'nın guneydoğusundaki bolgede virusun yeni varyantının buyuk bir hızla yayıldığına dikkat cekiyor.
Karşılaştırmanın yapıldığı Kasım ayında butun ulkede aynı sıkı kapatma onlemlerinin uygulandığını da kaydetmek kıyaslamanın yorumlanması acısından onemli.
Guney Afrika'da durum farklı olabilir. Uzmanlar burada vakalarda gorulen buyuk artışta insanların davranışlarının belirleyici rol oynamış olabileceğini soyluyor.
Son haftalarda Guney Afrika'da milyonlarca kişi seyahat etmiş, onbinlercesi tatil doneminde restoranlar ve barlara ve plajlara gitmişti.
[h=3]Yeni varyantlar nasıl ortaya cıkıyor?[/h]Diğer hastalığa yol acan virusler gibi koronavirus de insan hucrelerine nufuz ederek ve onların icinde kendisini kopyalamak suretiyle coğalıp vucuda yayılarak, daha sonra da başka insanları enfekte ederek yayılıyor.
Kendini kopyalaması demek virusun farklı parcacıklarının nasıl biraraya geldiğini belirleyen genetik kodun kopyalanması demek. Fakat bu kopyalama her zaman aslına uygun olmayabiliyor.
Bazen kitaplardaki baskı hataları gibi kopyalama sırasında da hatalar, farklılaşmalar olabiliyor ve bu da yeni viral varyantlar ortaya cıkmasına sebep oluyor.
Bazı viruslerin genetik kodları DNA yani insan hucrelerinin genetik bilgisini taşıyan molekuller ile aynı yapıda.
Koronavirusun de dahil olduğu başka viruslerin genetik kodları ise RNA diye buna benzer başka bir molekulde saklı.
RNA molekullerinde DNA'dan farklı olarak kopyalardaki hataları duzelten "duzeltmen" ozelliği yok. O nedenle cok daha fazla varyant gelişiyor.




[h=3]Yeni mutasyonların ozellikleri neler?[/h]İngiltere'de ortaya cıkan yeni varyantta aşağı yukarı yirmiden fazla mutasyon var. Bunlardan bazıları koronavirusun dış yuzeyindeki spike proteini adı verilen dikensi cıkıntılara dair farklılıklar.
Bu proteinler virusun insan hucrelerine daha kolay tutunup icine girmesini sağlıyor.
Teorik olarak bu protein cıkıntılarının mutasyona uğrayarak insan hucrelerine daha da kolay tutunup enfekte etme ozelliğine kavuşmuş olması mumkun.
Cambridge Universitesi'nden Dr Ravindra Gupta, daha once yapılan araştırmaların son varyantta da bulunan bir mutasyonun virusu daha bulaşıcı hale getirmiş olabileceğini gosterdiğini not ediyor.
Guney Afrika'daki varyant da 20 den fazla mutasyon iceriyor ve bunların bir kacı tıpkı İngiltere'deki varyant gibi virusun insan hucrelerine daha kolay tutunmasını sağlayan protein cıkıntılarıyla ilgili.
Bazıları da virusun hucrelere girişini engelleyen antikorları etkisiz hale getirebilecek ozellikler. Bilim insanları bu değişimin virusun bağışıklık sistemini daha kolay yenmesi anlamına gelebileceğine işaret ediyorlar.
[h=3]Geliştirilen aşılar varyantlara karşı etkili mi?[/h]Şu ana kadar geliştirilmiş ve farklı ulkelerde onaylanmış olan Pfizer-BioNTech, Moderna ve Oxford Astra Zeneca aşılarının yeni varyantlara etkisi konusunda nihai acıklamalar yapılmış değil.
Ama aşılar uzerinde calışan bilim insanları, geliştirdikleri formulun yeni varyantlar uzerinde de etkili olacağından emin gorunuyorlar.
Guney Afrika'daki KwaZulu-Natal Universitesi'nden, bu ulkedeki yeni varyantı ortaya cıkaran salgın uzmanlarından Dr Richard Lessells, aşının genel bir bağışıklık tepkisi yarattığını ve virusun protein cıkıntılarının bir cok bolgesini ve ozelliğini hedeflediğini vurguluyor.
Pfizer-BioNTech ve Moderna, urettikleri aşıları koronavirusun şimdiye kadar ortaya cıkmış bir cok varyantı uzerinde denediler ve hepsi uzerinde de etkili olduğunu soyluyorlar.
Her iki şirket de şu anda aşının İngiltere ve Guney Afrika'da ortaya cıkan varyantlara karşı da insanlarda antikor oluşmasını sağlayıp sağlamadığı uzerinde araştırma başlattıklarını acıkladı.
[h=3]Yeni varyantların kesin olarak daha bulaşıcı olduğu nasıl kanıtlanabilir?[/h]Bilim insanları yeni varyantlarda gorulen mutasyonların her birini daha once ortaya cıktıkca tek tek incelediklerini ama bunların bir butun olarak etkilerinin ne olacağına bakmak gerektiğini soyluyorlar.
Boylesi bir araştırma yeni varyanların hayvanlar uzerinde denenmesi ile yapılabilir. Boylece virusun eski varyantlara gore kendisini kopyalama hızı ve diğerlerini enfekte etme hızı kıyaslanabilir.
Daha onceki bir varyant uzerinde Harvard Universitesi Kamu Sağlığı Fakultesinde yapılan bir araştırma, bu mutasyonun daha hızlı yayıldığı sonucuna varmıştı. Bu varyantın ozelliği de yine protein cıkıntısının mutasyona uğramış olmasıydı.
[h=3]Yeni varyantlara karşı hangi tedbirler alınmalı?[/h]Salgın hastalık ve kamu sağlığı uzmanları salgından korunmak icin bilinen sosyal mesafelenme, maske kullanma, el yıkama gibi onlemlerin surdurulmesi ve ic mekanlarda, ozellikle de iyi havalandırılmayan yerlerde, başka insanlarla biraraya gelmekten kacınılması gerektiğini vurguluyorlar.
Yeni varyantların daha bulaşıcı olduğu yolundaki ilk izlenimler doğruysa, ic mekanlarda cok daha fazla onlem almak ve sosyal temasları cok daha az bir duzeye indirmek gerekebilir.