[h=3]MS (MULTİPL SKLEROZ) HASTALIĞI NEDİR?[/h]Multiple skleroz (Coklu sertleşim), beyni ve omuriliği tutan ozbağışıklık hastalığıdır. Kısaca MS olarak anılır.
Norotravmanın ardından genc erişkinlerde en sık gorulen norolojik bozukluktur. Sadece ABD'de yaklaşık 350.000-400.000 doktorlarca tanı konmuş kişi vardır. Hastalığın nedeni daha tam olarak anlaşılmamış olmakla birlikte, genetik ve cevresel etkenlerin birleşimiyle ortaya cıktığına inanılmaktadır. Ceşitli tipleri olsa da tumu merkezi sinir sisteminin (MSS) yangısı (enflamasyonu) ile nitelenir ve miyelinsizleşme (sinir dokusunu saran ozel miyelin proteinin bağışıklık sistemince yok edilmesi) ile ilerlemektedir. Başka bir deyişle MS, MSS'nin miyelinsizleşmesini ve yangısını iceren bir ozbağışıklık hastalığıdır. Ozbağışıklık; kısaca bağışıklık sisteminin kişinin kendi hucrelerini tanıyamaması, bunun sonucunda vucuda yabancı madde sanıp yok etmeye calışması ve sonuc olarak vucudun kendi kendine zarar vermesi olarak acıklanabilir. MS'de ise bağışıklık sisteminin tanıyamadığı bağıştıranlar (antijen) miyelinlerdir (myelin baz proteini ve myelin oligodendrosit glikoprotein gibi). MS hastalığında bağışıklık sistemde asıl sorumlu tutulan bağışıklık sistemi hucreleri ise T-hucreleri'dir.

Multipl skleroz'un başlıca belirtileri
Gunumuzde hastalara tum MS ceşitlerinde kortizon (metil prednizolone) ve ataklı MS ceşitlerinde kortizon ve beta-interferon veya copaxone vb. tedavisi verilmekle birlikte[3], yeni calışmalar umut vericidir. Yakın gelecekte cıkması beklenen PPAR-gamma koşutetkinleri (agonistleri) uzerinde yapılan calışmalar klinik evreye gelmiştir. Kucuk hasta obeklerinde yapılan calışmaların da başarılı olması sonucunda şimdi buyuk merkezlerde klinik calışmalar yapılmaktadır[2]. Ayrıca bağışıklık sistemini baskılayan ilaclar (Azathioprine (orneğin, Azasan® (Imuran&#174 ve Cyclophosphamide (Cytoxan®, Neosar&#174) uzerinde de calışmalar yapılmaktadır. Ancak bunların etkileriyle ilgili sonuclar celişkilidir. Ayrıca bu tur ilacların onemli yan etkileri de kullanımı kısıtlayan bir başka nedendir.
[h=3]MS TARİHCESİ[/h]1868 yılında, "norolojinin babası" olarak anılan Paris Universitesi noroloji profesoru Jean-Martin Charcot, daha once hic karşılaşmadığı bir titreme (tremor) vakasına tanık oldu. Bu duruma, "konuşma bozukluğu" ve olağan dışı goz hareketlerinin (nistagmus) eşlik ettiğini fark etti. Bunun uzerine gorduğu obur hastalarıyla karşılaştırmaya girişti. Hasta olduğunde, beynini incelemesi uzerine MS'yi ayırıcı nitelikteki yarası olan plakları buldu. Gunumuzde hastalığın kadınlarda erkeklere gore 2 kat daha fazla gorulduğunun bilinmesine karşın MS geciren kadınlar histerik konversiyon olarak yanlış tanı almalarından oturu 1920'li yıllara kadar hastalığın erkeklerde daha sık gorulduğune inanılıyordu.
[h=3]MS HASTALIĞI TANIMI[/h]MS, beyni ve omuriliği tutan ozbağışıklık hastalığıdır. Bağışıklık sistemindeki (immun sistem) savunma amaclı gozelerin, nedeni daha anlaşılamamış bir şekilde, sinir hucrelerinin (noronlar) cevresinde bulunan myelin kılıfını (buna bir nevi yağlı bir zar katmanı diyebiliriz) vucuda yabancı bir bağıştıran olarak algılamasıyla yok etmeye calışmasıdır. Bu durum da, ceşitli sinir sistemi belirtilerini ortaya cıkarır. Bu belirtiler gecici olup, hastalığın duzeyine gore iz bırakabilir ya da bırakmadan ortadan kaybolabilirler.
Hastalığın adı iki sozcukten oluşmaktadır:
Multipl: Bir ya da daha cok bolgede etkin olup, bir veya daha cok belirti (semptom) vermesi.
Skleroz: Vucudun savunma gozelerinin myelin kılıfına saldırması sonucu, bu kılıfı sertleştirerek işlevsiz duruma getirmesi.
Bu skleroz sonucunda plak adı verilen doku bozukluğunun oluşması MS'i oluşturur.
Hastalığın ilerlemesi alevlenmeler ve iyileşmeler bicimindedir. Yine hastalığın duzeyine gore bu dongu sureleri değişiklik gosterir.
Hastalığın etkilediği kişiler coğunlukla 20-40 yaş arası erişkinlerdir. Kadınlarda gorulme sıklığı erkeklere oranla iki katıdır. Hastalığın coğrafyası da, ekvatordan kutuplara doğru gidildikce genişler. Daha cok Kuzey Avrupa'da yaygındır.
Her MS hastasındaki gelişmeler zaman ve belirti olarak ayrılık gosterir. Hastalığın bilinen beş duzeyi vardır:
Selim ya da İyicil MS (Benign MS): Retrospektif (geriye yonelik) olarak da adlandırılan ilk duzey, diğerlerinden ayrılmakla beraber, hafif ataklar ve iyileşmelerin tam ya da tama yakın olduğu MS tipidir. Her ataktan sonra ya hic sekel kalmaz ya da kalan sekeller cok hafif yetersizliklere yol acabilir. Hasta, en az on yıl bu seviyede tutulduğu takdirde, MS nedeni ve ataklar tamamen ortadan kalkabilir.
Yineleyen-Duzelen MS (Relapsing-Remitting MS): MS hastalarının yaklaşık %20'si bu gruptandır. Ataklar ve iyileşmelerle seyreder. Tekrarlayan ataklar sonrasında bazı sekeller kalabilir.
İkincil İlerleyen MS (Sekonder Progresif): Başlangıcı Relapsing-Remitting MS olup, bu hastaların bir kısmı bu tipe donuşur. Tekararlayan ataklar sonrası duzelme zorlaşır hatta durabilir.
Birincil İlerleyen MS (Primer Progresif MS): Ataklarla birlikte ya da atak olmaksızın seyreder. Giderek artan bir ilerleme soz konusudur.
İlerleyen Yineleyen MS (Progresif Relapsing MS): Başlangıcta belirgin bir atak olup tam bir duzelme olmaz. Ataklar beraberinde ilerleme devam eder.