Cevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygulamaya gecirilen Sıfır Atık Projesi calışmalarının daha ileriye taşınması, icecek ambalajlarının etkin bir şekilde toplanmasını hedefleyen ve Bakanlığa bağlı olarak gorev yapacak Turkiye Cevre Ajansı kuruldu.
Bu kapsamda, Turkiye Cevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, bugunku Resmi Gazete'de yayımlandı.

Buna gore Ajans, Bakanlıkca belirlenen cevre strateji ve politikaları doğrultusunda, depozito yonetim sistemini kurma, kurdurma, işletme veya işlettirme, ilgili tarafların depozito yonetim sistemine dahil olmasını sağlama ve bunların yukumluluklerini belirleme ile Bakanlıkca belirlenen depozito bedeli, ucret ve teminatları alma ve iade etme faaliyetlerini yurutecek.
Bakanlıkca depozito uygulamasına zorunlu olarak tabi tutulan urunlere yonelik depozito yonetim sistemi altyapısının oluşturulmasına, uygulanmasına, izlenmesine yonelik izin ve onay işlemleri dahil gerekli idari duzenlemeleri ve tedbirleri uygulayacak ve gerekli kontrolleri yapacak.
Cevrenin iyileştirilmesine yonelik faaliyetlerde bulunacak Ajans, sıfır atık yonetim sisteminin kurulmasına ve uygulanmasına katkı sağlayacak.
Geri kazanılabilir urunlerin kullanımları sonrası ulke ekonomisine kazandırılmasına ve geri kazanılabilir atıkların yonetimine ilişkin faaliyetlere katkı sağlayacak.
Turkiye Cevre Ajansı, kamuoyunda duyarlılık ve farkındalık oluşturmak amacıyla gorsel, işitsel ve yazılı yayınlar hazırlama, yayımlama, basın ve yayın organları ile iş birliği yapma ve kampanya, yarışma, tanıtım gibi faaliyetlerde bulunacak.
Eğitim ve sertifika programları duzenleme, bilimsel calışmalar yapma, dokumantasyon, araştırma ve uygulama merkezleri ile laboratuvar ve muze kurma gibi faaliyetleri de yurutecek ajans, yurt icinde veya yurt dışında yerel yonetimler, ulusal veya uluslararası kurum veya kuruluşlar, universiteler, sivil toplum kuruluşları ve gercek veya tuzel kişilerle iş birliği yapma, ortak projeler geliştirme ve faaliyetlerde bulunma, uygun gorulmesi halinde belediyelere, il ozel idarelerine, eğitim kurumlarına ve diğer kurum ve kuruluşlara mali ve teknik destek sağlama faaliyetlerini yurutecek.
Bazı kanunlarda değişiklik yapıldı
Cevreyle ilgili Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Duzenlemeler de bugunku Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna gore Cevre Kanunu'na, şu cumleler eklendi:
"Atık ureticileri, atıklarının yonetimini atık yonetim sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine getirebilir. Ancak, Bakanlıkca nitelikleri belirlenen atık ureticilerinin atıklarının yonetimini atık yonetim sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zorunludur. Atık ureticilerinin sorumlulukları ile atık yonetim sorumlusu firmaların yetkilendirilmesine ve yukumluluklerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkca cıkarılan yonetmelikle duzenlenir. Atıkların uretiminin ve zararlarının onlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Sıfır atık yonetim sistemini kurarak belge alanlar, turlerine gore kaynağında ayrı biriktirdikleri atıklarını, Bakanlıktan cevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak uzere verebilirler.
Atık yonetim planlarının hazırlanmasına ve sıfır atık yonetim sistemine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkca cıkarılan yonetmelikle belirlenir ve bu cercevede sıfır atık yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi zorunludur. Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması amacıyla kullanılması esastır. Atıkların veya atıklardan elde edilen geri donuşturulmuş malzemelerin kullanımına yonelik duzenlemeler ile zorunlu kullanıma ilişkin esaslar Bakanlıkca cıkarılan yonetmelikle belirlenir. Geri kazanım imkanı olmayan atıklar, yonetmeliklerle belirlenen uygun yontemlerle bertaraf edilir. Lisans almakla yukumlu gercek ve/veya tuzel kişiler ile atık yonetim sorumlusu firmalardan alınacak teminatlar icin yonetiminden sorumlu oldukları atıkların turu, miktarı ve bertaraf maliyeti temel alınır ve bu teminatlara ilişkin esaslar Bakanlıkca cıkarılan yonetmelikle belirlenir."
Yapılan değişiklikle Bakanlık, kanun hukumlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisini, gerektiğinde Turkiye Cevre Ajansına, Emniyet Genel Mudurluğune, Jandarma Genel Komutanlığına ve Sahil Guvenlik Komutanlığına devredebilecek.
Cevre kurallarına uymayanlara para cezası
Cevre Kanunu'nda yer alan idari para cezalarının bir kısmı yeniden duzenlendi. Buna gore, Bakanlıkca belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak depozitoya tabi urunleri piyasaya surenlere 20 bin lira, tuketicilere sunanlara (perakende) ise faaliyet alanının her metrekaresi icin 15,16 lira, depozito sistemine dahil olmayan satış noktalarına satış alanının her metrekaresi icin 100 lira, sıfır atık yonetim sistemini kurmayanlara veya kurduğunu belgeleyemeyenlere 20 bin lira para cezası verilecek.
Benzin ve naftanın depolanması, dolumu ve tankerlerle nakliyesine ilişkin Bakanlıkca belirlenen esas ve kriterlere uymayan terminaller ve dolum adaları icin 60 bin lira, akaryakıt istasyonları icin 30 bin lira, tankerler icin 3 bin lira, kapalı koy ve sit alanlarında su urunleri uretim ciftliği kuranlara 100 bin lira ceza uygulanacak.
Denizler, akarsular ve goller ile tarım alanlarından belirlenen esaslara aykırı kum ve cakıl alanlara 100 binden 300 bin liraya kadar, bu faaliyetlerin sanat yapılarına zarar vermesi veya akarsuyun akış rejimini bozması halinde 300 bin lira, alınan kum ve cakıl icin ise metrekup başına 450 lira ceza verilecek.
Bakanlıkca belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşetleri uretene, tedarik edene, ureticinin Turkiye dışında olması halinde, uretici tarafından yetkilendirilen temsilciye 15 bin lira, plastik poşetleri belirlenen maddeye aykırı olarak ucretsiz verdiği veya Bakanlıkca belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşet verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı haric kapalı satış alanının her metrekaresi icin 15,16 lira, elektronik ortamda satış yapanlara ise 3 binden 30 bin liraya kadar ceza uygulanacak.
Yazılı ihtara rağmen, yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 10 bin lira ceza verilecek.
Depozito uygulaması 2022'ye ertelendi
Yapılan değişiklikle, depozito sistemi uygulamasının başlangıcı 1 Ocak 2021'den 1 Ocak 2022'ye ertelendi.
Mevcutta depozito sistemi kapsamında sadece ambalajlar bulunurken, duzenlemeyle pil, elektrikli-elektronik eşyalar, lastikler, akumulatorler de sistem kapsamına alınabilecek.
Cevre Bakanlığı tarafından belirlenen noktalarda motor yağı değişiminin yapılması ve atık motor yağlarının bu yerlere teslim edilmesi zorunlu hale getirildi.
e-Skuter ve bisiklete duzenleme
Bisiklet yolunun tanımı, e-skuter kullanımına acık, taşıt ve yayaların trafiğine kapalı olacak şekilde yeniden yapıldı, e-skuter ve bisiklet şeridi tanımları Kanun kapsamına alındı.
Karayolları Genel Mudurluğune, sorumlu olduğu karayollarının kenarına bisiklet yolu ve gurultu bariyeri yapma ve banketleri bisiklet şeridi olarak işaretleyerek bisiklet ve e-skuter kullanımına uygun hale getirme gorevi verildi.
Karayollarında bulunan bisiklet yollarında ve şeritlerinde e-bisiklet ve e-skuter kullanabilmek icin 15 yaşını bitirmiş olma şartı getirildi.
Suruculerin sağa ve sola donuşlerde, bisiklet yolundaki ve şeridindeki bisiklet ve e-skuter kullananlara ilk geciş hakkını vermeleri zorunlu kılındı.
Ayrı bisiklet yolu veya şeridi varsa e-skuter taşıt yolunda surulemeyecek, motorlu bisikletler bisiklet yolunda surulemeyecek; e-skuter otoyol, şehirlerarası karayolları ve azami hız sınırı 50 km/s uzerinde olan karayollarında kullanılamayacak, bunlarla sırtta taşınabilen kişisel eşya harici yuk ve yolcu taşınması yasak olacak.
Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet suruculerinin uyması gereken kurallar elektrikli skuter kullananlar icin de uygulanacak.
Buyukşehir belediyelerine bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma gorevi verildi. Yine madde ile ilce belediyelerine bolge otoparkı ve acık otoparklar yapma, işletme ve bunlara ruhsat verme gorevi verildi.
Buyukşehir belediyelerinin ulaşım ana planlarında bisikletli ulaşıma yer vermesi ya da bisikletli ulaşım ana planını hazırlanması zorunlu hale getirildi.
İlce belediyelerinin otoparkla ilgili elde ettikleri gelirlerin, buyukşehir belediyesine aktarılması uygulamasına son verilerek, tahsil edilen gelirlerin ilce belediyelerince bolge otoparkı yapılması icin gerekli arsa alımları ile otopark yapımında kullanılmasına yonelik duzenleme yapıldı.
İl Ozel İdarelerine ve belediyelere bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma gorevi verildi.
Gecici maddelere gore ise Ajansın faaliyetlerine başlamasından itibaren 5 yıl sureyle, kamu personeli Ajansta gecici olarak gorevlendirilecek.
Geri kazanım katılım paylarının yuzde 25'i, 1 Ocak 2021'den 31 Aralık 2025'e kadar Ajansa aktarılacak.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Ayşe Şensoy Boztepe