Erciyes Universitesi (ERU) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan Yıldız; İngiltere'de mutasyona uğrayan korona virus ile ilgili, "Virus artık şekil değiştirdi, karşımızda artık virusun yeni versiyonu var. Bu yeni virus bizim acımızdan duruma gore iyi yonde de olabilir. SARS'da ve MERS'de olduğu gibi tamamen ortadan da kalkabilir. Bazen ise tam tersi yonde daha da kotuye gidebilir. İyi olan tarafı ise henuz ulkemize girmemiş olması. Ulkemize girer, tekrar dunyada yaygınlaşırsa, ciddi bir dalga ile karşı karşıya kalacağımız anlamına gelir" dedi.
Tum dunyayı etkisi altına alan Covid-19 virusunun, İngiltere'de mutasyona uğramasının ardından değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Orhan Yıldız, henuz bir şey soylemek icin erken olduğunu, virusun olum uzerinde etkisi olup olmadığının şuan bilinmediğini soyledi. Virusun ulkemize girdiği takdirde ciddi bir dalga ile karşı karşıya kalınabileceğini ifade eden Yıldız; "Mutasyon virusteki ufak değişikliklerdir. Yani virusun genel ozelliklerini cok fazla kaybetmeden oluşan ufak değişikliklerdir. Bu değişiklikler her zaman olur. Virusler coğaldıkca gunler, haftalar, aylar icerisinde bu tur değişiklikler devamlı olmaktadır. Korona virus ile alakalı şu ana kadar bildirilen 4 binden fazla 5 bine yakın mutasyon olduğunu biliyoruz. Mutasyonun gercekleşmesinde her hangi bir sıkıntı yok, 'virusun insanlara bulaşma oranı', 'hastalandığı zaman olun oranı artıp artmıyor mu?' buna bakılır. Bu zamana kadar olan mutasyonlarda ciddi bir sorun yaşanmadı ancak son olarak İngiltere'de bildirilen mutasyona kadar. Eylul ayından itibaren bilim cevreleri bu mutasyonun farkında ama o zamanlar toplumda bir yaygınlık gostermediği icin uzerinde durulmadı. Şu anda ciddi bir şekilde yayıldı. Londra'daki viruslerin neredeyse yuzde 90-95'inin bu mutasyona uğramış virus olduğu bildirildi. İngiltere'de Londra dışındaki şehirlerde oranlar biraz daha duşuk. Bunun anlamı şu; virus artık şekil değiştirdi, karşımızda artık yeni bir virus var. Bu yeni virus bizim acımızdan duruma gore iyi yonde de olabilir. SARS'da ve MERS'de olduğu gibi tamamen ortadan da kalkabilir. Bazen ise tam tersi yonde daha da kotuye gidebilir. Burada bunu soyleyebilmek icin henuz erken. Ancak şunu soyleyebiliriz; daha hızlı bulaşıyor. Daha onceki şekline gore yuzde 70 gibi bir rakam acıklandı. Bulaşma hızı dediğimiz bir oran var. RO hızı dediğimiz, Turkiye icin bu rakam 1.6 civarındaydı. Yani bunun anlamı virus 100 kişiye bulaştığı zaman iyileşinceye kadar bu 100 kişi 160 kişiye bulaştırmış oluyor. Bu durum boyle katlanarak gidiyor. Korona virusun RO değeri 1.6 iken 0.4 değerinde daha artış gostererek 2.0'a cıktı. Burada ise durum 100 kişi virusu kaptığı zaman iyileşinceye kadar 200 kişiyi enfekte ediyor. Yani bu durum cok ciddi şekilde salgının tekrar ivme yapacağı, tekrar hızlanacağı anlamına geliyor. Korkutucu olan tarafı bu, ancak İngiltere'deki bu mutasyona uğramış virusle olan salgın incelendiğinde vaka sayısının onceki doneme gore daha yuksek olduğu, ancak olum oranlarının oncesine oranla daha duşuk olduğu gorulmektedir. Bu da virusun bulaşıcılığının arttığı fakat olumculluğunun azaldığı anlamına gelir. Elbette kesin konuşmak icin erken, onumuzdeki gunlerde daha detaylı sonucları goreceğiz. İyi olan tarafı ise henuz ulkemize girmemiş olması. Ulkemize de girerse, tekrar dunyada yaygınlaşırsa, ciddi bir dalga ile karşı karşıya kalacağımız anlamına gelir. Olum oranı uzerine bir etkisi olup olmadığını henuz bilmiyoruz. Mutasyona uğramış virus ile enfekte olan insanların olum oranlarının ne olduğunu onumuzdeki haftalar daha net gosterecektir. Olum oranlarında bir artış olmaz diye temenni ediyoruz. Cunku bazen bulaş oranı artar ama olum oranı azalabilir" dedi.

"Virus cok ustalaştı"
Mutasyona uğrayan virusle hastalanma oranının arttığını kaydeden Prof. Dr. Yıldız; "Mutasyona uğrayan virusle hastalananlarda farklı bir klinik tablo veya belirti beklemiyoruz. Mutasyon, virusun insan hucresine yapışma noktalarında ortaya cıkıyor. Yani insan hucresinde, hucreler arasında bağlantıyı sağlayan kapılar vardır. Virus bu kapılardaki kilitleri acma yeteneği geliştiriyor. Yani virus bizim hucrelerimizin kilitlerini acacak bir anahtar yapıyor. Mutasyonla oluşan değişiklik ile yaptığı anahtar zor acıyordu hucreyi. Şimdi ise virus cok ustalaştı ve daha iyi bir anahtar yapmaya başladı. Bunun anlamı şu; vucudunuza onceden hastalanmamız icin bin virus girmesi gerekirken, mutasyon sonrası yaklaşık olarak 300 ila 500 virusle hastalanabiliriz. Hastalığın gidişatında cok bir değişiklik olacağını duşunmuyoruz ama onemli olan şu ki; cok az virus ile hastalanma oranımız artıyor. Bu durumda taktığımız maskelerin koruyucu ozelliği cok daha az hale geliyor. Maskeye cok fazla guvenmemek, maskem var diye rahat olmamak gerekir. Mesafe icin de aynı şeyi soyleyebiliriz. Onceden 2 metre diyorduk, şimdi ise bunu 3 metreye hatta belki 4 metreye cıkarmamız gerekiyor. Cunku bulaş riski artmıştır, size bulaşma riski daha fazla olacaktır. Korunma ile ilgili bu tur tedbirler gundeme gelebilir. Bunun dışında hastalığın gidişatı ile alakalı cok buyuk bir değişiklik olacağını tahmin etmiyorum" şeklinde konuştu.
"Cin aşısı ve Erciyes Universitesi'nde uretilen aşı mutasyona uğramış viruse karşı etkili olma ihtimali yuksek"
Ulkemizde kullanılacak olan Cin aşısının ve Erciyes Universitesi'nde uretilecek olan aşının mutasyona uğrayan viruse karşı etkili olacağını aktaran Prof. Dr. Orhan Yıldız, "Mutasyonun aşılar uzerinde etkisi olup olmayacağı merak ediliyor. Cunku bir aşı umidi ortaya cıktı. Pek cok ulkede farklı turlerde aşılarla bu hastalıktan kurtulacağız umidi varken, mutasyonla beraber 'aşılar etkisiz kalacak mı' sorusu her zaman soruluyor. Mutasyona uğrayacak virusun aşılı insanlarda etkisi olup olmayacağı onumuzdeki gunlerde belli olacak. Ancak farklı tur aşılar var. mRNA aşıları olarak adlandırılan Moderna ve BioNTech aşısı benzer aşılardır. Bunlar virusun diken cıkıntısı denilen noktadaki proteinini kopyalayan ve buna karşı bağışıklık oluşturan aşılar. Bahsettiğimiz mutasyonda tam bu bolgede gercekleşiyor. Bu durumda etkisiz kalma ihtimali var. Yani yeni tip aşılar, cok belirli ve dar bir alana karşı bağışıklık geliştiriyor. Mutasyonla bu aşılar etkinliğini kaybedebilir. Ancak bu aşılar etkisini yitirse bile bu yontemle hızla yeni viruse karşı da aşı geliştirilebilir, grip aşısında olduğu gibi. Bizim ulkemizde kullanılan Cin aşısı ve Erciyes Universitesi'nde uretilen aşı ise inaktif aşılardır. Virusun sadece diken bolgesine karşı antikor oluşturmuyor, virusu tamamen etkisiz hale getirip buna karşı vucudun bağışıklık kazanması sağlanıyor. Virusun mutasyona uğramayan bolgelerine karşı da cok sayıda poliklonal dediğimiz farklı şekilde antikor oluşturacak yapıda aşılardır. Bu durumda viruste oluşan mutasyon bu aşıları etkilemeyecektir. Cok sayıda bolgeye antikor geliştirildiği icin şu anda bizim urettiğimiz inaktif aşılar daha guvenli gibi duruyor. Yani mutasyona uğramış viruse karşıda etkili olacağı duşunuluyor" ifadelerini kullandı.
"Virus ulkemize girerse ciddi sorun ortaya cıkabilir"
İngiltere'den cıkan virusun ulkemize girdiği takdirde ciddi bir sorunla karşılaşabileceğinin altını cizen Yıldız; "İngilizler kamusal anlamda viruse karşı onlemlere cok fazla dikkat etmediler ama genel olarak Londra nufusun dağılımı acısından daha tenha bir şehir bizim şehirlerimizle kıyaslandığı zaman. Mesafe kuralına cok dikkat ediliyor, insanlar korunmaya dikkat ediyorlar maskeye, hijyene ve mesafeye. Bu durumda oldukları halde orada bile mutasyona uğrayan virus birkac ayda yuzde 95'lere ulaştı ise bizim ulkemizde bu durumun daha vahim olacağını duşunduruyor. Umarım hic girmez ulkemize ama olur da eğer ulkemize giriş yaparsa ciddi bir sorun ortaya cıkabilir. Tekrardan sayılar artış gosterebilir. Bir yerden de aşılama başlamış olacak. Umarım bu aşı etkili olur. Mutasyona uğramış virus ulkemize girse dahi herhangi bir etkinlik gostermiş olmaz" diye konuştu.
"Son pişmanlık fayda etmiyor"
Virusle mucadelede vatandaşın oldukca dikkat etmesi gerektiğini de sozlerine ekleyen Erciyes Universitesi (ERU) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan Yıldız konuşmasını şoyle surdurdu:
Kurallara onemseyen vatandaşlarımız cok guzel bir şekilde uyuyor. Ancak bazı vatandaşlarımız ise cok fazla aldırış etmiyor. Vatandaşlara tavsiyemiz diğer insanlarla mesafeniz 2 metre ise 4 metreye cıkartın, mumkun olduğu kadar kalabalık icerisine girmeyin. Maskenizi mutlaka uygun şekilde takın ve kaliteli maske kullanın. El hijyenine olabildiğince dikkat edelim. Dokunduğumuz her yerden sonra ellerimizi yıkayalım. Mumkun olduğu kadar marketlere girmemeye calışalım. Gireceksek de alışverişimizi hızla yapıp bir an once oradan ayrılalım. Toplu taşıma araclarına maskesiz binmeyelim, maskesiz binenleri uyaralım ve aracta bulunduğumuz surece mutlaka maskemizi en ufak ara vermeden, kesintisiz olarak takalım. Biz hastalarda bu durumu goruyoruz. Hasta 'cok fazla dikkat ediyorum diyor ama bir anlık gafletle bulunarak oturup arkadaşımla cay ictim ya da o an maskemi cıkardım' diyor. Son pişmanlık fayda etmiyor. Şimdiden buradan duyurmuş olalım, en ufak bir boşvermişlik bizi bu virusle karşı karşıya getirebilir. Hastaneye yatabiliriz. Yoğun bakıma girebiliriz. Gercekten sıkıntılı bir surec, biz bunu goruyoruz. Mutlaka dikkat etmek gerekiyor." - KAYSERİ
Kaynak: İhlas Haber Ajansı