Irak Maliye Bakanı Ali Allavi konu ile ilgili yaptığı acıklamada, ekonomiyi canlandırmak amacıyla Irak dinarının yuzde 20 oranında devalue edildiğini bildirdi. Irak 2003 yılında da devaluasyon kararı almıştı. Peki, Develuasyon ne demek? Develuasyon olunca ne olur?
[h=3]DEVELUASYON NE DEMEK?[/h]Devaluasyon, sabit kur sistemlerinde odemeler dengesi acık veren ulkenin ulusal parasının dış satınalma gucunun, hukumetce alınan bir kararla duşurulmesidir. Başka bir deyişle devaluasyon, bir devletin resmi para biriminin diğer ulke dovizleri karşısında değer kaybettirilmesidir. Bu yolla ithal malları pahalılaşırken yerli malların fiyatı da aşağı cekilmiş olur. Kurların belli bir istikrar icerisinde olduğu ya da sabit kur sisteminin uygulandığı kurlarda herhangi bir değişme yapılacaksa bu hukumet tarafından yapılır. Hicbir devlet kendi parasının diğer devletlerin parası karşısında değerinin duşmesini istemez. Ama bazen siyasi sebeplerle de yerli para, yabancı para karşısında değer kaybeder. Bir ulkenin toplam ithalatı toplam ihracatından fazla ise ithalat azaltılır, ihracat artırılır. Cunku boyle bir durumda ekonomide dış ticaret acığı ortaya cıkmış demektir. O devletin satın alma gucunun azaltılması gerekir, kendi mallarını ihrac ederek ekonomisini kalkındırmaya ya da en azından kotu etkilenen ekonomisinde az da olsa bir duzelmeye gidebilir. Devaluasyon yaşandığında enflasyon yukselir, faizler artar bu da ekonominin yavaşlamasına neden olur. Bu durum o devleti ihracata yonlendirir cunku ithalat pahalılaşmıştır devletin satın alma gucu duşmuştur. Para arzı ve kıymet bedelinin birbirine eşitlendiği durumlarda yabancı para değer kazanır, yerli para değer kaybeder. Bazı durumlarda IMF'nin mudahale etmesi gerekir. IMF o devleti devaluasyon yapmaya zorlar. Ama bu devaluasyonun ekonomiyi belli bir dengeye ulaştırabilmesi icin karşı bir devletin devaluasyon yapmaması gerekir. Ayrıca enflasyon duşurulmeli, ihrac edilecek mallar yoğun talep alan mallar olmalıdır. Ulkeler arasında yaşanan siyasi krizlerde bir ulke diğer ulkelere karşı doviz gelirlerini artırmak ister. Boyle bir durumda dış dengenin sağlanması icin doviz kurlarını değiştirirler. Devaluasyonun her devlete etkisi farklıdır. Uzun ve kısa donemde incelendiğinde ticari dengeyi geliştirdiği gorulur. Bazılarına gore de tam tersi soz konusudur. Uzun ve kısa donemde ihracat ve ithalattaki talep esneklikleri de farklılık gosterir. Yani uzun donemde devaluasyondan sonra oluşan ticaret dengeleri iyileşir, kısa donemde ise kotuleşir. Ticaret dengesini azaltmak duşuk esnekliğe bağlıdır fakat esneklik yukselirse ticaret dengesi gelişir. Bunun nedenine bakacak olursak; Fiyatların ayarlanması icin belli bir sureye ihtiyac vardır aynı zamanda mevcut anlaşmalar ve miktarlar varsa bu kısa donemde değişiklik gosterir. Diğer onemli neden ise arz boşluğu oluşmasıdır. Arz boşluğu olursa iş ilişkileri kurulması ve yeni taleplerin hazırlanması zaman alabilir, bu da problem oluşturur. Devaluasyon, ekonomisi istikrarlı olan devletler icin uygulanamaz. Uygulanıyorsa muhakkak odemelerinde acık vardır veya ekonomik kriz soz konusudur. Geri kalmış ulkelerin ithal mallara ihtiyacı vardır. Eğer ithal edecekleri mallar pahalıysa o ulke istediği kadar onleyici onlem alsın ic fiyatların yukselmesine mani olamayacaktır. Bu da şunu gosterir; O ulke devaluasyona gitme kararı vermeden once gerekli onlemi almalıdır. İc fiyatlardaki yukselmeleri onlemelidir. Turkiye'de 1931 yılında dolar 211 kuruş olarak ayarlanmıştır. Kimi bunun ilk devaluasyon olduğunu soyler kimi de 7 Eylul 1946'da ilk devaluasyonun yapıldığını soyler. Fakat 7 Eylul 1946 yılındaki devaluasyonun ekonomide belirtilen devaluasyon teorilerine daha uygun duştuğu gorulmuştur. Boylece Turkiye'de ilk devaluasyonun 7 Eylul 1946'da yapıldığı kabul edilmiştir.

[h=3]TARİHTE DEVALUASYON[/h]Eski Yunan ve Roma'da devaluasyon, paranın temsil ettiği maden miktarının azaltılması yoluyla gercekleştirilmekteydi. Belli bir altın ve gumuş miktarından basılan sikke miktarının coğaltılması, para değerinin duşurulmesi sonucunu doğurmaktaydı. On dokuzuncu yuzyılda ise kÂğıt para miktarının arttırılması sonucu meydana gelen enflasyon, ic fiyatların artışı ve banknotların altına tahvil kabiliyetini yok ederek, para değerinin duşuşune yol acmıştır. Boylece milli para biriminin karşılığı kabul edilen altın miktarı indirilmiş ve kambiyo kurları da buna gore ayarlanmıştır.
[h=3]GUNUMUZDE DEVALUASYON[/h]Gunumuzde, madeni para, altın para sistemi olmadığından yerli para biriminin değerinin duşulmesine, ic fiyatların yukselmesi sonucu elde edilemeyen doviz gelirleri dolayısıyla girişilmektedir. Başlıca ihracatı teşvik etmek icin yerli para birimi değeri, belli bir yabancı para esas alınmak suretiyle ayarlanmaktadır. Ancak bu tur bir uygulamanın başarılı olabilmesi icin, devaluasyon sonrası ic fiyatların artışının onlenmesi, yabancı ulkelerin ithalat kısıtlamalarına başvurmaması gerekmektedir.