20. yuzyılın ikinci yarısında teknoloji buyuk bir ivme kazandı. Daha sonra 2000’li yıllarda neredeyse her gun yeni bir teknolojik gelişme yaşandı ve son olarak gunumuzde teknoloji, vazgecilmezimiz haline geldi. Elbette hayatımızın her alanında kullanmaya başladığımız teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık uzerinde yarattığı olumsuz etki yadsınamaz bir gercek. Konu ile ilgili yapılmış pek cok bilimsel inceleme bulunuyor.
Medical News Today internet sitesinde yayınlanan bir makalede, teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık uzerinde yarattığı olumsuz etkiler uzerinde duruluyor. Goruluyor ki, en buyuk yardımcımız olarak gorduğumuz teknolojinin hem cocuklar hem gencler hem de yetişkinler uzerinde yarattığı olumsuz etkiler var. Tamamen teknolojiden uzak kalmak mumkun olmadığı icin bu olumsuz etkilerle mucadele etmek icin unutmamanız gereken bazı tavsiyeler var.
[h=2]Teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık uzerindeki olumsuz etkileri:[/h] Goz yorgunluğu Odaklanma problemi Depresyon Asosyallik Duruş bozukluğu Uyku problemi Yetersiz fiziksel aktivite Cocuk gelişimine olumsuz etkileri [h=2]Goz yorgunluğu: 20 - 20 - 20 kuralı ile onune gecebilirsiniz[/h]
Gun icinde aktif olarak ya bir televizyon, ya bir bilgisayar, ya bir tablet ya da bir akıllı telefon ekranınıza bakıyoruz. Haliye bu durum goz yorgunluğuna, gozlerde yanma ve kuruluğa neden oluyor. Goz yorgunluğu deyip gecmemek gerekiyor, goz yorgunluğu artarsa baş, boyun ve omuz ağrılarına bile neden olabilir.
Goz yorgunluğu ile mucadele etmek icin Amerikan Optometrik Derneği tarafından basit bir kural bulunuyor. 20 - 20 - 20 adındaki bu kurala gore herhangi bir teknolojik cihazın ekranına 20 dakika baktıktan sonra mola vermeli ve en az 6 metre uzağınızda duran bir nesneye odaklanarak 20 saniye boyunca gozlerinizi dinlendirmelisiniz. Takibi biraz zor, ancak hatırlatıcı uygulamlardan destek alarak, bildirim planlaması yapabilirsiniz. Duzenli uygulandığı zaman bu kural sayesinde goz yorgunluğunu ve ona bağlı rahatsızlıkları minimuma indirilebilir.
[h=2]Odaklanma problemi: Biliyoruz zor ama motivasyon ve telkin, bu konuda en onemli gucunuz olmalı[/h]
Teknolojinin yarattığı diğer bir olumsuz etki olan odaklanma problemi hem ruhsal hem de fiziksel kaynaklı olabilir. Uzun sure, yoğun teknoloji kullanımı sonrası goz ve beyin koordinasyonu bozularak tek bir işe odaklanmanızı zorlayabilir. Teknoloji bağımlılığı da odaklanma probleminin farklı bir nedeni olabilir.
Odaklanma probleminin fiziksel nedeni icin de 20 - 20 -20 kuralını uygulayabilirsiniz. Odaklanma probleminin ruhsal nedeni olan teknoloji bağımlılığı icin ise kendinizi telkin etmeli ve gercekten ihtiyacınız olmadığı surece elinize herhangi bir mobil cihaz almamalı ya da bilgisayarınızı acmamalısınız. Konunun ciddi olduğunu duşunuyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız.
[h=2]Depresyon: Sosyal medyayı daha az kullanırsanız hicbir şey kaybetmezsiniz[/h]
2016 yılında Monash Bilişsel ve Klinik Norobilimler Enstitusu ve Melbourne Universitesi’nin ortak yuruttuğu bir inceleme sonucunda depresyon ve sosyal medya arasında direkt bir bağlantı olduğu goruldu. Sosyal medyada olumsuz durumlar yaşayan kişiler yuksek duzeyde depresyon ve anksiyete yaşıyorlar. Bu oranın gunumuzde daha da arttığını soylemek yanlış olmaz.
Eğer sosyal medya, kullanıcıyı en az gercek hayat kadar etkiliyorsa son derece dikkat etmek gerekiyor. Sosyal medya uygulamalarında gecirdiğiniz zamanı kısıtlamak; iletişime gecmek istemediğiniz insanları ya da diğer profilleri engellemek, takip ettikleriniz ve takipcileriniz konusunda secici olmak ve mutlaka sosyal medyanın hayatın kendisi olmadığının bilincinde olmak gerekiyor.
[h=2]Asosyallik: Yuz yuze iletişim kurmak icin onunuzde hicbir engel yok[/h]
Amerika Birleşik Devletleri’nde 2017 yılında pek cok farklı universiteden akademisyenin katıldığı bir araştırma sonucu oluşturulan makaleye gore 19 - 32 yaş arası genc yetişkinler arasında sosyal medyayı aktif olarak kullanan kişilerde asosyallik eğilimi ve kendini izole hissetme oranı, sosyal medyayı cok sık kullanmayanlara gore uc kat fazla goruldu.
İcinde bulunduğumuz pandemi koşulları nedeniyle bu olumsuz etkiyi aşmak zor. Ancak normal şartlar altında bu durumu ortadan kaldırmak icin sosyal medya kullanımını sınırlandırarak daha cok dışarı cıkmalı, evinizden yani guvenli ortamınızdan sık sık ayrılmalı ve gercek hayatta tanıdığınız insanlarla sık sık yuz yuze iletişim kurmalısınız.
[h=2]Duruş bozukluğu: Vucudunuz ona yaptıklarınızın faturasını mutlaka cıkartır[/h]
Gunumuz mobil cihaz ve bilgisayar teknolojisi kişiyi aşağı ve ileri doğru durmaya zorluyor. Yapılan 5 yıllık bir calışma sonucu Applied Ergonomics dergisinde yayımlanan makaleye gore bu durum direkt olarak kişinin boyun ve omurga sağlığına olumsuz etki yapıyor. Etkiler kısa vadeli olarak gorulse bile uzun vadeli sonucları olacağına kesin gozuyle bakılıyor.
Teknolojinin fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen yan etkilerinden olan duruş bozukluğu ile mucadele etmek icin bilgisayar başındayken ya da bir mobil cihaz ekranına bakarken kendinizi kasmadan, gergin olmayan bir duruş secmelisiniz. Ekran başında uzun saatler gecirmek yerine sık sık mola vererek hareket etmeli, vucudunuzu esnetmeli ve eğer yapabiliyorsanız kısa yuruyuşler yapmalısınız.
[h=2]Uyku problemi: Yatak odasında ampul dışında bir teknolojik urun bulundurmayın[/h]
2014 yılında Teksas Universitesi’nde yapılan bir calışmaya gore uyumadan once akıllı telefon, tablet, bilgisayar, e-kitap okuyucu gibi cihazların ekranına bakmak, devamlı beyni uyaran mavi ışık yaydığı icin verimsiz bir uyku uyumanıza neden oluyor. Sağlıksız bir uyku ile tamamlanarak gecen geceler sonucu ertesi gun icinde bulunduğunuz hicbir aktivitede yeterli enerjiniz olmuyor.
Teknolojinin yarattığı uyku problemi ile mucadele etmenin en kolay yolu yatak odanıza herhangi bir teknoloji urunu sokmamaktır. Uyumadan 1 hatta 2 saat once tum akıllı telefon, tablet, bilgisayar, televizyon ve e-kitap okuyuculardan uzaklaşın. Bunun yerine normal bir kitap okuyun, yorucu olmayan esneme tarzı egzersizler yapın ya da ılık bir duş alın.
[h=2]Yetersiz fiziksel aktivite:[/h]
Teknolojinin buyuk bir bolumu kullanıcıları hareket etmeye teşvik etmez. Sosyal medya platformları saatlerce başından kalkmamanız icin dizayn edilmişlerdir. Tum oyunlar bir an olsun oynamayı bırakmayın isterler. Elbette bunun sonucu obezite, kalp - damar hastalığı, diyabet ve daha pek cok farklı hastalıktır.
Teknolojinin olumsuz yan etkisi olan yetersiz fiziksel aktiviteden kurtulmak icin yine teknolojiyi kullanabilirsiniz. Sizi spor yapmaya teşvik eden yuzlerce mobil uygulamadan birini indirerek ve ara sıra ekran başında kalkarak yetersiz fiziksel aktivite sorununu ve birlikte getirdiği hastalıkları ortadan kaldırabilirsiniz.
[h=2]Cocuk gelişimine olumsuz etkileri:[/h]
Teknolojinin en buyuk olumsuz etkileri, belki farkında olmasak da, cocuklar uzerinde goruluyor. Genel olarak cocuklarda gorulen olumsuz etkiler şu şekilde;
Duşuk ders notları Dikkat dağınıklığı Yaratıcılıkta azalma Dil gelişiminde yaşanan olumsuzluklar Sosyal ve duygusal gelişim engeli Fiziksel hareketsizliğe bağlı obezite Uyku kalitesinde azalma Sosyal uyumsuzluk Agresiflik Teknolojinin cocuklar uzerindeki olumsuz yan etkilerinden biri ya birkacı cocuğunuzda goruluyorsa onun bilgisayar ve mobil cihaz kullanımını kısıtlamalı, ev dışında fiziksel aktiviteye yonlendirmeli, teknolojinin olumsuz etkilerine karşı bilinclendirmelisiniz.
Hayatımızın her alanında bizimle birlikte olan ve buyuk oranda hayatımızı kolaylaştıran teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık uzerindeki olumsuz etkilerini de bilmeli ve vereceği zararı en aza indirmeliyiz. Teknolojinin cocuklar, gencler ve yetişkinler uzerindeki olumsuz yan etkileri hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.