Adet ağrılarının birincil ve ikincil olmak uzere 2 nedeni var. Birincil sebepler genellikle buluğ cağında ortaya cıkıyor.
Ağrının sebebi, yumurtlamayı takiben kanamaya hazır hale gelmiş rahmin ic tabakasının kasılarak dokulmesini sağlayan adet kanaması ve ozellikle regl doneminde vucuttan salgılanan hormonlardır.
Genellikle tedavide, ağrı kesiciler kullanılır. Adet sancısı ile yumurtlama arasında yakın birliktelik vardır. Ağrı kesicilere cevap vermeyen durumlarda doğum kontrol hapları ile yumurtlamanın ortadan kaldırılması, adet sancısını da sorun olmaktan cıkarabilir. Ancak ağrılar cok şiddetliyse ve başka jinekolojik belirtiler de eşlik ediyorsa bir jinekolojik inceleme şarttır. Bu muayenenin amacı, adet sancısının, farklı bir nedenle ortaya cıkıp cıkmadığını saptamaktır. Burada da genellikle doğurganlık cağındaki kadınlarda gorulen ikincil adet ağrısı dediğimiz sebepler ortaya cıkmaktadır.
Bu nedenler ise, rahmin en ic tabakasının rahmin dış tabalarında veya rahim dışı bir bolgede de bulunması, rahim ağzında darlık, rahim tumorleri, rahmin farklı pozisyonlarda olması, rahim ve komşu organların iltihabi hastalıkları, psikolojik sebepler olarak sayılabilir.
Ağrılar kişiye gore değişir
Bazı kadınlar, bu periyodu rahat ve ağrısız bir şekilde atlatırken, bazıları acıdan kıvranır. Kişiden kişiye ağrının derecesi farklılık gosterir. Nedeni de ağrıyı oluşturan tum sebeplerin bir arada olma sıklığıdır. Adet ağrısı, kramp tarzında, bele ve kasıklara, bazen bacaklara vurabilen şiddetli bir ağrıdır. Bir de bazı kadınlarda adet ağrısına bulantı, kusma, sinirlilik, kabızlık, ishal, sık idrara cıkma gibi şikayetler de eklenebiliyor.
Birincil adet ağrısının onlenmesine yonelik kişisel olarak alınabilecek bazı onlemler var. Adet kanaması oncesinde veya esnasında kahve, cay, kola, cikolata gibi kafein iceren gıdalardan uzak durulması ve uzun sure ayakta durmaktan kacınılması şikayetler uzerinde olumlu etki yapar. Bol miktarda su icilmesi, sigaradan uzak durulması, fazla miktarda alkol tuketilmemesi gibi basit ve kısa sureli onlemler ile sancılı adet kanamaları biraz daha rahat gecirilebilir. Sancıyı, ilaclara gerek kalmadan hafifletmenin yolları, fizik tedavi yontemleri, spor, ılık su banyoları olabilir. Ama bunlar yontemlerden birkacıdır, herkeste etkili olmayabilir veya başka onereceğimiz tıbbi yontemlerden daha etkin olabilir.
Bu donemlerde gerek fiziksel gerekse psikolojik olarak hayatımızı herzaman ki rutininde, problemsiz bir bicimde surdurmek icin bu donemin problemlerini algılamak ve gereğini yapmayı duşunmek oncelikli davranış olmalıdır. Bu donemi zoraki ızdırap ve mutlaka cekilmesi gereken bir eziyet donemi olmadığını kabul etmek gerekir. Hayatın rutininde onemsiz gibi gozukur ama kadınlar işe, okula gidemez (yuzde 45’inde orta ve ciddi dismenore vardır) ve ciddi kayıpları olur. Kısacası kadın icin zor bir donemdir.
Bu konu o kadar onemli hale gelmiştir ki, kliniğimizde “Adet Ağrıları Merkezi” kurarak olayı cok ciddi ve multidisipliner bir bakış acısı getirmemizi gerektirmiştir. Bu konuda kadının mutlaka doktoruna danışması, problemsiz bir hayat icin gereklidir.
Adetle ilgili hurafetler
Adet donemiyle ilgili hurafeler sonucunda ortaya cıkan uygulamalar var. Adet doneminde sac boyatmak hatta banyo yapmamak gibi… Bunların bir coğunun doğru olmadığını biliyoruz ama sonuc olarak bu donemlerde kadın vucudunda gercekleşen kimyasal bir değişim soz konusu.
İlkel toplumlarda adet goren kadın kirli kabul edilip tecrit edilirmiş. Eğitim duzeyi arttıkca bu yanlış bilgiler de yok olmaktadır. Sonucta bu donemde ozellikle hormonal değişimlerin cok olduğu ve bunun da ozellikle psikolojiyi cok etkilediği bir gercektir. Evet gercekten yapılmaması gereken şey bu donemi yaşayan kadınların, eşlerinin veya yakınlarının anlayışsızlığıdır. Lutfen biraz anlayış!..
Regl doneminde cinsel hayatı nasıl duzenlemek gerektiği de merak edilen konulardan biri. Cinsel hayata ara vermek gerekmez ama once hijyen diyerek, hayat sizin, onu iyi yonetin mesajını veriyor.
Toparlamak gerekirse, adet donemi ve ağrılarını onemsemek gerekir. Ağrılı adet gorme nedenleri araştırılmalıdır. Ağrılı adetin “birincil” ya da “ikincil” olup olmadığı belirlenmelidir. İkincil dismenore soz konusu ise altta yatan neden ortadan kaldırılmalıdır. Bu surecte hekimlerin kontrolunde acığa kavuşturulması gereken bir surectir. Oncelikli olarak erkekler, lutfen biraz anlayış. Sonra kadınlar, lutfen kesinlikle hijyen.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Op.Dr. Osman Denizhan Ozgun
Maya Sağlık Grubu