Ticaret Bakanlığı, pay defteri, yonetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve muzakere defterinin elektronik ortamda tutulmasını zorunlu kılabilecek.
AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Onlenmesine İlişkin Kanun Teklifiyle Dernekler Kanununda değişikliğe gidilerek, yasa hukumlerinin, yurt dışında bulunan tum sivil toplum kuruluşlarının Turkiye'de yapacakları faaliyetlere de uygulanabilmesi sağlanıyor. Kanunda hukum bulunmayan hallerde ise Turk Medeni Kanunu hukumlerinin uygulanacağı hukum altına alınıyor.
Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişikliğe gore, yurutulen soruşturma veya kovuşturmalar bakımından muhafaza altına alınan veya el konulan malvarlığı değerlerinin kıymeti tespit edilecek.
Duzenlemeyle Kabahatler Kanununda sayılan tuzel kişilerin sorumluluğu bakımından sucların bir ozel hukuk tuzel kişisinin organ/temsilcisi ya da organ/temsilci olmamakla birlikte tuzel kişinin faaliyeti cercevesinde gorev ustlenen bir kişi tarafından tuzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, tuzel kişi hakkında idari para cezası yaptırımı uygulanması sonucunu doğuran suclar arasına uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti de ekleniyor.
Teklifle terorizmin finansmanı sucu bakımından da uyum duzenlemesi yapılıyor. Buna gore, terorizmin Finansmanının Onlenmesi Hakkında Kanununda tanımlanan "terorizmin finansmanı sucu"nun, tuzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, bu tuzel kişiye iki milyon liraya kadar verilebilecek idari para cezasının ust sınırı 50 milyon liraya yukseltiliyor. Soz konusu ceza, işleme veya eyleme konu menfaatin iki katından az olamayacak.
Daha ağır idari para cezasını gerektiren bir kabahat oluşturmadığı hallerde, bir ozel hukuk tuzel kişisinin organ/temsilcisi veya organ/temsilci olmamakla birlikte bu tuzel kişinin faaliyeti cercevesinde gorev ustlenen bir kişi tarafından bir tuzel kişinin yararına işlenmesi durumunda, tuzel kişi hakkında idari para cezasına karar verilebilmesi icin fiili gercekleştiren kişi hakkında yurutulen soruşturma veya kovuşturmanın tamamlanması beklenmeyecek. Soruşturma veya kovuşturma sonucunda tuzel kişinin yararına işlenmediğinin anlaşılması halinde idari para cezası kaldırılacak, tahsil edilmiş ise iade edilecek.
"Finansal grup" tanımı ekleniyor
Teklif, Suc Gelirlerinin Aklanmasının Onlenmesi Hakkında Kanun'da da değişiklik yapıyor. Buna gore, "yukumlu" tanımına, "savunma hakkı bakımından diğer kanun hukumlerine aykırı olmamak ve 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki taşınmaz alım satımı, şirket, vakıf ve dernek kurulması, idaresi ve devredilmesi gibi işlerle sınırlı olmak uzere serbest avukatlar" ibaresi ekleniyor.
Ote yandan Merkezi Turkiye'de veya yurt dışında bulunan bir ana kuruluşa bağlı veya bu kuruluşun kontrolunde olan Turkiye'de yerleşik finansal kuruluşlarla bunların şube, acente, temsilci ve ticari vekil ve benzeri bağlı birimlerinden oluşan grup "finansal grup" olarak tanımlanıyor.
Kanun'daki "kimlik tespiti" ibaresi, "muşterinin tanınması" ibaresiyle değiştiriliyor. Boylece, yukumlulerin, kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan once işlem yapanlarla nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerinin tespit edilmesi; kimlik tespit edilirken alınan bilgilerin teyidine esas belgelerin gercekliğinin kontrol edilmesi; karmaşık ve olağandışı buyuklukteki işlemlerle gorunurde makul, hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlere ozel dikkat gosterilmesi; muşterileri tarafından gercekleştirilen işlemlerin muşterinin mali durumu ile uyumlu olup olmadığını izlemek gibi muşterinin tanınmasına ilişkin gerekli tedbirler alınmasının sağlanması hedefleniyor.
"Finansal grup" duzenlemesi bağlamında Hazine ve Maliye Bakanlığı'na eğitim, ic denetim, kontrol ve risk yonetim sistemleri oluşturulması konusunda yetki veren fıkraya, "risk temelli yaklaşım" ve "yukumlu ve finansal grup seviyesinde" ibareleri eklenecek.
Ayrıca finansal gruba bağlı kuruluşlar, belirtilen tedbirlerin grup seviyesinde alınmasını teminen muşterinin tanınmasıyla hesap ve işlemlere ilişkin olarak grup icerisinde bilgi paylaşımında bulunabilecek. Ozel kanunlarda yer alan hukumler ileri surulerek bilgi paylaşımından kacınılamayacak. Bakanlık paylaşıma konu bilgileri ve uygulamaya ilişkin esasları belirlemeye yetkili olacak.
Boylece finansal grup icerisinde bulunan yukumlulerin suctan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması ve terorizmin finansmanı suclarıyla daha etkin mucadele etmelerinin sağlanması amaclanıyor.
İdari para cezaları artırılıyor
Teklifle Suc Gelirlerinin Aklanmasının Onlenmesi Hakkında Kanun'un "yukumluluk halinde idari ceza" başlıklı maddesinde caydırıcılığın artırılması ve yeni tedbirler ongorulmesi icin değişikliğe gidiliyor.
Buna gore, Mali Sucları Araştırma Kurulu Başkanlığınca, kanundaki "muşterinin tespiti" ve "devamlı bilgi verme" başlıklı yukumluluklerden herhangi birini ihlal eden yukumlulere 30 bin lira; yukumluler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbus edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaclarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şuphe veya şupheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin yukumluler tarafından Başkanlığa bildirilmemesi halinde ise 50 bin lira idari para cezası verilecek.
Yukumlunun banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatcı, fınansal kiralama şirketi, sigorta ve reasurans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu, yetkili muessese, odeme ve elektronik para kuruluşu ile yonetmelikle belirlenecek diğer fınansal kuruluşlar olması halinde, idari para cezası işlem tutarının yuzde 5'inden az olmamak uzere iki kat olarak uygulanacak.
Bakanlığın, Kanunun amacına uygun olarak eğitim, ic denetim, kontrol ve risk yonetim sistemleri oluşturulması konusunda işletme buyuklukleri ve iş hacimlerini de dikkate alarak yukumluleri ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisini duzenleyen maddedeki yukumluluklere aykırı hareket edilmesinin tespiti halinde yukumlulere yazılı ihtar yapılarak 30 gunden az olmamak uzere bir sure verilecek. Bu sure sonunda eksikliklerin tamamlanmaması halinde 500 bin lira idari para cezası uygulanacak. İdari para cezasının tebliği ile birlikte yazılı ihtar yapılarak 60 gunden az olmamak uzere yeni bir sure verilecek. Bu sure sonunda da eksikliklerin tamamlanmaması halinde verilen ilk idari para cezasının iki katı idari para cezası daha uygulanacak. İkinci idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gun icinde eksikliklerin tamamlanmaması halinde yukumlunun faaliyetlerinin belli bir sure durdurulması, kısıtlanması veya faaliyet izin belgesinin iptaline yonelik tedbirlerin alınması icin durum ilgili kuruma bildirilecek.
Yukumluluklere uymayan sorumlu yonetim kurulu uyesine, yoksa ust duzey yoneticisine belirtilen ihtarlar yapılmak ve surelere uyulmak koşuluyla yukumluye verilen idari para cezasının dortte biri uygulanacak.
Kanun kapsamında elektronik tebligata ilişkin yukumluluklerini yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum veya kuruluşlara Başkanlık tarafından her bir tespit icin 40 bin lira idari para cezası uygulanacak, bu şekilde bir yıl icinde uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı bir milyon lirayı gecemeyecek.
Maddenin birinci ve ikinci fıkrası kapsamında uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı, her bir yukumluluk icin ihlalin yapıldığı yıl itibarıyla, birinci fıkra kapsamında iki kat olarak uygulanacak yukumluler icin 40 milyon lirayı; bunlar dışında kalan yukumluler icin 4 milyon lirayı aşamayacak.
Ust tutardan ceza uygulanan yukumluler nezdinde takip eden yılda aynı neviden bir yukumluluk ihlali olması durumunda bu hadler iki kat olarak uygulanacak. Yukumluluğun ihlal edildiği tarihten itibaren 8 yıl gectikten sonra idari para cezası verilemeyecek.
Cumhuriyet savcısı da el koyma kararı verebilecek
Kanun teklifiyle soz konusu Kanun'un "El koyma" maddesinin başlığı "Koruma tedbirleri" şeklinde değiştiriliyor.
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı da el koyma kararı verebilecek. Hakim kararı olmaksızın yapılan el koyma işlemi 24 saat icinde gorevli hakimin onayına sunulacak. Hakim en gec 24 saat icinde onaylanıp onaylanmamasına karar verecek. Hakimin onaylaması halinde Ceza Muhakemesi Kanununun "Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma" başlıklı maddesinde belirtilen değere ilişkin rapor 3 ay icinde alınacak ve tekrar hakim onayına sunulacak. Onaylanmama veya raporun uc ay icinde alınamaması halinde Cumhuriyet savcılığının kararı hukumsuz kalacak.
Aklama sucunun orgut faaliyeti cercevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın Ceza Muhakemesi Kanununun "gizli soruşturmacı gorevlendirilmesine" ilişkin maddesinde yer alan hukumlere gore gizli soruşturmacı gorevlendirilebilecek, Karaparanın Aklanmasının Onlenmesine Dair Kanun'da yer alan hukumlere gore kontrollu teslimat tedbirine karar verilebilecek.
Kanun'un "Başkanlığın gorev ve yetkilerini" duzenleyen maddesine, Bakanın bu yetkisini devredebileceği ekleniyor.
Yukumluler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılmaya teşebbus edilen ya da halihazırda devam eden işlemleri, işleme konu malvarlığının aklama veya terorun finansmanı sucu ile ilişkili olduğuna dair şuphe bulunması uzerine, Başkanlıkca şupheyi teyit etmek, işlemi analiz etmek veya gerekli gorulduğunde analiz sonuclarını yetkili makamlara intikal ettirmek amacıyla 7 iş gunu sureyle askıya alınan veya gercekleşmesine izin verilmeyen işlemi, alınan karara aykırı şekilde gercekleştiren yukumlulere işlem tutarı kadar Başkanlıkca idari para cezası verilecek. Ancak verilecek idari para cezası 50 bin liradan az olamayacak.
Hamiline pay senetlerinin bastırılması ve devrinde bildirim zorunluluğu
Turk Ticaret Kanununda yapılan değişikliğe gore, Ticaret Bakanlığı, pay defteri, yonetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve muzakere defterinin elektronik ortamda tutulmasını zorunlu kılabilecek, Sermaye Piyasası Kanunu hukumleri saklı olacak.
Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasında ve devrinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirim yukumluluğu getiriliyor.
Halka acık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetleri bakımından yonetim kurulunun pay sahipleri cizelgesini Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı listeye gore duzenlemesi hukme bağlanıyor. Bu kapsamda hamiline yazılı pay senedi sahipleri bakımından giriş kartı alma usulu kaldırılıyor.
Pay sahipleri cizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının usul ve esasları, gereğinde genel kurul toplantısının yapılacağı gun ile sınırlı olmak uzere payların devrinin yasaklanması ve ilgili diğer konular Sermaye Piyasası Kanunu'nun ilgili maddesi uyarınca kayden izlenen paylara ilişkin olarak Sermaye Piyasası Kurulu, hamiline yazılı paylar bakımından ise Ticaret Bakanlığı tarafından bir tebliğle duzenlenecek.
Yonetim kurulunca, hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan once Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilecek.
Teklife gore, kayden izlenmeyen hamiline yazılı pay senetlerinin devrinde, devrin şirket ve ucuncu kişiler nezdinde hukum ifade etmesi icin pay senedini devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulması zorunluluğu getiriliyor.
Hamiline yazılı pay senedini devralan tarafından gerekli bildirimde bulunulmaması halinde, devralan bu Kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamayacak. Hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve ucuncu kişilere karşı ileri surulebilmesinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılan bildirim tarihi esas alınacak. Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili tutulan kayıtlar, ilgili kanunlar uyarınca yetkili kılınmış mercilerle paylaşılacak. Hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi ve kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu kapsamda alınacak ucretler Ticaret Bakanlığınca cıkarılan tebliğle belirlenecek.
Turk Ticaret Kanunu'na ilişkin değişiklikler 1 Nisan 2021 tarihinde; diğer duzenlemeleri ise yayımı tarihinde yururluğe girecek.
(Surecek)
Kaynak: Anadolu Ajansı / Seval Ocak Adıyaman