Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Turkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi, Turkiye'nin İnsani Gelişme Endeksi'nde 0,82'lik değerle 189 ulke arasında 54'uncu sıraya yukseldiğine dikkati cekerek, "O da ulkeyi oldukca yuksek bir insani gelişim kategorisine koyuyor. Boylece Turkiye iki yıl ust uste cok yuksek insani gelişim kategorisine girmiş oldu." dedi.
UNDP tarafından yayımlanan "Onumuzdeki Sınır: İnsani Gelişme ve Antroposen" başlıklı 2020 İnsani Gelişme Raporu'nun (İGR) Turkiye lansmanı, UNDP Turkiye'nin Habitat Derneği, İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) ve Turkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) iş birliğinde online olarak gercekleştirildi.

Etkinlikte konuşan Tomasi, Turkiye'nin genel ilerlemesinin iyi durumda olduğunu belirterek, "Turkiye'nin insani gelişim endeksi 2019 icin 0,82 değerinde. O da ulkeyi oldukca yuksek bir insani gelişim kategorisine koyuyor. Sıralaması ise 189 ulke ve bolge icerisinde 54'uncu. Boylece Turkiye iki yıl ust uste cok yuksek insani gelişim kategorisine girmiş oldu." ifadesini kullandı.
Olcumlere bakıldığında ise yıllar icerisinde sabit bir artış gorulduğune dikkati ceken Tomasi, Turkiye'nin bu anlamda değerinin yuzde 40 artış gosterdiğine işaret etti.
Tomasi, Turkiye'de 1990-2019 yıllarında beklenen yaşam suresinin 13,4 yıl artarak 77,7'ye, ortalama oğrenim suresinin 3,6 yıl artarak 8,1'e ve beklenen oğrenim suresinin ise 7,7 yıl artarak 16,6'ya ulaştığını aktardı.
Karşılaştırmalı bir endeks olan Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği'nde ise insani gelişim endeksinin yuzde 16,7'lik duşuş gosterdiğini belirten Tomasi, şoyle devam etti:
"Burada Turkiye'nin sıralaması 68'e duşuyor. Turkiye'de milletvekillerinin yuzde 17'si kadın ve en az orta oğretim alan nufusun yuzde 50'si kadın. İş gucune katılım kadınlar icin yuzde 34 olmuş. Turkiye, Gezegensel Uyarlanmış Değeri acısından ise 2019 yılı icin 44. sırada bulunuyor."
"Surdurulebilirlik anlayışı temel prensiplerimiz arasında yer alıyor"
Etkinlikte konuşan Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Akif Ozkaldı da raporun ilk kez 30 yıl once yayınlandığına dikkati cekerek bu raporun, insani gelişmenin sadece ekonomik boyutlarının olmadığını, yaşam kalitesinin eğitim ve doğayla uyum gibi farklı konuları iceren bir bakış ile belirlenmesi gerektiğini ortaya koyduğunu soyledi.
Ozkaldı, 2010 yılına kadar orta duzeydeki ulkelerle sıralanan Turkiye'nin 2019'dan bu yana cok yuksek insani gelişmeyi başaran ulkeler arasında yer aldığını kaydetti.
Turkiye'nin bu olumlu ilerleyişten buyuk memnuniyet duymakla birlikte bu iyileşmenin geliştirilmesi ve surdurulebilir olması icin de cok daha calışılması gerektiğinin altını cizen Ozkaldı, "Bakanlık olarak yaptığımız butun planlamalarda 'surdurulebilirlik anlayışı' temel prensiplerimiz arasında yer almakta." değerlendirmesinde bulundu.
Uluslararası toplumu tehdit eden tum olaylara karşı ortaklaşa mucadele ve iş birliğinde safları sıklaştırmak mecburiyetinde olunduğunu vurgulayan Ozkaldı, şunları kaydetti:
"Bu anlayışla, ulke olarak Birleşmiş Milletler Colleşmeyle Mucadele Sozleşmesi Taraflar Konferansı'na ev sahipliği yaptık. Yine bu anlayışla 2022 yılında 'Biyolojik Ceşitlilik Sozleşmesi'nin 16. Taraflar Konferansı'na ev sahipliği yapacağız. Hazırlıklarımıza devam ediyoruz. Doğadaki varlığımızın olmazsa olmazı biyolojik ceşitliliğimizin korunması icin 'Ulusal Biyolojik Ceşitlilik Envanter ve İzleme Projesi'ni hazırladık ve 81 ilde calışmalarımızı tamamladık. Bu kapsamda yaklaşık 1,8 milyon veriyi 'Nuh'un Gemisi' adını verdiğimiz Ulusal Biyoceşitlilik Veri Tabanımıza işledik."
Biyolojik ceşitliliğin korunması ve iklim değişikliği ile mucadele noktasında orman varlığının onemine dikkati ceken Ozkaldı, bu cercevede, 11 Kasım'ı "Milli Ağaclandırma Gunu" ilan ettiklerini ve "Geleceğe Nefes" Kampanyasını başlattıklarını hatırlattı.
Bu sene gercekleştirilen Milli Ağaclandırma Gunu etkinliğinde ise kampanyayı Turkiye'nin yanı sıra 30'a yakın ulkenin katılımıyla uluslararası boyuta taşıdıklarına işaret ederek, "Tarım ve Orman Bakanlığı olarak surdurulebilir kalkınma amaclarına hep birlikte ulaşmak, bu amaclar doğrultusunda doğa ile denge icinde insani gelişme sağlamak oncelikli hedeflerimizdendir." dedi.
"Artık insan cağından bahsediyoruz"
BM Turkiye Mukim Koordinatoru Alvaro Rodriguez ise yayımladığı video mesajda, Kovid-19 pandemisinin ulusal sistemleri sınava tabi tuttuğunu belirterek daha once boyle bir şey gormediklerini anlattı.
Aşı icin hala umutları olduğunu belirten Rodriguez, gelişmeye olan vizyonun devam etmesi gerektiğine işaret etti.
Kovid-19 oncesinde de kadın-erkek, kırsal-kentsel ve ulkeler acısından eşitsizlikler bulunduğunu vurgulayan Rodriguez, bu raporun bazı şeylerin altını ilk defa cizdiğine değindi.
Artık insan eliyle uretilen urunlerin doğal ortamda oluşan her şeyin otesine gecmeye başladığını belirten Rodriguez, şunları kaydetti:
"Yani insan cağından bahsediyoruz artık. Bu rapor gosteriyor ki insanların iyi şeyler yapmak icin gucu cok fazla. Ama ne yazık ki bunu her zaman iyi şeyler icin yapmak icin kullanmıyoruz. Mesela faaliyetlerimiz iklim değişikliklerine sebep oldu. Artık tam da bu ortamda bir kavşaktan geciyoruz. Artık durup bir duşunmemiz ve insani gelişimin ne yone gittiğini, surdurulebilir kalkınma amaclarını duşunmemiz gerekiyor. Gezegen uzerindeki herkesin refahını surdurulebilir şekilde sağlamak icin ne yapabiliriz bunu duşunmemiz gerekiyor."
"Antroposen donemine giren dunya ilerleme yollarını yeniden tasarlamalı"
"Onumuzdeki Sınır: İnsani Gelişme ve Antroposen" başlıklı 2020 İnsani Gelişme Raporu, insan ve doğa arasındaki ilişkiyi yeniden dengeleme ve insan yaşamını kalıcı olarak iyileştirmeye odaklanıyor.
Yeni tip koronavirus (Kovid-19) salgından onceki doneme ait verilere dayalı olarak insani gelişmenin durumunu ortaya koyan raporda, insanların doğa uzerindeki baskısının sona ermemesi halinde kuresel salgının dunyanın karşılaştığı son kriz olmayacağı belirtildi.
İnsanlığın, "Antroposen" veya "İnsan Cağı" olarak adlandırılan yeni bir jeolojik cağa girdiğine işaret edilen raporda, soz konusu donemde tum ulkelerin ilerleme yollarını yeniden tasarlamaları ve tum insanların gelişmesini sağlayacak bicimde, gezegensel baskıların azaltılması icin donuşumu engelleyen guc ve fırsat eşitsizliklerini ortadan kaldırmaları gerektiği vurgulandı.
İnsani Gelişme Endeksi, uzun ve sağlıklı yaşam, bilgiye erişim ile kabul edilebilir bir yaşam standardı gibi 3 temel boyutta ortalama insani gelişme duzeyinin uzun vadeli takibi sonucunda oluşturuldu.
Endekse gore, İGE'de ilk sırayı 0,957'lik değerle Norvec aldı ve zirvedeki yerini korudu. Bu ulkeyi 0,955'lik değerle İrlanda ve İsvicre, 0,949'luk değerle Hong Kong ve İzlanda izledi.
Turkiye 2019 yılını kapsayan İGE'de 0,820'lik değerle 189 ulke arasında 54'uncu sıraya yukseldi ve bu değerle "cok yuksek insani gelişme" kategorisindeki yerini korudu.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Merve Ozlem Cakır