Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Donmez, "Elektrik uretim sepetimizin ceşitlendirilmesine yonelik yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına uyguladığımız pozitif ayrımcılık neticesinde elektrik uretiminde ithal enerji kaynaklarının payında ciddi bir duşuş yaşanmıştır." dedi.
Donmez, TBMM Genel Kurulu'nda, 2021 Yılı Merkezi Yonetim Butce Kanunu Teklifi goruşmelerinde Bakanlığının faaliyetleri ve butcesine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Enerji ve tabii kaynaklar alanlarında artan talebin sorunsuz karşılanması, dışa bağımlılığın azaltılması ve cari acık uzerindeki etkinin en aza indirilmesi amacıyla kaynakları rasyonel şekilde ve yuksek verimle kullanarak, vatandaşların ihtiyaclarının karşılanması icin buyuk bir ozveriyle calıştıklarını ifade eden Donmez, bu kapsamda attıkları adımlarda yerli ve yenilenebilir kaynakları onceleyen, şeffaf, rekabetci, tuketiciyi koruyan, guncel gelişmeleri dikkate alan dinamik, yenilikci, katma değeri yuksek ve Ar-Ge yoğun yatırımları hayata gecirdiklerini soyledi.
Enerji fiyatlarından cevreye, kuresel gelişmelerden teknolojik gelişmelere kadar bircok konuda geleceğin nasıl şekilleneceği hususunda paydaşlarla istişare icinde olduklarının altını cizen Donmez, calışmalara da bu doğrultuda yon verdiklerini aktardı.
Ulkenin artan elektrik ihtiyacının sorunsuz olarak karşılanması icin atılan adımlarla kurulu guc ve uretim noktasında iyi yerlere gelindiğini, bu sayede elektrik ve doğal gazda arz guvenliği riskinin gundemden cıktığını vurgulayan Donmez, ancak her turlu senaryoya karşı hazırlıklı olunmasının onemine değindi.
Bu kapsamda teknolojik gelişmeler ve iktisadi buyumeler doğrultusunda enerji arz guvenliğinin surekli takip ve kontrolleri altında olacağını belirten Donmez, şoyle konuştu:
"Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğini merkeze alacak şekilde son yıllarda atmış olduğumuz onemli adımların meyvelerini şimdiden toplamaya başladık. Elektrik uretim sepetimizin ceşitlendirilmesine yonelik yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına uyguladığımız pozitif ayrımcılık neticesinde elektrik uretiminde ithal enerji kaynaklarının payında ciddi bir duşuş yaşanmıştır. Son yıllarda enerji atağının en onemli unsurlarından biri olan yenilenebilir enerji alanında; sadece son iki yılda devreye giren 7 bin 51 megavat kurulu gucun yuzde 78'i yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşmuştur. 2020 yılı ilk on ayında devreye alınan 2 bin 950 megavat kurulu gucun neredeyse tamamı yenilebilir enerji kaynaklı olup, sadece bu donemde devreye giren yenilenebilir enerji kurulu guc miktarı, Avrupa'daki 20 ulkenin toplam yenilenebilir enerji kurulu gucunden daha fazladır.
Geldiğimiz noktanın daha net anlaşılması adına, 2019 yılında sadece yenilenebilir enerjiden uretilen elektrik miktarı 2002 yılındaki toplam elektrik uretimini aşmıştır. 2020 yılı ilk on ayında uretilen 252 milyar kilovatsaat elektriğin yaklaşık yuzde 60'ı yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından gercekleştirilmiştir. Bunlara ilave olarak son iki yıldır yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik uretimindeki payı aylık bazda yuzde 50'nin uzerinde gercekleşmiştir. Yerli ve yenilenebilir enerjinin payındaki bu ciddi artışlar sayesinde hem arz guvenliği guvence altına alınmış hem de cari acıkla mucadeleye olumlu katkı sağlanmıştır. 2023 yılına kadar yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik kurulu gucunun toplam kurulu guc icerisindeki payını yuzde 65 seviyesine ulaştırmayı hedefliyoruz."
Butce goruşmelerinin Plan ve Butce Komisyonundaki bolumunde bazı milletvekillerinin "bu kadar HES'e niye ihtiyac var?", "Bu kadar ruzgara niye ihtiyac var?" şeklinde eleştirilerde bulunduğunu anımsatan Bakan Donmez, Turkiye'de 25 bin 636 megavat kurulu guce sahip doğal gaz santrali bulunduğunu, yaklaşık 15 yıl once uretilen elektriğin yarısından fazlasının doğal gazdan sağlandığını, gecen yıl ise ithal kaynağa olan bağımlılığın azaltılarak yuzde 20'nin altına cekildiğini anlattı.
Donmez, "Doğal gaz santrallerinin kapatılması durumunda 24 saatin 6 saatini karanlıkta, elektriksiz gecirme riski ile karşı karşıya kalacağız. Yerli komure ilgi eskisi gibi değil ancak hala dunyada uretilen elektriğin yuzde 38'i komur kaynaklı santrallerden karşılanmaktadır. Biz de ithal ve yerli olmak kaydıyla yaklaşık uretimin yuzde 30'unu komurden karşılıyoruz. Bunun da 24 saatlik dilimdeki karşılığı 4,1 saat. Yerli komur santrallerini kapatın dediğinizde 4,1 saat karanlıkta kalma olasılığı ile karşı karşıya kalırız. İthal komur santrallerini kapattığımızda ise 4,9 saat elektriksiz kalabiliriz demektir." değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Donmez, yenilenebilir enerji kaynaklarından uretilen elektriğin sistem icerisindeki yukune de değindi. Jeotermalde son 18 yılda buyuk hamle yaptıklarını, 1579 megavat kurulu guce sahip 60 jeotermal kaynak ve santralin soz konusu olduğunu vurgulayan Donmez, şunları kaydetti:
"Bu alanda dunyada ucuncu sıradayız. Yaklaşık uretimde yuzde 3'luk bir payı soz konusu. Butun bu jeotermal santralleri kapattığımızda 0,7 saatlik bir elektrik kesintisi ile karşı karşıya kalabiliriz. Şu anda Turkiye'de kucuk HES dediğimiz 575 santralimiz var, yaklaşık 8 bin megavat kurulu guce sahip. Keban, 1600 megavat civarında, neredeyse bunun 3-4 katı buyuklukte kucuk HES'lerden elektrik uretiyoruz. Toplam kurulu guc icerisindeki payı yuzde 8,5 ve 'bu kucuk HES'leri kapatalım' dediğinizde gunde 1,8 saatlik elektrik kesintisi ile karşı karşıya kalabiliriz. Barajlı buyuk HES'ler ise 131 adettir. Toplam 22 bin megavat civarında bir kurulu gucumuz var. Buradan urettiğimiz elektriğin payı ise yuzde 22. Bu santralleri kapattığımızda ise 5,3 saat karanlıkta kalırız.
Yine son donemde yerel yonetimlerin biyogaz ve biyokutle ile elektrik uretimde atakları var. Orada da ciddi bir başarı soz konusu. İrili ufaklı 328 biyokutle santralimiz var. Uretim icerisindeki payı yuzde 2'dir. Bu santralleri kapattığınızda yaklaşık yarım saat elektriksiz kalma ihtimalimiz var. Guneşe bir eleştiri gelmedi. Ancak orada da ozellikle son 3-4 yılda ciddi bir hamle soz konusu. Santral sayımız 7 bin 347'ye ulaştı. Bunların buyuk kısmı 1 megavat altı, lisanssız elektrik uretim santralleri. Buradaki pay ise yuzde 3. Guneş santrallerini kapattığımızda 0,7 saatlik bir elektrik kesintisi ile karşı karşıya kalabiliriz."
Donmez, ruzgar enerjisinde de bazı aleyhte propagandaların mevcut olduğunu belirterek, "Turkiye'de 314 santral var. Kurulu guc 8 bin 330 megavat. Toplam uretim icerisindeki payı yuzde 7. Ruzgar santrallerini kapattığımızda 1,7 saatlik karanlıkla karşı karşıya kalma riski var. Bu eleştirilere uyulsaydı bugun ulke karanlığa gomulmuş olacaktı. Bizim karanlığa değil aydınlığa ihtiyacımız var. Gelecek nesillere guvenilir, arz guvenliğini temin etme gibi bir sorumluluğumuz soz konusu. Surekli 'aydınlık' diyen millete biz yalancı cıkamayız. Eğer siz iktidara gelmiş olsaydınız şurada yanan 10 lambanın 8'i sonuk olacaktı." diye konuştu.
"Kaynak bizimse, teknoloji de bizim olmalı"
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Donmez, "Kaynak bizimse, teknoloji de bizim olmalı." şiarı doğrultusunda hareket ettiklerini soyledi.
Yenilenebilir enerji alanında yerli uretim, yerli muhendis, yerli Ar-Ge ve inovasyonu zorunlu kılan Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) modelini hayat gecirdiklerini belirten Donmez, bu model ile enerji teknolojilerinde surekli kendini yenileyen ve teknoloji ihrac eden bir ulke olmayı hedeflediklerini dile getirdi.
Turkiye'nin artık ruzgar tribununu yapabildiğini, guneş panellerini yapabilen, bolge ulkelerinin ve dunyadaki diğer ulkelerin ihtiyacını karşılayabilecek şekilde teknoloji ussu haline geldiğini ifade eden Donmez, şunları soyledi:
"Orta ve kucuk olcekli yatırımcıların da yenilenebilir enerji sektorune girmelerini sağlamak icin geliştirdiğimiz yerli malı kullanım karşılığı tahsis yontemiyle kucuk olcekteki 'Mini YEKA' uygulaması kapsamında toplam 1000 megavat kurulu guce sahip 74 adet yarışmanın başvurusunu 2021 yılının ilk aylarında alacağız. Atılan butun bu adımların bir yansıması olarak, dunyanın en buyuk yenilenebilir enerji ekipmanı imalatcıları bolge ofislerini Turkiye'de konumlandırarak bolge operasyonlarını Turkiye merkezli yurutuyorlar. Bu durum yenilenebilir enerjide hem uretim hem de yonetim becerileri anlamında ciddi bir know-how, bilgi ve birikimin ulkemize aktarılmasına katkı sağladı."
Bakan Donmez, yenilenebilir enerjide sadece uretim değil tuketim tarafında da vatandaşları bu surecin bir parcası haline getirmek amacıyla Yeşil Tarife'yi (YETA) devreye alarak yenilenebilir enerji tarifesi donemini başlattıklarını bildirdi.
İsteyen vatandaşların sadece yenilenebilir enerji kaynaklarından uretilen elektriği kullanabileceklerini ifade eden Donmez, bununla birlikte, tedarik edilen elektrik enerjisinin belirli miktarının yenilenebilir enerji kaynaklarından uretildiğinin Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Belgesi (YEK-G) ile kanıtlanmasına yonelik Organize YEK-G piyasası platformunu 2021 yılında devreye alacaklarını belirtti.
Donmez, ayrıca elektrik altyapısının geliştirilmesi ve modernize edilmesi kapsamında 2020 haziran ayı TUFE'sine gore yaklaşık 68 milyar lira yatırım yapmayı planladıkları 2021-2025 uygulama donemi plan ve programlarının hazırlanmasına ilişkin calışmaları da başlattıklarını, elektrik iletim sistemine yonelik olarak ise 2021-2023 uygulama doneminde 18 milyar liralık yatırım yapmayı planladıklarını sozlerine ekledi.
(Surecek)
Kaynak: Anadolu Ajansı / İsmail Cimen