Koronavirus teşhis ve tedavi yontemlerinde surekli yeni şeyler oğreniyoruz. Virusu taşıyan hastayı tespit etmek icin uygulanan testlerin guvenilirliği hala tartışmalı. Bazen PCR negatif biri hasta, bazen de pozitif biri sağlıklı cıkabiliyor. Koronavirus testleri ikiye ayrılıyor; 'PCR' ve 'antikor'. Bu iki testi yuksek ateş, nefes darlığı, oksuruk, ani tat ve koku alma kaybı gibi şikayetlerle hastaneye giden herkes yaptırabiliyor… PCR burun ve boğazdan alınan suruntuyle, antikor testiyse kandan yapılıyor. Antikor testi hızlı sonuc vermesiyle de biliniyor, 10 dakika icinde kişinin negatif veya pozitif olduğunu oğrenebiliyorsunuz. Testler hakkındaki detayları Dr. Cihat Olcay Dincel anlattı.
Şu anda uygulanan kac ceşit test var?

Piyasada aktif olarak yapılan iki test var. PCR testte virusun kendisini, burun ve boğazdan aldığımız suruntude ararız. Antikor testlerdeyse vucudumuzun viruse karşı oluşturduğu cevap olan antikorları kanda ararız. Parmak ucundan alınan bir damla kandan bakılan, 10 dakikada sonuc veren bir yontem var. Bir de damardan alınan kandan farklı bir yontem kullanılarak bakılabiliyor.
Nedir bu PCR test?
Bu test, koronavirusun RNA'sını tespit etmek uzere tasarlanmış. Suruntu cubuklarıyla alınan ornekler, cok dikkatli bir şekilde taşınıp laboratuvarda test ediliyor. Testi yapan kişilerin, cok ozel şartlarda, sıkı onlemler alması gerekiyor. Ortalama 24-48 saat icinde sonuclanıyor.
Peki sıklıkla "Testim negatif cıktı ama hastaymışım" yakınması duyuyoruz. Neden boyle oluyor?
Testin doğru sonuc vermesi bircok faktore bağlı. Yeterli miktarda numunenin doğru zamanda ve doğru yontemle alınması, taşınma şartlarının da uygun olması halinde testler doğru sonuc verir.
İkinci uygulama olan antikor testini anlatabilir misiniz?
Serolojik test adı da verilen bu yontemde, kanda viruse karşı bağışıklık sistemi tarafından uretilen antikorlar aranıyor. Virus vucudumuza girdikten sonra bağışıklık sistemimiz tarafından o virusle savaşmak uzere ozel proteinler uretilir. Bu protein askerlere antikor deriz. Hızlı test iki tip antikoru olcebiliyor, bunlar IgM ve IgG. Bu antikorlar, kişi iyileştikten sonra kanın ozellikle plazma kısmında ortalama 3-5 ay boyunca barınabiliyor.
Antikor testinin de iki turu var yani…
Hızlı olan yontemde iki damla kan alınıyor, test kitine kanla birlikte ozel bir solusyon damlatılıyor ve 10 dakika icinde sonuc ortaya cıkıyor. IgM antikoru viruse karşı bağışıklık sisteminin hızla verdiği cevaptır. Koronavirus vucuda girdikten 5-7 gun sonra kanda belirmeye başlar, 21-24 gun civarı kaybolur. IgG antikoru ise daha gec verilen ancak uzun sure kaybolmayan bir cevaptır. Koronavirus vucuda girdikten 14-16'ncı gunlerde oluşmaya başlıyor, haftalarca pozitif kalabiliyor.
İşe donmeye uygun musunuz?
Bu testin pozitifliği iyi haber anlamına mı geliyor?
Evet, hastalığın gecirilmiş, iyileşmiş ve aktif bağışıklık kazanılmış olduğunu gosteriyor. Ancak hastalığın erken fazlarında antikor testler negatif cıkacağı icin yanıltıcı olabilir. Bu nedenle hastalığı değil, hastalığın atlatılıp kişinin işe donmeye uygun olup olmadığını antikor testlerle anlayabiliriz.
Damardan kan alma yontemiyle yapılan testi anlatır mısınız?
'Total antikor' olarak isimlendirilir bu test. Immunoassay yontemiyle kanda bulunan antikorların rakamsal olarak toplamı olculur. Hızlı teste gore daha uzun surede sonuc verir fakat verdiği sonuc rakamsal olarak olculebilir olduğundan antikor duzeyini takipte daha yararlı olabilir ve neredeyse kesindir.
Koronavirus testlerini herkes istediği zaman yaptırabilir mi?
PCR test Sağlık Bakanlığı kontrolunde pandemi hastanelerinde herhangi bir COVID-19 semptomu (yuksek ateş, nefes darlığı, oksuruk, ani tat ve koku alma kaybı vb.) taşıyan kişilere rutin olarak yapılıyor. Herhangi bir semptom taşımayan kişiler isterse ozel laboratuvarlarda yaptırabiliyor. Antikor testler de cok yaygın; bircok sağlık kurumunda isteyen herkes yaptırabilir.
Guvenilirliği bircok etkene bağlı
Test sonucları ne kadar guvenli?
PCR guvenilirliği bircok etkene bağlıdır. Testi yapan kişinin burundan ve boğazdan yeterli miktarda suruntu almasından tutun, bu suruntulerin laboratuvarda incelenmesine kadar tum surecler etkilidir. Kesin bir yuzde vermek mumkun değil, ulkeden ulkeye, şehirden şehire değişiklik gosterebilir. Fakat şu soylenebilir; optimal şartlarda her şey olması gerektiği gibi olursa pozitifliği en guvenilir test PCR testtir. Antikor testlerin guvenilirlikleri yapılan teste gore ve hastalığın seyrine gore değişiklik gosterebilir. Testler kanda antikor ararlar, fakat antikor virus vucuda girdikten hemen sonra oluşmaz, ortalama 5-7 gunden sonra oluşmaya başlar, ayrıca antikorlar oluştuktan sonra cok uzun sure vucutta kalmayabilir.
PCR negatif mi guvenilir, pozitif mi?
PCR pozitif sonucları guvenilir, negatif sonucları cok guvenilir değildir. Yani test pozitif geldiğinde guclu bir şekilde pozitif olduğuna inanabiliriz ama negatif gelirse bu kesinlikle negatif olduğunuz anlamına gelmez.
Dizi setlerinde mobil testler yapılıyor. Bunun hakkında ne duşunuyorsunuz?
Kalabalık ve yakın temaslı calışma ortamları nedeniyle buralarda duzenli test yapılması doğru bir yaklaşım. Fakat bakılan testler eğer antikor testlerse daha once belirttiğim gibi kişinin o anda virusu taşıyıp taşımadığını gostermez. Bugun virusu taşıyan kişinin antikor testi en iyi ihtimalle 5-7 gun sonra pozitifleşir. Bu surede temas ettiği kişilere bulaştırabilir. PCR testler kişi hasta olduğu anda pozitiflik verir. Bu nedenle buralarda PCR testi yapılması daha doğru olacaktır.
Sosyal medyada hızlı sonuc kitleri reklamlarını goruyoruz, nedir bunlar?
Hızlı test kitleri muhtemelen antikor testlerdir fakat bu testlerin FDA onayı almış, Sağlık Bakanlığı tarafından guvenilirliği onaylanmış markaların tescilli satıcılarından alınması doğru olacaktır. Piyasada bircok sahte test var.
Semptom gostermenize gerek yok
Eve veya işyerine kuryenin getirdiği kitlerle yapılan PCR testler de yeni bir yontem… Bazı ozel hastanelerin uyguladığı bu sistemde once randevu oluşturuyorsunuz. Semptom gostermenize gerek yok, "COVID + olduğuma dair şupheleniyorum" demeniz yeterli. Oluşturduğunuz randevudan sonra kullanma kılavuzunun da icinde olduğu test kitini getirip siz uygulamayı yapana kadar bekliyorlar. Uygulamada zorlanırsanız goruntulu aramayla hemşireye ulaşıp destek alabiliyorsunuz. Suruntuyu aldıktan sonra kuryeye teslim ediyorsunuz ve 12 saat icinde testinizin sonucunu alıyorsunuz. Bu uygulamanın bir ceşidi de bulunduğunuz yere gelen hemşirenin suruntu alması. İşleyiş aynı; tek fark, kendiniz değil, test kitini getiren hemşire tarafından testinizin yapılıyor olması. Test fiyatları 350-700 lira arası değişiyor, ozel veya devlet sigortası karşılamıyor.
Kaynak: Hurriyet