Budizm, bugun dunya uzerinde yaklaşık 500 milyonu aşkın inananı bulunan bir dindir. Peki Budizm nedir? Budizm dininin ozellikleri ve sembolu nedir? Budizm felsefesi nedir? Budizm'in Tanrısı nedir? İşte detaylar...
[h=3]BUDİZM NEDİR?[/h]Budizm, bugun dunya uzerinde yaklaşık 500 milyonu aşkın inananı bulunan bir dindir. İlk once Hindistan'da ortaya cıkmış, daha sonra zaman icinde Guneydoğu ve Doğu Asya'da (Cin, Japonya, Kore, Moğolistan, Nepal, Sri Lanka, Tayland ve Tibet gibi ulkelerde) yayılmıştır.
Farklı bakış acılarına gore din veya felsefe olarak tanımlanan Budizm'in hedefi; hayattaki acı, ıstırap ve tatminsizliğin kaynaklarını acıklamak ve bunları gidermenin yollarını gostermektir. Budizm'de oğretilerin ana catısını meditasyon gibi ice bakış yontemleri, reenkarnasyon denilen doğum-olum dongusunun tekrarı ve karma denilen neden-sonuc zinciri gibi kavramlar oluşturmaktadır.
Cileci Siddharta ve beş yoldaşı. Bir Laos tapınağından duvar resmi. Budizm, Sanskritce ve Pali dillerindeki eski Budist metinlerinde 'uyanmış kişi - farkında olan' anlamına gelen Buddha kelimesinden turetilmiştir. "Tarihî Buda" da denilen Siddhartha, Budizm'in kurucusu olarak kabul edilir. Siddharta'nın hayattaki acıların kaynağını acıklamak amacıyla yaptığı uzun calışmalar sonucu ıstırabı sona erdirecek bir mÂnevî anlayışa ulaştığı ve boylelikle Budalık'a eriştiği kabul edilir.
Budizm, Siddhartha Gautama'nın olumunden sonra 500 sene boyunca Hint Yarımadası'nda, daha sonra Asya ve Dunya'nın geri kalanında yayılmaya başladı. Hindistan'da zamanla etkisini yitiren Budizm, Guneydoğu Asya ve Uzak Doğu kulturunde etkisini gunumuze kadar devam ettirmiştir.
[h=3]BUDİST NEDİR, KİME DENİR?[/h]Budizm, Siddhartha Gautama'nın olumunden sonra 500 sene boyunca Hint Yarımadası'nda, daha sonra Asya ve Dunya'nın geri kalanında yayılmaya başladı. Hindistan'da zamanla etkisini yitiren Budizm, Guneydoğu Asya ve Uzakdoğu kulturunde etkisini gunumuze kadar devam ettirmiştir. Budizm dininden olan kimselere Budist denir.
[h=3]BUDİZM NASIL BİR DİN, İNANC?[/h]Budizm, teist, tek tanrıcı bir din degildir; fakat bu onun ateist bir din oldugu anlamına da gelmez. Evet, Budizme gore yaratan bir tanrı yoktur, fakat yaratılma duşuncesinden bagımsız olarak, herşey birbirine baglı ve eşzamanlı olarak vardır.
Muzakere eden rahipler, Sera Manastırı, Tibet [h=3]BUDİZM'İN TARİHİ NEDİR?[/h]Budizm MO 563-MO 483 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen, bugun Buddha olarak bilinen Siddhartha Gautama tarafından kurulmuştur. Siddhartha Gautama, Kuzey Hindistan'da bir prens olarak doğduktan sonra hayattaki acıları sona erdirmek icin bir yol bulmak amacıyla krallığını terk etmiş ve uzun calışmalar sonucunda aydınlanmaya ulaşmıştır.
Sosyolojik ve tarihsel plÂnda Budizm'in, Hindistan'ı işgal eden Aryan topluluklarının beraberinde getirdiği Brahmanizm'e karşı bir tepki olarak ortaya cıktığı soylenebilir. Felsefî kaynakları arasında Brahmanizm ve Hinduizm ile birlikte Jainizm ve yerli halklarının eski din ve kulturleri de sayılabilir. Ancak geleneksel olarak Budizm'in en temel kaynağı olarak Siddharta Gautama'nın aydınlanma deneyimi ve bu deneyim sayesinde kazandığı bilgelik gosterilir.
[h=3]BUDDHA'NIN (BUDA) HAYATI, YAŞAMI, FELSEFESİ[/h]Siddhartha Gautama'nın, Nepal'deki Lumbini'de doğduğu duşunulmektedir. Yaygın olmamakla birlikte Hindistan-Nepal sınırındaki Kapilavastu'da doğduğuna dair iddialar da vardır.
Buda'nın ayakizi ile uzerinde Dharmachakra ve triratna işaretleri, M.S. 1. yy, Gandhara. Geleneksel olarak kabul edilen yaşam hikÂyesi şoyledir:
Siddhartha Gautama klanı ve Sakya Kabilesi'nden bir prens olarak dunyaya gelir. Doğumundan kısa bir sure sonra babası Kral Suddhodana'yı bilge olduğu varsayılan bir kişi ziyaret eder. Siddhartha hakkında "Bu cocuk ya muhteşem bir kral (chakravartin) veya muhteşem bir kutsal adam (Sadhu) olacak" der. Siddhartha'nın ileride kral olarak yerine gecmesini arzulayan babası ise onun yaşamı boyunca acı ve olum gibi hayatın gerceklerinden habersiz sarayda yaşamasına caba gosterir. Bundan dolayı Siddhartha, hayatının ilk 29 yılını insan nefsinin arzu edebileceği her tur zenginliğin icinde yaşamıştır. Babasının cabalarına rağmen Prens Siddharta, 29 yaşındayken ilk kez bir yaşlı insanın acı cektiğini gorur. Bu olaydan sonra sarayın dışında yaptığı gezintilerde hasta bir adam, curumuş bir ceset ve cileci bir derviş gorunce hayatın ızdırap icerdiğini fark eder ve acıyı altetmek icin cileci bir derviş olarak yaşamaya karar verir.
Derviş olmak icin gorkemli hayatı arkasında bırakarak sarayından ayrılan Siddhartha, başlangıcta ceşitli dervişlere katılarak onların cileci oğretilerini izler. Bu dervişler toplumdan ayrı, yoksun bir hayat surerek aclık, kendine eziyet gibi ceşitli yontemlerle nefislerini engellemeye calışmaktadırlar. Uzun sure bu yoksun hayatı izleyen Siddhartha, bu yontemlerin insana aclığa dayanma, hassas fısıltılar duyma, vucutta ağrı hissetmeme gibi olağanustu rûhÂnî gucler kazandırdığını fark eder, ancak aynı zamanda vucuduna zarar verdiğini de gorur.
Nanshan Chan tapınağı, Longkou Yantai, Cin Siddhartha, bu yontemlerin aradığı cevaba ulaşmasına katkıda bulunmadığını, prens olarak zenginlikler icindeki hayatında olduğu gibi tatminsizlik ve huzursuzluk yarattığına karar verir. Boylelikle cileci yaşamına son vererek anapanasati denilen "nefesi dikkatle takip etme" meditasyonunu geliştirir. Cileci yaşam yerine, ne nefsin her isteğine boyun eğen, ne de vucudu yıpratacak kadar mahrum bırakan ve Orta Yol olarak tanınan bir yaşam şekli geliştirir. Soylenceye gore cileci hayatı terk etmesi, bir gun koylu bir kızın getirdiği sut ve pirinc muhallebisini kabul etmesiyle olur; ve bir incir ağacının altında nefes meditasyonuna oturur. 49 gunluk meditasyondan sonra 35 yaşındayken ilmini tamamlar ve gunumuz Bodh Gaya'sında bulunan bu ağacın altında aydınlanmaya ulaşır.
Aydınlanmasından sonra Buda veya Gautama Buddha adını alarak oğretilerini yaymaya başlar. Hindistan'ın kuzeyini, Ganj kıyılarının kutsal kenti Benares ve dolaylarını yeni felsefesini anlatarak gezen Gautama Buddha, kayıtlara gore 80 yaşında Kuşinagar'da (Hindistan) olmuştur.
[h=3]BUDİZMİN SEMBOLU NEDİR?[/h]Buda'nın doktrinine Pali dilinde "dhamma" denilmektedir. O, ulaştığı hayat kanununu ilan ettiğinde verdiği ilk vaazını "kanun tekerleğini dondurmek" şeklinde acıklamıştır. Bu sebeple tekerlek, Budizmin sembolu olmuştur.
Buda, iki aşırılık arasında orta yolu telkin etmiştir. İki aşırılık ıstıraplı iken orta yolda, bilgi, kurtuluş ve mutluluk vardır. Bu orta yol, kişiyi nirvanaya ulaştıracaktır. Nirvanaya ulaşmak icin kotu huylara sahip benliği, arzu ve ihtirası yok etmek, hikmet olgunluğuna kavuşmak gerekmektedir. Kişi ancak nirvanaya ulaşarak tenasuhten kurtulabilir.
Istırabın kaynağı olan arzu ve ihtirasların giderilmesinde başvurulan "sekiz dilimli yol" Budizmin temelini oluşturur. Bu sekiz madde, sila (ahlak), samadhi ( meditasyon) ve panna (hikmet) prensiplerinin geliştirilmiş hÂlidir.
Budist Tapınak, Chiangmai, Tayland [h=3]TRİ-RANTA (UC CEVHER) NEDİR?[/h]Budizmde iman ikrarına "tri-ranta" (uc cevher) denir. Bu ikrar, "Buda'ya sığınırım, dhammaya (doktrin) sığınırım ve sanghaya sığınırım" şeklinde ifade edilir.
Buda, son vaazında her şeyin gecici olduğu, bu sebeple gercek kurtuluş icin gayret edilmesi gerektiğini ifade etmişti. Bu vaazından bir muddet sonra olen Buda'nın cesedi yakılarak kemikleri ve kalıntıları stupalarda muhafaza altına alındı.
Buda'nın oğretileri vefatından sonra bir araya getirilmiştir.
Budizm, en guclu donemini Magadha Kralı Aşoka'nın Budizmi kabul etmesinden sonra yaşamıştır. Bir devlet dini hÂline gelen Budizm, Hindistan dışında da yayılmaya başlamıştır. Aşoka, Budist duşuncelerin, unutulmaması icin bunları Hindistan'ın ceşitli yerlerinde taş ve kaya kitabelere yazdırtmıştır.
Buda, vefat ettiği zaman geride ne bir kitap ne de bir vekil bırakmıştır. O, herkesin kendi kendine ışık tutmasını istemişti. Ancak kurmuş olduğu sangha teşkilatı onun oğretilerini yaşatmayı ve kayıt altına almayı ustlendi. Hindistan dışında Budizm; Cin, Burma, Seylan, Nepal, Tayland ve Japonya'da yayılmıştır.
[h=3]BUDİZMİN DORT TEMEL KUTSAL İNANCI[/h]Hayat acı ve ıstıraplarla doludur ve bunlar dunyevi var oluşun temel ozelliğidir.
Acı ve sıkıntıların nedeni arzulardır.
Acı ve sıkıntıları sona erdirmek, arzu ve isteklerden vazgecmeye bağlıdır.
Arzu ve isteklerin ustesinden gelmek ''sekiz dilimli yol''u izlemekle mumkundur.
[h=3]"Sekiz Aşamalı Yuce Yol' nedir?[/h]1. Gercek Bilgi: Sezgisel ve ayrımsız. Dogru amaclar.
2. Doğru Anlayış: Net olarak gorebilmek.
3. Doğru Soz: Yararlı sozler. Dogru iletişim.
4. Doğru Davranış: Oldurmemek, calmamak, etik degerleri gozetmek, saldırgan hareketlerde bulunmamak.
5. Doğru Yaşam Bicimi: Sosyal ve ekonomik adaletin etigiyle.
6. Gercek Caba: Calışkanlık. Enerji ve azimle, iyi olanı yapmak, kotuyu yapmamak.
7. Gercek Dikkat: Sanrılar oluşturan zihinsel tuzakların farkına varmak, dogru vizyonu unutmamak. Şimdiki anda ve burada olmak.
8. Gercek Uyanıklık: Dogru konsantrasyon ve meditasyon. Zihni parlak ve acık tutmak, huzur duymak, hareketi sınırlamak.