İnternet’in 90’lı yıllarda yaygın kullanımının başlamasıyla, bugune kadar hÂl varlığını surdurecek konseptte web siteleri de hayatımıza girmeye başladı. Mobil uygulamaların olmadığı, telefonların daha akıllanmadığı yıllarda ortaya cıkan arkadaşlık siteleri, daha once gorulmemiş şekilde her gruptan insanı bir araya getirip tanıştırabiliyordu. Aslında bakacak olursanız Facebook'un ilk versiyonu bile temelde bir sosyal medya mecrası değil, arkadaşlık sitesi olarak tasarlanmıştı.
2010’lu yıllara kadar arkadaşlık siteleri, ulkemizde en cok ilgi goren platformları oldu. Bu durum Instagram, Twitter ve benzeri sosyal medya platformları ile hÂl bir bakıma devam ediyor. Fakat bu iceriğimizin konusu en iyi arkadaşlık siteleri denilince akıllara ilk gelen eski web siteleri olacak. Hazırsanız hep beraber 90’ların sonundan başlayan nostaljik bir yolculuğa cıkalım.
[h=2]Bir donemin unutulmaz arkadaşlık siteleri:[/h] mIRC ICQ Yonja.com Orkut.com hi5 Netlog MSN [h=2]Bir donem "internet" kavramı ile karıştırılan mIRC:[/h]
IRC (İnternet Aktarmalı Sohbet) protokolu kullanılarak Khaled Mardam tarafından yazıldı. Tum dunyayla beraber ulkemizde de bir ara internet kavramıyla karıştırılan mIRC, belki de en iyi arkadaşlık siteleri denilince ilk akla gelen isimlerden biri. 2000’li yılların başında bircok kişiyi internet ve bilgisayar kavramlarıyla tanıştıran mIRC, yine aynı donemde internet kafe sahiplerine de varlık ve luks kapılarını bir bir aralamıştır.
Bu “ilkel” chat programının bu denli populer olmasının en buyuk nedenlerinden biri de gercekten ilkel olmasıydı. Basit bir arayuze sahip olan mIRC’nin başına oturan herkes bilgisayardan pek anlamasa bile birkac dakikada programı cozup insanlarla konuşmaya başlayabiliyordu. Gunumuzde artık sadece kullanıcı adı yazıp yuzlerce insanla direkt olarak sohbet etmeye başlayabildiğiniz bir program veya site bulunmuyor. Fakat mIRC hÂl taklit yazılımlar ve web siteleri ile gunumuzde de varlığını bir şekilde devam ettiriyor.
[h=2]Anonim chatlerin cirit attığı ICQ:[/h]
90’ların sonları ve 2000’lerin ilk yılları arasında internet dunyasının en populer anlık mesajlaşma ve tanışma yazılımı olan ICQ (Ay-Si-Qu, İngilizcede I Seek You cumlesinin okunuşuna gondermedir.) yerini MSN’e bırakmadan once bir neslin bilgisayar başından kalkmamasına sebep olmuştur. Hatta Mirabilis tarafından geliştirilen ICQ o kadar populerdi ki 1999 yılında AOL isimli medya şirketi tarafından 270 milyon dolara satın alınmıştı.
İlk başlarda sadece Windows icin bir olan ICQ, AOL devriyle beraber tarayıcı uzerinden de hizmet vermeye başlamıştı. ICQ’ya kayıt olanlara ise UIN olarak adlandırılan ardışık olarak dağıtılmış numaralar ile chat yaparlar. Yeni kullanıcılar artık 100 milyonun uzerindeki sayılar ile uye olabilirken, ICQ’nun duşuk numaralı ilk uyelikleri eBay uzerinden fahiş fiyatlara satılıyor. ICQ şu an ICQ New adı altında daha cok Skype ve Zoom benzeri video konferans ve haberleşme uygulaması olarak hizmet veriyor.
[h=2]Facebook yokken Yonja.com vardı:[/h]
Henuz Facebook daha global olarak ortalarda yokken ortaya cıkan ve arkadaş davetleriyle adeta bir saadet zinciri tarzı buyuyen Yonja, ulkemizde bir donem cok populer olmuştu. 2002 yılında cıkan ve o zaman icin sosyal medya gibi bir kavram olmadığı icin “fotoğraflı ICQ” olarak tanımlanan Friendster’ın bir kopyası olan Yonja, 2004 yılı itibariyle binlerce kullanıcıya ev sahipliği yapıyordu.
Paralı uyelik sunması da uyelerin Yonja’ya duyduğu guveni arttırıyordu ve arkadaş cevresinden birkac kişi Yonja’ya uye olmuşsa, diğerlerinin de uye olmaması neredeyse imkÂnsız oluyor. Fakat Yonja’nın populerliği cok uzun surmedi, cunku Facebook; tamamen ucretsiz olarak ve daha gelişmiş bir arayuzle ulkemize geldiği ilk andan itibaren, internet piyasasını tamamen ele gecirmiş oldu. Bu nedenle Yonja da internetin unutulan siteleri arasında yerini aldı.
[h=2]Google'un Turk muhendislerinden Orkut Buyukkokten'in kurduğu Orkut.com:[/h]
Facebook ile aynı donemde kurulan ve birkac sene de olsa Facebook ile yarışmayı başaran dunyanın ilk sosyal medya sitelerinden olan Orkut, hikÂyesiyle de bir garip arkadaşlık sitesi olarak karşımıza cıkıyor. O donemde Google’da calışan Orkut Buyukkokten tarafından tasarlanan ve kurucusunun ismini alan Orkut, Google tarafından yonetiliyordu. 10 sene aktif kalan Orkut.com, nedendir bilinmez Brezilya’da aşırı derecede populer bir hÂle gelmişti.
Hatta Orkut Brezilya’da o kadar populerdi ki Google siteyi Brezilya uzerinden yonetmeye karar vermişti ve Brezilya’da ofis acmayı planlıyordu. Fakat Brezilya’da dikkatlerin Orkut uzerine cekilmesi, bircok Orkut kullanıcısının ırkcılık gibi suclardan mahkemelerde yargılanmasına neden olmuştu ve bircok davaya bizzat Google da cağrılmıştı. 2014 yılında Google tarafından kapatılan Orkut internet alemine tamamen veda etti. Sitenin kurucusu Orkut Buyukkokten ise Hello adlı yeni bir platformla yoluna devam ediyor.
[h=2]Universitelilerin vazgecilmezi olmul hi5:[/h]
Cak bir beşlik kavramının İngilizce karşılığı olan hi5, aynı zamanda ulkemizde de cok populer olan arkadaşlık sitesinin adıdır. 2007 itibariyle MySpace’in ardından en buyuk ikinci sosyal ağ sitesi olan hi5, yine Facebook’a yenik duşen arkadaşlık sitelerinin başında geliyor. Sitenin kullanımı ise cok basitti, kullanıcılar profillerine fotoğraf yukluyor ve bu profiller herkese acık oluyordu. Diğer kullanıcılar ise fotoğraflarınıza bakıp yorumluyordu ve bu kullanıcılar ile mesajlaşabiliyordunuz.
Ozellikle Facebook’un ulkemizde yaygınlaşmadığı 2004-2006 senelerinde hi5, bircok farklı gruptan insanın tanışmasına vesile olmuş, universite oğrencilerinin vazgecilmez sosyal ağ sitesi hÂline gelmiştir. Yine Yonja gibi davet yoluyla hızlı yayılan hi5, keşfedilmesinin hemen ardından kullanıcı akınına uğramış bir arkadaşlık sitesidir.
[h=2]2010'ların başına damga vuran "emo" kavramının doğum yeri: Netlog[/h]
Ulkece adımızdan soz ettirdiğimiz bir diğer buyuk arkadaşlık sitesi de Netlog olmuştu. Bu sefer ABD yerine Avrupa’dan cıkan Netlog, o donem neredeyse inanması imkÂnsız olan 10 milyonu gecen kullanıcıya sahip olduklarına dair yaptıkları reklamlar ile tanınmıştı. Kullanış bakımından hi5’a bir hÂyli benzeyen bu sitede, kullanıcılar fotoğraf yukluyor ve diğer kullanıcılar bu fotoğrafların altına yorumlar atıyordu.
Zamanla e-posta adresine hergun gonderdiği onlarca spam e-posta ile bıktıran Netlog, ozellikle kotu niyetli kullanıcıların istilasına uğramasının ardından populerliğini yitirmiş ve 2015 yılında da tamamen kapatılmıştır.
[h=2]... ve hepimizin efsanesi MSN:[/h]
Tam olarak bir arkadaşlık sitesi olmasa da MSN bugun sosyal medya kullanan bircok kişiyi “chat yapma” kavramı ile tanıştırmış yegane program. “O durumuna şunu yazmış”, “Şu şu şarkıyı paylaşmış” derken bizleri icinden cıkılmayan garip bir sosyal dunyaya sokan MSN, bir nesli adeta “internet vampiri” hÂline getirmişti. Winamp’tan dinlenen şarkıların durumda paylaşılması, gonderilen ilkel emojiler ve cıkartmalar derken sabahlara kadar mesajlaşma alışkanlığının kokenleri bircok kişi icin MSN’de atılmıştı.
MSN 2000’li yılların başında bizlerin hayatında o kadar onemli bir yere sahipti ki evinde bilgisayar olanların evine, olmayanların internet kafelere kapanıp saatlerce arkadaşları veya hoşlandıkları kişilerle mesajlaşmasına neden oluyordu. Peki MSN’e ne oldu? Tabii ki Facebook belası bu platformu da vurdu. Facebook’un populerleşmesiyle MSN’in bir onemi kalmamış oldu. Zira MSN’de yapılan her şey daha gelişmiş ve goze hitap eden arayuz ile Facebook’ta da yapılabiliyordu.
En iyi arkadaşlık siteleri denildiğinde daha aklımıza bircok farklı web sitesi gelebiliyor. Fakat hepsini bir catı altında toplamak ne yazık ki imkÂnsız. Bu yuzden bizlere nostalji yaşatacak genellikle populer isimlere listemizde yer vermeye calıştık. Bu sitelerin bir coğu, icerikte de belirttiğimiz gibi Facebook’un popularitesi ve sosyal ağları kokunden değiştirmesi nedeniyle tarihin raflarına gomulmuş oldu.