RUSLAN REHİMOV - Azerbaycan'ın 27 yıldır Ermenistan işgalindeki Ağdam şehri, işgalin sona ermesiyle eski gunlerine yeniden donmeyi beklerken, kenti terk eden Ağdamlılar, memleketlerini gorkemli gunleriyle hatırlıyor.
Ağdam kenti, Azerbaycan'ın batısında 18. yuzyılda kurulmuş bir kent olmasına rağmen, onemli tarım urunlerinin yetişmesiyle bolgenin ticari merkezlerinden biri haline geldi.

İki demiryolu istasyonu ve bir havalimanıyla Gence ile Hankendi gibi iki onemli şehir arasında yer alan Ağdam, 1990'ların başında ise Ermenistan'ın Karabağ'ı işgale başlamasıyla savaşın hedefi haline geldi.
[h=3]Bunlar da ilginizi cekebilir[/h]Basından kacmışlardı! Kendisinden 25 yaş kucuk unluyle yaşadığı ilişki yeniden gundem olduGenc kızları tuzağa duşuren izdivacın damat adayı, son işinde kıskıvrak yakalandıDun gece iki kez Putin'i aradı! Savaşı kaybeden Paşinyan'ı şimdi de altın korkusu sardıKent, Ermeni işgal guclerinin saldırısı, işgale uğrayan diğer kentlerden aldığı goclerle once yıprandı, Temmuz 1993'te ise Ermenistan'ın kontrolu altına girdi.
Bu donemde binalarının ve yerleşiminin guzelliğiyle anılan Ağdam, işgalin ardından tum sakinlerinin şehri terk etmesiyle hayalet kente donuştu.
Ermenistan ordusu ise şehri, Azerbaycan topraklarıyla işgal edilen topraklar arasında bir "tampon bolge" haline getirdi.
Son 27 yıldır sadece Ermenistan ordusunun guvenlik noktalarının bulunduğu kentin meşhur tiyatrosu, devlet daireleri ve evleri, savaşın veya zamanın etkisiyle yok olurken ayakta sadece 19. yuzyılda inşa edilen Ağdam Cuma Mescidi kaldı.
Bircok yeri tahrip edilen, uzerindeki 9 kubbeden birinde buyuk bir delik acılan, mihrabındaki işlemeler kurşunlanan hatta ahır olarak kullanılan caminin minare şerefelerinde ve duvarlarında, Ermenistan askerlerin yazdığı yazılar hala duruyor.
"Tiyatronun arkasında, eski hukumet binası vardı, yerini kazıp tank siperleri yapmışlar"
Kent, 1991'de yaklaşık 40 bin nufusa ev sahipliği yaparken, 1992'de Ermenistan'ın gercekleştirdiği Hocalı soykırımı ve Karabağ işgallerinin ardından nufusu 78 bine kadar yukseldi.
Şehrin 78 bini aşan nufusu 1993'te Ermenistan'ın Ağdam'ı işgaliyle, başta bolgenin yakınındaki Azerbaycan kontrolundeki Terter ve Berde illeri olmak uzere, ceşitli yerlere yerleştirildi.
Berde'ye yerleştirilen Ağdamlı Arif Hacıyev, kentin işgalden onceki meydanında, AA muhabirine, 1993 oncesine ilişkin bilgiler verdi.
Hacıyev, "Biz burayı en son 23 Temmuz'da (1993), Ağdam işgal edildiğinde terk ettik. Tum şehir, tum binalar sapasağlam yerindeydi. Şimdi 4 gundur buraya geliyorum, bir tane sağlam bina goze carpmıyor." dedi.
Yıllardır memleket hasreti cektiklerini vurgulayan Hacıyev, "Bugunleri bekliyorduk. Allah, Cumhurbaşkanı'na (İlham Aliyev) can sağlığı versin, ordumuzu korusun. Allah, Recep Tayyip Erdoğan'a can sağlığı versin. Turk halkına hoş gunler diliyorum. Onların yardımıyla bugun geri donduk." ifadesini kullandı.
Hacıyev, kentin meydanındaki yıkıntıların eczane, otel, kitap severler cemiyeti ve tiyatro gibi binalar olduğunu aktararak, "Tiyatronun arkasında, eski hukumet binası vardı. Şimdi tamamen yok oldu, yerini kazıp tank siperleri yapmışlar." diye konuştu.
"Garip bir mezarın ne gunahı vardı?"
Ermenistan ordusunun şehri yok etmesini "barbarlık" olarak nitelendiren Hacıyev, şunları kaydetti:
"Ermenilerin barbarlığını, şehrimizi bu duruma sokmalarını affedebilirim. Bağışlıyorum onları. Fakat Karağacı mezarlığında 23 yaşında şehit kardeşimin mezarını bulamadığım icin onları affetmiyorum. Garip bir mezarın ne gunahı vardı? Niye kazıp yok ediyorsunuz? Butun her şeyi bağışlıyorum, Karağacı mezarlığını bağışlamıyorum."
Kaynak: Anadolu Ajansı / Osman Bayturk