Kuresel olumcul salgın yeni tip koronavirusten (Kovid-19) korunmak icin geliştirilen aşılardan bazıları, dunyanın bircok ulkesinde olduğu gibi Turkiye'de de gonulluler uzerinde uygulanıyor. Gonulluler uygulamanın her aşamasında yakından takip ediliyor.
AA muhabirinin yetkililerden aldığı bilgiye gore, Faz-3 calışmaları kapsamında Turkiye'de de 15 Eylul'de başlanan Cin menşeli Kovid-19 aşı uygulaması, yuksek riskli sağlık calışanları ve normal riskli gonulluler olmak uzere iki aşamada devam ediyor. Aşı uygulaması, Turkiye'de 12 şehirde 25 merkezde suruyor. Kovid-19 aşısının 12 bin 450 gonullu uzerinde uygulanması planlanıyor.

Yuksek riskli sağlık calışanlarına yapılan aşı uygulamalarının guvenlilik verileri olumlu değerlendirildiği icin aşının kapsamı vatandaşlara da acılarak şu anda talep eden gonulluler uzerinde gercekleştiriliyor.
[h=3]Bunlar da ilginizi cekebilir[/h]Dun gece iki kez Putin'i aradı! Savaşı kaybeden Paşinyan'ı şimdi de altın korkusu sardıGenc kızları tuzağa duşuren izdivacın damat adayı, son işinde kıskıvrak yakalandıTartışma buyuyor! CHP, Erdoğan'ın İmamoğlu'ndan ozur dilemesini istediAşılamanın devam eden aşamalarında her 500 gonullude ara değerlendirme raporları hazırlanıyor. Ara guvenlilik raporuna gore, aşının onemli bir yan etkisinin bulunmadığı belirtiliyor. En sık gorulen yan etkiler yorgunluk, baş ağrısı, kas ağrısı, ateş ve enjeksiyon yerinde ağrı olarak raporlanıyor.
Aşı calışmasında, gonullulerin bir kısmına gercek aşı, diğer bolumune ise plasebo veriliyor. Bu yontem, bilgisayar programı tarafından rastgele olarak belirleniyor ve hangi gonulluye ne uygulandığını araştırma ekibi bilmiyor. Gonullu vatandaşlar uzerinde yapılan denemelerde, her 3 kişiden 2'sine gercek aşı uygulanıyor. Bu sayede aşı olanlarla olmayanlar arasında etki farkı ortaya konulabiliyor.
Calışmanın bitiminde, plasebo uygulanan tum gonullulerin tekrar merkezlere davet edileceği ve gercek aşı uygulaması yapılacağı belirtiliyor.
Cin menşeli Kovid-19 aşısı uygulamasında gonullu proseduru nasıl işliyor?
Cin menşeli Kovid-19 aşısı, gonullu 18-59 yaş arası, daha once Kovid-19 gecirmemiş vatandaşlara uygulanabiliyor. Gonullu olmak isteyen vatandaşlar, "https://covid19asi.calismasi.info" internet adresinden veya "0850 811 18 80" telefon numarasını arayarak başvuruda bulunabiliyor.
Cin menşeli Kovid-19 aşısının Faz-3 calışması gonullu proseduru şoyle:
"- Gonulluler, ilk olarak araştırmaya katılan merkezlere telefon ya da internetten başvuruyor.
Yetkililerce, gonullulerin başvuru sırası ve calışmaya dahil edilme uygunluklarına gore belirleniyor.
Merkeze davet edilen gonullulere aşı ile ilgili bilgi verilerek onam formu imzalatılıyor
Uygulamanın 1. ve 14'uncu gununde gonullu katılımcılar muayene ediliyor ve kadın gonullulere gebelik testi yapılıyor.
İlk gun hastalığın daha once gecirilip gecirilmediğini gosteren antikor testi ve enfeksiyonun halihazırda gecirilip gecirilmediğini gosteren PCR testi yapılıyor.
İlk gun aşının yan etkisi ve olası hastalık belirtileri gunluk kartlara işlenmeye başlanıyor.
Test sonucları negatif cıkanlardan rastgele 2 kişiye gercek aşı, bir kişiye plasebo (boş aşı) uygulanıyor. İlk aşı uygulamasının ardından 14. gunde 2. doz aşı yapılıyor.
Uygulamanın 14. ve 28. gununde gunluk kartlar toplanarak merkezde yetkililerce değerlendiriliyor.
Kovid-19 gelişip gelişmediğinin belirlenebilmesi icin gonullu katılımcı bir yıl boyunca haftalık olarak telefonla bilgilendirme alınarak takip edilecek ve belirtisi olanlar merkezde muayene edilecek.
Katılımcılarda olası yan etkiler 28. gune kadar duzenli olarak telefonla bilgi alınarak izleniyor.
Alınan ilac ve tedaviler de yine aynı şekilde takip ediliyor."
"50 milyon doz aşı icin sozleşme yapıldı"
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, soz konusu aşının teminine ilişkin bir sozleşme yapıldığını ve aralık, ocak ve şubat ayında toplam 50 milyon doz aşı alımı icin imza atıldığını ifade etmişti.
Koca, şu an icin sozleşmeye bağlanan 50 milyon doz icin muhtemelen 11 Aralık gibi aşı takvimine başlanabileceğini belirtmişti.
"Kovid-19 aşısı ulkeye gelmeden once bir algoritma konulacak"
Gazi Universitesi Tıp Fakultesi Dekanı, Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı ve Sağlık Bakanlığı Toplum Bilim Kurulu Uyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, AA muhabirine aşı uygulamalarına ilişkin bilgi verdi.
Her şeyin yolunda gitmesi halinde nisan ayında uretime başlanması ongorulen yerli aşının yanı sıra Alman-Amerika menşeli ve Rusya'da geliştirilen aşılardan da temin edilmesiyle toplumsal bağışıklığın kazanılmasında onemli bir aşamaya gelinebileceğini vurgulayan İlhan, "Boyle olması halinde sonbaharı daha iyi yaşayabiliriz." dedi.
Toplumsal bağışıklık kazanılması icin nufusun yaklaşık yuzde 60'ının aşılı ya da hastalığı gecirmiş olması gerektiğini anlatan İlhan, aşının da kime yapılması gerektiğinin belirlenmesinin cok onem taşıdığını soyledi. İlhan, şunları kaydetti:
"Bunu grip aşısı gibi veya zaturre aşısı gibi duşunmemek gerekiyor. Karar verilmesi gereken konular var. Hastalığı gecirdiğinde daha olumsuz sonuclar alınan kişilere mi yoksa hastalığı bulaştırma ihtimali daha yuksek olan kişilere mi yapılmalı, buna karar verilmeli.
Eldeki kaynaklar sınırlıysa, sağlık calışanları, hizmet sektorundekiler gibi bulaştırma ihtimali daha yuksek olan kişilerin ilk olarak aşılanması daha onemli olacaktır diye gozukuyor. Bunun sonrasında toplumda diğer kişilerin aşılanmasına doğru ilerleyecektir. Tıpkı grip, zaturre gibi aşılar icin nasıl şema belirlendiyse, Kovid-19 aşısı icin de ulkeye gelmeden once bir algoritma konulacaktır."
Aşı yaptıranların da maske-mesafe-hijyen kuralına uyması gerekiyor
Prof. Dr. İlhan, aşı olan kişilerin hicbir zaman hasta olmayacağı yonunde bir rehavete kapılmaması ve yine tum tedbirlere uyması gerektiğine işaret ederek, "Aşı yuzde yuz korur diye bir şey saptanmış değil şu an icin. Aşı olsak da kişiler yine fiziksel mesafe-maske-hijyen kuralına uymalı, kapalı ortamlardan kacınmalı, kapalı ortamlarda temiz hava bulunmasına ozen gostermeli. Cunku, hastalığı gecirse dahi kişi ortalama 3 ay sonra ikinci kez gecirebilir. Hatta son donem ikinci uc ayın da bitmesiyle 3. kez hastalığa yakalanan kişiler var." bilgisini paylaştı.
Aşılar uygulamaya girse bile bir sure daha fiziksel mesafe-maske-hijyen kuralının gecerli olacağının ongorulduğunu dile getiren İlhan, "Onumuzdeki yaz donemi sonu icin daha umutluyuz." diye konuştu.
"Her yıl Kovid-19 aşısı olup olunmayacağına antikor duzeyine gore karar verilmeli"
İlhan, Kovid-19 aşısının her yıl yenilenip yenilenmeyeceğine ilişkin de şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kovid-19 aşısına ilişkin deneyimler cok az şu an icin. Grip aşısı olanlardan kimileri hafif bir hastalık gecirirken kimileri daha ağır gecirdiğini soyluyor. Koronavirus aşısı icin de benzer bir durum olabilir. Bu, zamanla gorulebilecek. Şu an icin bunun analizini ve yorumunu yapmak cok doğru değil. En azından aşının ozelliklerinin test edilebilmesi icin uygulamanın uzerinden en az bir yıl gecmesi gerekiyor.
Ote yandan yıllık ve mevsimsel değerlendirme yapılır aşılarda, grip aşısında olduğu gibi ama Kovid-19, grip gibi bir sezonun hastalığı değil, her mevsim gorulebiliyor. Bu nedenle aşının uzerinden bir yıl gectikten sonra değerlendirilmesi gerekiyor. Kişinin her yıl Kovid-19 aşısı olup olmayacağına antikor duzeyine bakılarak karar verilmeli. Daha bu belli değil."
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yeşim Sert Karaaslan