UNICEF'in yayınladığı Cocuk Haklarına Dair Sozleşme’nin ilk maddesine gore her insan, 18 yaşına kadar cocuk sayılıyor. Ayrıca cocukluk, fark edilmese de herkes icin uzun ve zorlu bir surec, cunku cocuk psikolojisi tıpkı yetişkin birey psikolojisi kadar, hatta daha derin noktalardan oluşuyor. Eğer ebeveynler, oğretmenler, cocuğun cevresindeki insanlar cocuk psikolojisi konusunda yeterli bilgiye sahip değilse, yaşanan ufak olaylar ileride buyuk sorunların kapısını aralayabiliyor.
Gunumuzde insanlar cocuk psikolojisi konusunda daha bilgili diyemesek de en azından oğrenmeye acık durumdalar. Bir insanın hayatının en onemli donemi olan cocukluğu, hepimiz yaşasak da ilerleyen yaşlarımızda; bu donemi unuttuğumuz cocukları anlamakta zorluk cekiyoruz. Bu nedenle uzman pedagog ve psikologların tavsiyelerine kulak vermekte ve cocuk psikolojisi hakkındaki bilimsel gercekleri aklımızda tutmakta yarar var.
[h=2]Cocuk psikolojisi hakkında bilimsel gercekler:[/h] Tırnak yemek cocuklarda gerginlik işaretidir. İştahsızlığı cocuğunuza guvenerek aşabilirsiniz. Cocuk beyni ile yetişkin beyni aynı yapıdadır. Alt ıslatmanın nedeni stres ve kaygı olabilir. Cocuklarda ayrılık kaygısı normal bir durumdur. Oğrenim, sosyal aracılarla gercekleşir. Kardeş kıskanclığının altında guven sorunu yatıyor olabilir. Cocuklar sıkı eğitim ile değil, ozgurlukle gelişirler. [h=2]Tırnak yemek cocuklarda gerginlik işaretidir:[/h]
Tıpkı yetişkin bireylerde olduğu gibi cocuklarda da tırnak yeme alışkanlığının altında hissedilen gerginlik duygusu yatmaktadır. Doc. Dr. Saniye Bencik Kangal’a gore, boyle bir durumda cocuğu gerginlik ile mucadelesi icin yureklendirmek ve ona karşı sabır olmak gerekiyor.
Kangal’a gore, gergin olduğu icin tırnak yiyen cocuk ile iletişime gecilmeli ve soz konusu gerginliğin nedenleri oğrenilmelidir. Eğer yapılabiliyorsa gerginliğin nedenleri ortadan kaldırılmalı ya da en azından cocuğun bu nedenlere alışması ve kendini gergin hissetmemesi sağlanmalıdır.
[h=2]İştahsızlığı cocuğunuza guvenerek aşabilirsiniz:[/h]
Cocuklarda iştahsızlık, ebeveynler tarafından sıradan bir sorun olarak gorulur ve coğu zaman psikoloji ile ilişkilendirilmez. Ancak bu bir sorun değil, bir surectir. Bazen cocuklar yalnızca tek bir gıda turunu sevme eğilim gosterebilir ya da bir gıdadan tam anlamıyla nefret edebilirler. Cocuğunuzu zorlamak yerine, ona uyum sağlamanız gerekiyor.
Cocuk gelişimi uzmanı Ozgur Bolat’a gore, yemek secme davranışının altında bir korku yatıyor olabilir. Cocuk bir nedenden oturu korktuğu nesneye benzettiği bir gıdadan uzak duruyor olabilir. Bu noktada cocuğunuza guvenmeli ve onu hicbir şeye zorlamadan, yeterli gıda aldığından emin olarak sureci birlikte atlatmalısınız. Faydalı besinleri onun seveceği şekilde sunmayı deneyin
[h=2]Cocuk beyni ile yetişkin beyni aynı yapıdadır:[/h]
Psikolojisi bozuk cocuğa nasıl davranmalı sorusuna verilebilecek en basit yanıt: Kendiniz gibi davranın. Cunku cocuklar ile yetişkinler aynı beyin ve duşunce yapısına sahiptirler. Elbette, yetişkin bir insanın oğrendiklerini ve tecrube ettiklerini bilmezler, ancak beyin yapıları tam anlamıyla yetişkin insanlarla aynıdır.
Deneyimden yoksun olmalarına rağmen cocuklar ile yetişkinler aynı şekilde duşunme eğilimi gosterirler. Cocuklarda kendileri hakkında duşunme, kendi davranışlarını duzenleme, diğer insanlarla olan etkileşimlerini duzenleme gibi yetenekler sayesinde kendini yansıtma becerisi de gelişir ve zaman icinde yeni tecrubeler edinirler.
[h=2]Alt ıslatmanın nedeni stres ve kaygı olabilir:[/h]
Alt ıslatma davranışı, cocuklarda 5 yaşına kadar normal olarak karşılanabilir bir durumdur. Ancak 5 yaş sonrası alt ıslatma, 7-8 yaş erkek cocuğu psikolojisi ve sonrasında olumsuz etki yaratacaktır. Alt ıslatma fiziksel ya da psikolojik bir sorunun gostergesi olabilir. Yatak ıslatan cocukların genel olarak duygularını ifade etmekte zorluk yaşadığı da gorulmuştur.
Pedagog Dr. Adem Guneş’e gore, 5 yaş sonrası alt ıslatma sorunu yaşayan cocuklara ilk olarak fiziksel muayene yapılmalı. Eğer fiziksel bir sorun yoksa psikolojik nedenlere odaklanmak gerekiyor. Alt ıslatma durumunda cocuğa kızmamak, utandırmamak, korkutmamak ve kendisini gulerek, ağlayarak, ofkelenerek bir şekilde ifade etmesine izin vermek gerekiyor.
[h=2]Cocuklarda ayrılık kaygısı normal bir durumdur:[/h]
2 yaşına kadar cocukların annesine, babasına, ona bakan başka bir buyuğune ya da bakıcısına bağlanması ve ondan ayrıldığı zaman ağlaması normal bir davranıştır. 3-5 yaş erkek cocuğu psikolojisi icin de ozellikle anneden ayrılma durumunda ağlama davranışının normal olduğu biliniyor.
Uzman Klinik Psikolog İpek Gokozan, ayrılık durumunda cocuğun ağlamasına ve duygularını dışa vurmasına izin vermek gerektiğini soyluyor. Ancak onun yanında kalacak kişinin bu ağlama durumunda cocuğa destek olmasının da onemini vurguluyor. Gecmiş bir ayrılık travması bu şekilde dışa vuruluyor olabilir. Cocuk tepki verdiğinde, onu anlayışla karşılaşmak travmanın iyileşmesi acısından da olumlu bir etki yaratacaktır.
[h=2]Oğrenim, sosyal aracılarla gercekleşir:[/h]
Cocuklarda oğrenim sosyal aracılarla gercekleşir. Bir cocuk bildiği her şeyi annesinden, babasından, diğer buyuklerinden, bakıcılarından, oğretmenlerinden ve akranlarından oğrenir. Bu noktada sosyal aracı sayısı ne kadar fazla ise cocuğun oğrenim kapasitesi de o kadar gelişir.
Oğrenme ortamları, cocuğun gelişimi acısından kritik oneme sahiptir. Bu nedenle cocuğun icinde bulunduğu ortamların onu geliştirecek duzeyde genel kultur seviyesine sahip olması gerekiyor. Aynı şekilde, oğrendiklerini deneyim olarak kazanması icin de akranları ile birlikte olabileceği bir sosyal ortama sahip olması son derece onemlidir.
[h=2]Kardeş kıskanclığının altında guven sorunu yatıyor olabilir:[/h]
Ozellikle ilk kez kardeşi olan cocuklarda kıskanclık yaygın gorulen bir durumdur. Bunun nedeni; bebek gelene kadar her anını cocuk ile geciren annenin artık bebekle daha cok ilgilenmek zorunda olması ve cocuk ile artık yeterince ilgilenemiyor, oyun oynayamıyor oluşudur.
Prof. Dr. Haluk Yavuzer’e gore bu noktada ozellikle babalara buyuk iş duşuyor. Kıskanc cocuk terk edilmiş, guvensiz, desteksiz hissetmesin diye cocukla ilgilenilmeli, bebeğin bakımı sırasında yaşına gore cocuktan yardım alınarak ona dışarıda kalmadığı gosterilmelidir. Dengeyi korumak son derece onemlidir.
[h=2]Cocuklar sıkı eğitim ile değil, ozgurlukle gelişirler:[/h]
Cocuklar icin ilk 4 yaş eğitim acısından oldukca onemlidir. Ancak bir cocuk, onun icin hic de eğlenceli olmayan sıkı bir eğitim yerine ozgur kalarak ve duygularını ifade ederek daha verimli bir gelişim sureci yaşayacaktır. Cocukların ne oğrendiğini, diğer cocuklardan geri kalıp kalmadığını devamlı kontrol etmek doğru bir davranış değil.
Pedagog Dr. Adem Guneş’e gore, bu cağdaki cocuklar ozgurluğunu doyasıya yaşamak isterler. Duygusal ihtiyacları vardır ve bu ihtiyacların giderilmesi icin ebeveynlerinden yardım isterler. Bu ihtiyaclar ağlamak, mızıldanmak bile olabilir. Bu noktada cocuğa baskı yapmak yerine ona destek olmalı ve duygularını bastıran bir birey yerine ozgurce duygularını ifade eden, ozgur bir birey yetiştirmelisiniz.
Cocuğumun psikolojisi bozuk mu testi gibi konular yerine cocuk psikoloji altında yatan bilimsel gercekleri oğrenmek, cocuğunuz icin en iyisini yapmanıza yardımcı olacaktır. Yine de cocuğun yaşadığı bir sorun buyuyorsa mutlaka bir uzmana danışmayı unutmamak gerekiyor. Cunku cocukluk, geleceği etkileyen bir surectir.