Aslında her şey İtalya'nın Bologna kentinde, Federico Bastiani'nin komşularıyla bir turlu tanışma imkanı bulamadığı ve oğlunun arkadaş edinmesini kolaylaştırmak istediği icin Facebook'ta 'Fondazza Sokağı Grubu'nu kurmasıyla başladı. Hemen peşinden Avrupa ve Guney Amerika'da yuzlerce mahalle grubu acıldı. Bu akımın Turkiye'ye de gelmesi uzun surmedi. Acılışı yapan ve bugun 5 bin 500 uyesi olan 'Kurtuluş Komşuluk Ağı' grubunda yaşananlar değişen komşuluk ilişkilerimizi ozetliyor...
Komşularımıza guvenmiyoruz
Uzun yıllardır unuttuğumuz 'ev alma, komşu al' atasozu pandemi doneminde bize kendini sertce hatırlattı. Hal boyle olunca da Facebook'taki semt bazlı komşuluk gruplarına alternatif daha mahalli haritalama sistemleriyle oluşturulan mobil komşuluk uygulamaları ortaya cıktı. 'eKomşu' ve 'komsu' gibi platformlar en bilinen ornekler.

Uskudar Universitesi Sosyoloji Bolum Başkanı Prof. Dr. Ebulfez Suleymanlı gecen yıl, değişen komşuluk ilişkileri uzerine bir saha araştırması yaptı. 'Komşularınıza cat kapı gidiyor musunuz?' sorusuna katılımcıların yuzde 51.4'u 'hayır', yuzde 29.2'si 'evet', yuzde 19.4'uyse 'cok nadir' yanıtını verdi. Suleymanlı'ya gore, komşuluk ilişkilerinin temelindeki iki temel unsur yardımlaşma ve guven. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalara gore toplumda komşusuna guvenenlerin oranı yuzde 14-15 bandında. Yani toplumumuzda altı komşudan beşine guvenilmiyor.
Sıcak sohbetin yerini tutar mı?
Guven duygusunun zayıfladığı ortamlardaysa mesafeli ilişkiler ortaya cıkıyor. Nitekim buyuk kentlerde apartman ve sitelerde yaşayan insanların birbirlerine selam vermekten kacınmaları ve yabancı gibi davranmalarının altında yatan nedenlerden biri de bu duygu eksikliği.
Sosyal ağlarla sağlanan iletişim bicimleri, artık hayatımızın bir parcası haline geldi. Peki komşuluk ilişkilerini bu platformlar uzerinden yurutmenin sonucları neler? Bu ağların komşular arasındaki yardımlaşmayı arttırabileceğini soyleyen Prof. Dr. Ebulfez Suleymanlı ancak komşuluk ilişkilerinin tumuyle bu platformlar uzerinden yurutulmesinin, 'komşuluk' olgusunun daha da zedelenmesine neden olacağını duşunuyor: "Bu tur sosyal platformlar, pandemi surecinde evden cıkamayan komşuların birbirleriyle yardımlaşmasında buyuk katkılar sundu. Fakat madalyonun bir de oteki yuzu var. Komşular arasında ozellikle duyguların doğru aktarılmaması iletişim kazalarına neden olabiliyor. Yanlış anlaşılmalar nedeniyle tartışma, kavga cıkabiliyor. Ote yandan sosyal medya uzerinden kurulan bu tur etkileşimin komşular arasında yuz yuze etkileşimdeki sıcak sohbetin, duygu paylaşımının, birlikte gecirilen kaliteli zamanın yerini tutması mumkun gozukmuyor."
Din ve siyaset konuşmak yasak
eKomşu'nun kurucularından Bulent Uygur, iletişim kazalarının onune gecmek icin platformda dini ve politik konuların konuşulmasına izin vermiyor. Pandemi surecinde doğan ihtiyac sonrası kurulan eKomşu şu an İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir ve Konya'da komşuları buluşturuyor. Hedefleri bu ağı zaman icinde tum Turkiye'de yaygın hale getirmek ve mahallelerdeki kucuk esnafı on plana cıkararak desteklemek.
Apartman aidatlarını tartışıyorlar
Nitekim şu anda da kullanıcılar mahallelerindeki iyi esnafı paylaşıyor. Apartman aidatlarını tartışıyor, elden cıkarmak istediği eşyaları uygun fiyatla cevresindeki insanlara satmak icin ilan koyuyor, mahallede ne olup bittiğini oğrenmek istiyor.
Gorunen o ki, komşuluk ilişkilerinin zayıfladığı buyuk şehirlerde koronavirus salgını sona erse bile coğunluk eskisi gibi komşusuyla birlikte zaman gecirmeyecek. Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı olsa da 'sanal komşuculuk ağları' yaşadıkları mahalleye yabancı kalmak istemeyenlerin bir numaralı adresi olacak...
Camdan cop atanlar ifşa ediliyor
Facebook'ta kapalı bir grup olan Kurtuluş Komşuluk Ağı platformu Kurtuluş, Ferikoy, Bomonti, Pangaltı sakinlerinin hayatını kolaylaştırıyor. Referansla uyelerin kabul edildiği grubun oncelikli hedefi bolgede sorunlara cozum uretmek. Duyurular bolumunde komşular memnun kaldıkları badana ustası, veteriner, doğalgaz tamircisi, terzi, yabancı dil eğitimi, yoga-pilates dersleri, nakliyecileri birbiriyle paylaşıyor. Boylece hem bolgedeki esnafa katkı sağlanıyor hem de ihtiyaclar kısa surede gideriliyor.
Mahallelerde yaşanan sorunların da dile getirildiği platformda orneğin camdan cop atılan apartmanlar ve atan kişiler ifşa ediliyor. Bu platformun ayrıca 'Komşuluk Ağı Pazar Yeri' diye bir alt grubu var. Bu gruptaysa ihtiyac fazlası urunler satılıyor; uygun fiyatlarla ya da ucretsiz olarak oğrencilere, işsizlere veya ihtiyacı olanlara veriliyor. Sokak hayvanlarına sahip cıkılması, beslenme, barınma ve tedavileri de platformun temel gundemleri arasında yer alıyor. Sokağa kacan, kaybolan evcil hayvanlar da yine grup uzerinden paylaşılıp bulunabiliyor. Komşuluk ruhunu yaşatmayı hedefleyen bu platform pandemi oncesinde Macka Parkı'nda piknik, ikinci el urunlerin satıldığı 'garaj satışı' gibi etkinlikler de duzenliyordu.
DAYANIŞMA AĞLARI URETMEYE İHTİYACIMIZ VAR
Prof. Dr. Demet Lukuslu, Yeditepe Universitesi Sosyoloji Bolum Başkanı
Komşuluk ilişkilerini her şeyden once bir dayanışma ağı olarak duşunebiliriz. Sosyolojinin kurucu isimlerinden Emile Durkheim, geleneksel toplumdan modern topluma gecilmesiyle dayanışmanın bir şekilde devam ettiğini ancak şekil değiştirdiğini belirtir. Bugun de
21'inci yuzyılı deneyimleyen ve olağanustu gelişmeler yaşayan bireyler olarak dayanışmanın şekil değiştirse de vazgecilmez olduğunu goruyoruz. Bu sebeple bir yandan komşuluk eskisi gibi devam edemiyorken diğer yandan sanal ortamda surduruluyor ya da surdurulmuyu calışılıyor.
İcinde yaşadığımız dunya ve dijitalleşmenin gundelik hayatımız icinde sahip olduğu yer, artık 'gercek-sanal' dunya ayrımını yapmamızı zorlaştırıyor, zaten sanal ortam gercek dunyanın cok onemli bir parcası. Bu sebeple de nasıl gundelik hayatımız ve ilişkilerimiz dijitalleşmenin etkisiyle bir değişim yaşıyorsa dayanışma da bu değişimden payını alıyor. Tabii bu tur değişimlerde adaptasyon icin sure gerekiyor. Dayanışma ağlarını yeniden uretmeye ihtiyacımız var. Yaşanan felaketler, zorlu donemler bu dayanışma ağlarına ne kadar ihtiyacımız olduğunu gosteriyor.
SANAL KOMŞULUK UYGULAMALARI
Pandemi surecinde komşular arasındaki yardımlaşmanın on plana cıkması, komşuluk uzerine sosyal platformların hızla artmasına vesile oldu. 'eKomşu', 'Konu Komşum!', 'komsu', 'Komşum Var', 'Komşular', 'Yuvino', 'ZINGR', mobil uygulamaları olan sosyal ağlardan bazıları. Ayrıca Facebook'ta kurulan yuzlerce mahalle, komşuluk ağı mevcut.
Kaynak: Hurriyet