"Spinoza'nın felsefesinin en goze carpan duşuncesi yalnızca tek bir tozun var olduğudur: Doğa ile ozdeşleştirilmiş sonsuz tanrısal toz; Deus sive Natura, Tanrı ya da Doğa. Ve Torebilim'de sunulduğu bicimiyle bu felsefenin carpıcı bir ozelliği sunuluşunun geometrik bicimidir. Bu calışma beş bolume ayrılır ve bunlarda sırayla şu konular ele alınır: Tanrı, anlığın doğası ya da kokeni, duyguların koken ve doğaları, anlığın gucu ya da insan ozgurluğu." Spinoza (1632-1677) Protestan Amsterdam'da bir Yahudi topluluğunun uyesi olarak yetiştirildi (Spinoza'nın yaşadığı sıralarda Amsterdam'da 2000 kadar Yahudi bulunuyordu). 1656'da, 23 yaşında iken, topluluğun yetkeci onderleri gibi duşunmeyi ve davranmayı kabul etmediği icin butunuyle doğru ve eşit olcude sert bir kararla aforoz edildi. Spinoza daha iyisini yapamazdı. Geleneğin "kotu goruşler" ve "korkunc heretiklikler" olarak gorduğu duşunceler daha sonra Opera postuma' da tum insanlığa sunuldu ve Spinoza felsefe tarihinin en onemli, en yurekli, en sevimli duşunurlerinden biri olarak kabul edildi. Gorgucu, analitik ya da pozitivist gelenek Spinoza'yı aforoz eden on-modern nefreti her zaman diri tutarken, Goethe'de Fichte'ye, Schelling'e sayısız sanatcı ve felsefeci Spinoza'da her tur yerelliği, banaliteyi, arkaizmi olumsuzlayan bir ussallık, evrensellik ve ozgurluk tini buldu, ve Hegel "ya Spinozacısınız ya da bir felsefeci değilsiniz," demede duraksamadı.

Spinoza Descartes'ın probleminden, Duşunce ve Varlığın diyalektiğinden başladı. Analitik dualizmi yenen monistik Toz, karşıtların bu ayrımsız Birliği Spinoza icin biricik Varlık, biricik Gercekliktir. Onun icin anlamın sonsuzluğu, değerin en yukseği olan şeye Tanrı mı, yoksa Doğa mı, yoksa Evren mi deneceğinin en sonunda hicbir onemi yoktur. Onemli olan şey, Spinoza'nın dizgesinde, insanın kendisinin yalnızca bir kipi olduğu bu soyut Tozu eksiksiz olarak bilebileceği kanısıdır. Bu Butun, Spinoza'ya gore, yalnızca uzam ve duşunce yuklemleri altında kavranabilir. Varolan herşey uzamdır, ozdektir; ama aynı zamanda ve eşit olcude herşey bicim, herşey kavramdır. Spinoza'nın dizgesi insanın Doğanın, Tozun, ya da Tanrının imgesinde yaratıldığı goruşune karşı duracak hicbir oğe kapsamaz. Ve Spinoza'nın ozdek ve duşunceyi ozdeşleştirmesi onu materyalist yapan bakış acılarını onu okumayı bile beceremeyen apacık banalite olarak gosterir.

Spinoza'nın monistik Toz dizgesinde herşey saltık olarak zorunlu Doğa yasaları altında durur, herşey belirlidir, ve bu saltık determinizm altında Ozgurluk ya da İstenc salt bir yanılsamadır. İnsan Doğunun nihilistik Biri tarafından Tozun salt bir kipine indirgenir. Ve gene de, dizgesinin Toz mantığına butunuyle aykırı olarak, Spinoza insan usunun bu saltık determinizmin ustesinden gelebileceğini, Tozun zorunluğunu yenebileceğini tanıtladığına inanır.
-Aziz Yardımlı-
(Tanıtım Bulteninden)



Sayfa Sayısı: 112

Baskı Yılı: 2013


Dili: Turkce
Yayınevi: İdea Yayınevi
Kitap Adı: Spinoza Yazar: Frederick Copleston Cevirmen: Aziz Yardımlı Yayınevi: İdea Yayınevi İlk Baskı Yılı: 2012 Dil: Turkce Barkod: 9789753971027