XX. yuzyılın başında Bergson’un yaratıcı atılım (élan vital) kavramı, umudunu yitirmiş Avrupa entelektuelinin ruhuna yepyeni bir soluk uflemişti. Artık, duşunce ve sanat cevrelerinin sohbetlerinde sozler “hayat hamlesi” kavramı ile başlıyor ve onunla bitiyordu. Geniş bir sahada Bergsoncu felsefenin yorumları ve acıklamaları hÂkimdi. Coğu kimse felsefede yeni bir gun doğduğu, başka bircok etkinliğin de boylece aydınlığa kavuştuğu inancındaydı. William James, Bergson’un yapıtlarının tutkulu bir okuyucusuydu. Marcel Proust’tan Bernard Shaw’a bircok edebî yapıtta, George Sorel’in siyasal goruşlerinde, Claude Monet’nin izlenimci resimlerinde, Claude Debussy’nin muziğinde ve tinsel değerlere dayanak arayan din adamlarında Bergson’un derin etkisi gorulmuştur. Oyle ki, Cumhuriyet’in ilk yıllarında var olma hamlesi icerisindeki Turk duşunce yaşamının Bergsonculuğa yonelmesi bu yuzden manidardır.



Bergson felsefesinde yeşeren şey madde, cansız varlık değildir; gerceklik suredir ve bunu yalnızca sezgi kavrayabilir. Zaman bir birikimdir. Gelecek hicbir Ânında gecmişin aynısı olamaz, zira her adımda yeni bir tecrube acığa serilir. Bergson, bilincli bir varlık icin var olmanın değişmek olduğunu kabul eder, zira değişmek olgunlaşmak demektir; olgunlaşmak ise, sonsuzca kendi kendini yaratmak demektir. Bu, yalnızca bilincli insan varlığı icin değil, fakat butun gerceklik icin boyledir. Bergson gelişmeyi, ancak sure olarak anladığımız takdirde her şeyi berraklığa kavuşturabileceğimizi soyler.



Bergson’un AhlÂkın ve Dinin İki Kaynağı’nda temel yaklaşımı durağan ile devingen arasında kurduğu temel karşıtlıktır. Bu karşıtlıklardan birinin kokleri zihindedir ve bilime, onun durağan, mekanik ulkulerine ulaşır, diğeri sezgiye dayalıdır, varlığını felsefecilerin, sanatcıların ve buyuk mistiklerin yaratıcı atılımında (élan vital) bulur.

(Tanıtım Bulteninden)

Kitap Adı: Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı Yazar: Henri Bergson Cevirmen: M. Mukadder Yakupoğlu Yayınevi: Doğu Batı Yayınları Hamur Tipi: 2. Hamur Ebat: 14x21 İlk Baskı Yılı: 2004 Baskı Sayısı: 3. Basım Medya Cinsi: Ciltsiz Barkod: 9789758717071

[h=5]Oduller[/h] Nobel Edebiyat Odulu