TRAKYA Universitesi uluslararası literaturde Fransızca ismi 'Rouge d'Andrinople' olarak anılan Edirne Kırmızısı uretiminde kullanılan bir kok boya bitkisi olan Rubia Tinctorum'un Edirne topraklarında yetiştirilerek coğaltılması adına girişimlere başladı.
Trakya Universitesi 1995 yılında ANG Vakfı'nca İstanbul'da kurulan Nezahat Gokyiğit Botanik Bahcesi (NGBB) yetkilileriyle irtibata gecerek bitkinin universite bunyesine kazandırılmasını sağladı. Trakya Universitesi adına Edirne Kırmızısı calışmaları yuruten Orkun Akman tarafından alınan Rubia Tinctorum bitkisinin kokleri Trakya Universitesi'ne ait seralara ekilerek coğaltılması adına calışmalara başlandı.
Trakya Universitesi Rektoru Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, Edirne Kırmızısı'nı doğduğu topraklarda yeniden eski parlak gunlerine dondurmeyi hedeflediklerini soyledi. Tabakoğlu, "Universitemiz tarafından hazırlanan stratejik plan dahilinde bilimsel ve akademik calışmalarımızdan bir yenisini daha hayata gecirmenin heyecanını yaşıyoruz. Edirne ve civarında yetiştiği bilinen kok boya bitkisinin uygun koşullarda incelenmesi ve coğaltılması adına Nezahat Gokyiğit Botanik Bahcesi ile guzel bir iş birliğine imza attık. İleriki donemde bitkinin daha geniş bir araziye yayılması icin akademisyenlerimiz ve araştırmacılarla birlikte, Edirne ve cevresinde saha taraması yapacağız. Nihai hedefimiz, Edirne iklimine uygun koşullarda yetiştiği bilinen bu bitkinin tekstil uretiminde kullanılarak Edirne ekonomisine eskiden olduğu gibi katkı sunması. Biz bugun Edirne Kırmızısı icin onemli bir adım daha attık. Bu adımın ardından şehrimizin diğer dinamiklerinin de harekete gecmesi gerekiyor. Ozellikle tekstil firmaları ve kentteki ilgili meslek kuruluşlarının olayın ticari boyutuna eğilmesi gerekiyor. Yapılacak guzel iş birlikleri sayesinde rengi sadece bilimsel, kulturel ve sanatsal olarak değil, işin ticari boyutunu da duşunerek kent ekonomisine kazandırmalıyız. Trakya Universitesi olarak başlattığımız bu stratejik calışmalar farklı alanlarda artarak devam edecek. Edirne Kırmızısı'nı eski ihtişamlı gunlerine kavuşturmak icin var gucumuzle calışmaya devam edeceğiz" dedi.
BİTKİNİN BOLGE ŞARTLARINDAKİ TARIMSAL POTANSİYELİ DE BELİRLENECEKEdirne ve civarında yetiştiği bilinen ve koklerinden alizarin ve parparin adlı boyar maddelerin elde edildiği Rubia Tinctorum bitkisini, bunyesindeki seralarda yetiştirmeye başlayan Trakya Universitesi, aynı zamanda proje calışmalarıyla bitkinin bolge şartlarındaki tarımsal potansiyelini ortaya koymayı amaclıyor. Trakya Universitesi Havsa Meslek Yuksek Okulu Muduru Prof. Dr. Mustafa Tan'ın planladığı proje ile Rubia Tinctorum bitkisinin Edirne şartlarında 3 yıllık bir sure ile buyume, gelişme, verim ve koklerindeki boya miktarının belirlenmesi amaclanıyor. Kok boya bitkisinin tohumlarındaki cimlenme oranının duşuk ve bitkinin hasat olgunluğuna gelme suresinin uzun olmasının en başta gelen tarımsal uretim zorlukları olduğunu belirten Tan, bu nedenle cimlendirmeyi hızlandırmak ve hasat suresini kısaltmak icin calışmaya başladıklarını ifade etti.Bahar donemiyle birlikte bitkinin arazi şartlarında coğaltılması planlanırken farklı genotiplerin yer aldığı bu bahcede bitkilerden tohum ve kok uretimlerinin yapılması hedefleniyor. Trakya Universitesi'ne ait seralarda bakım ve yetiştirme işlemleri suren bitki ile ilgili projelere de başlayan universitesi yonetimi, ileriye donuk olarak bitkinin ekildiği bir gosteri bahcesi de oluşturmayı planlıyor.EDİRNE KIRMIZISIİlk kez 15'inci yuzyılda Edirnekari ustalarının kullanmaya başladığı Edirne Kırmızısı, cok zahmetli boyama surecini icermesi ve sırrını cozene yuksek miktarlı odullerin verildiği bir renk olarak tarihte yerini almıştır. Fransa'da pamuk kullanımının yaygınlaşması ve sanayi devrimi ile bu rengin sırrını cozmek bir kat daha onemli hale geliyor. Bu sebepten dolayı Avrupa'da ilk defa Fransa'da 1740'lı yıllarda uretiliyor, başta Turk Kırmızısı denirken sonra Edirne Kırmızısı olarak yeniden adlandırılıyor. Hatta askeri kıyafetler de dahil olmak uzere, pek cok tekstil alanında onemli bir yer ediniyor Edirne Kırmızısı. Edirne Kırmızısı'nın ortaya cıkış surecini ve yapım aşamalarını detaylı anlatan Fransızca yazılı Amerika'dan temin edilmiş kaynak "Andrinople Le Rouge Magnifique" bugun Trakya Universitesi Merkez Kutuphanesi'nde duzenlenen program ile Edirne Kitaplığı envanterinde 550'nci kitap olarak yerini aldı.

Kaynak: Demiroren Haber Ajansı / Resul ORUCOĞLU