CurcÂnî (o.471/1078) DelÂilu'l-İ'cÂz adlı bu eseriyle, sonraları Me'Ânî adını alacak olan Arapca Anlambilimini kurmuştur. CurcÂnî, sozdizimini 'nahiv manalarını arayıp bulmak' diye tanımlayarak eserin en esaslı bolumunu bunun uygulamasına ayırmıştır.

Eserde diyalog uslubunu tercih eden muellif, eserin genelinde sozdizimini lafızlarda arayan birileriyle kıyasıya tartışarak meramını ortaya koyar ve -yeri geldikce goruleceği uzere- onların: 'Anlamlar artmaz, ancak lafızlar artar'; 'Tek tek kelimelerde fesÂhatten soz edilemez. FesÂhat, ancak kelimelerin birbirine eklenmesiyle ortaya cıkar'; 'Ustunluk, lafzın sağlamlığı (cezÂlet) ile olur' gibi ifadelerine yer verir. Ancak tek bir yerde bile boyle soyleyen kişinin veya kişilerin kim olduğunu belirtmez. Kur'Ân'ın mucize oluşunu sozdizimini 'kelimeler arasında nahiv kurallarının gerektirdiği anlamları ve anlam farklılıklarını arayıp bulmak' diye tanımlar. FÂtiha sûresi uzerinde uygulamalı olarak verdiği bir ornekte kendisi, 'nahiv anlamları' ifadesiyle kelimenin 'mubteda, haber, sıfat, bedel vs. olmasını' kastettiğini acıkca soylemektedir.

İşte CurcÂnî'nin, lafzın karşısına koyarak savunduğu anlam, kelimelerin sozdizimine girdikten sonra kazandığı 'nahiv kuralından cıkan anlam'dır. Ona gore, bu anlamın yok sayılması hÂlinde sırf lafızlar uzerinde duşunulerek bir sozdizimi yapılamaz.



Sayfa Sayısı: 472

Baskı Yılı: 2016


Dili: Turkce
Yayınevi: Litera
Kitap Adı: Sozdizimi ve Anlambilim Curcani Yazar: Abdulkahir El-Curcani Yayınevi: Litera İlk Baskı Yılı: 2008 Dil: Turkce Barkod: 9789756329542