İnsanoğlunun kendisinden bir parcayı, yeni bir canlıyı dunyaya getirmesi; doğum, yaşanabilecek en guzel duygu ve en ozel andır! Sadece kadınlara bahşedilen bu guzel anın buyusunu coğu zaman cekilen sancılar ve duyulan kaygılar bozar. Dr.Nezih Berksoy
Ağrısız Doğum Uzm. Anestezist
Halbuki ağrısız doğumla bu ozel anı acısız, sancısız ve dolu dolu yaşamak mumkun...
Ağrısız doğum nedir? Tamamen normal bir doğum tekniğidir, tek farkı; sinirlerin epidural analjezi denilen yontemle gecici olarak uyuşturulup doğum sancılarının sadece kasılma olarak algılanmasını ve ağrının hissedilmemesini sağlanmasıdır.
Epidural analjezi
Normal doğum icin en cok tercih edilen, en etkili ve en guvenli yontemdir. Bel bolgesindeki duramater zarı (epidural alan) etrafına ağrı kesici ilacların enjeksiyonuyla gercekleştirilir. Anne adayı baskıyı, dokunmayı hisseder; hatta kalkıp yuruyebilir ama ağrıyı durmaz. Normal doğum icin gerekli olan doğum sancısı yani kasılmalar vardır, ama rahatsız etmez.
Ne zaman uygulanır?
Rahim kasılmaları duzenli hale geldikten -doğum ağrıları oturduktan- sonra rahim ağzı yaklaşık yuzde 60-70 incelip acıklığı 4 cm’e ulaşınca; yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeğe başlayınca uygulanır. Daha once yapılması kasılmaları etkileyip doğumu geciktirir. Gec kalındığında ise anne gereksiz ağrı cekmiş olur.
Nasıl uygulanır?
Anestezi doktoru anne adayına, “işlemi” yani neyi nasıl yapacağını kısaca anlatır. Sonra işlemin yapılacağı odaya gecirir. Anne adayı sol tarafına yan yatar veya oturur. Cenesini goğsune dayar, kollarını omuzlarında caprazlar ve olabildiğince one doğru bukulup sırtını kamburlaştırır. İşlem 3 aşamada gercekleşir:
1. basamakta annenin sırtında uygulama yapılacak bolge, antiseptik bir sıvı ile silinir ve steril ortuyle ortulur. Bu enfeksiyonu onlemek icindir. Sıvı oda ısısında olduğu icin anneye biraz soğuk gelebilir.
2. aşamada cilt ve cilt altı cok ince bir iğneyle uyuşturulur. Bu şeker hastalarının (diyabetlilerin) kendilerine insulin yaparken kullandıkları iğnedir. Anne adayı bunu bir sivrisinek ısırığı kadar hisseder.
3. basamakta ise epidural sahaya ucu kunt bir iğne yardımıyla kateter yerleştirilir ve ilac verilir. Ozellikle bu aşamada annenin birkac dakika kıpırdamadan durması cok onemlidir. Kateter yumuşak bir maddeden yapılmış, balık oltası (misina) kalınlığında incecik bir sondadır. İlk yapılan ilacın etkisi gecince ek doz yapılabilmesi icindir. Buradan ihtiyac duyuldukca ilac verilebildiği gibi onceden programlanmış otomatik pompalarla surekli belirli doz ilac da verilebilir. Anne adayı ihtiyac hissettiğinde bu pompaya bağlı bir duğmeye basarak kendine ek doz yapabilir. Buna hasta kontrollu analjezi (HKA-PCA) denir.
Bu kateter doğumdan sonra annenin ağrısı kalmayınca zorlanmadan kolayca cıkarılır.
Epiduralin etkisi verilen ilacın emilmesiyle 5-10 dakika icinde başlar. Once bacaklarda ısınma, arkasından hafif bir hissizlik olur. Daha sonra doğum sancılarını karında kasılma, basınc kasıklarında baskı şeklinde algılar. Anneyi rahatsız eden ağrı- sancı yok olmuştur. Ama hareket kabiliyeti yok olmaz. Anne adayı epidural yapıldıktan hemen sonra kalkıp yuruyerek odasına gidebilir.
Epidural Analjezinin Avantajları

Epidural, normal doğum analjezisinde altın standarttır!
En onemli avantaji; annenin doğum sırasında gereksiz yere acı ve ızdırap cekmesini, anne ve bebeğe zarar vermeden onlemesidir. Bu ağrıların giderimi bebek icin de faydalıdır.
Yapılan calışmalarda ağrısız doğum bebeklerinin yenidoğan değerlendirme skorlarının daha iyi olduğu gozlenmiştir.
Anne, bebeğini doğdurduğu zaman uyanık, ağrısız ve koopere olduğu icin o guzel anın tadını cıkarır. Bebeğini hemen gorur; onu koklar, oper ve hatta beslemeğe başlayabilir. Pek cok pedagog, anne-bebek ilişkisinin doğumdan sonra olabildiğince cabuk başlamasının, cocuğun kişilik gelişimi acısından cok onemli olduğunu vurgulamıştır.
Herhangi bir sebeple sezaryen gerekirse, epidural analjezi sayesinde anne ve bebeğin genel anestezi (narkoz) alması onlenmiş olur.

Epidural analjezinin riskleri ve yan etkileri:
-Epidural analjezinin yan etki ve riskleri tecrubeli ellerde uygulandığında zannedilenin aksine son derece azdır.
-En sık gorulen yan etki, ani tansiyon duşmesidir. Baş donmesi, goz kararması, kendini fena hissetme gibi belirtilerle fark edilir. Onceden damar yolundan yeterli serum verilmesi veya bazı ilaclarla onlenebilir.
-Baş ağrısı genellikle işlem sırasında hareket edildiğinde veya cok deneyimli olmayan ellerde uygulandığında daha sık gorulur. 100 veya 500 hastada bir rastlanılabilir. Bulantının da eşlik etmesi mumkundur. Fazla miktarda kafeinli icecekler alınarak, batın ici basıncı artırıcı uygulamalar ve olabildiğince yatak istirahatı ile ceşitli ilaclar kullanılarak yok edilir. Butun bu onlemlerle gecmez ise epidural sahaya hastanın kanı enjekte edilerek pıhtı yaması yapılır.
-Bazı doğumlardan sonra -epidural yapılsa da yapılmasa da- bel ağrısı gorulebilir.
-Bazı hastalarda hafif alerjik reaksiyonlar gorulebilir. Bolgesel kaşıntı kendiliğinden veya basit bir ilac yardımıyla kısa surede gecer.
- Norolojik komplikasyonlar cok nadir gorulur(10 000-100 000’de birden az).
Kimlere uygulanmaz?
-Kanama pıhtılaşma bozukluğu olanlara, pıhtılaşma onleyici ilac alanlara,
-Enjeksiyon bolgesinde enfeksiyon olanlara,
-Sıvı ve/veya kan kaybı ile beraber olan ve duzeltilemeyen aşırı tansiyon duşukluğu yaşayanlara
-Kafa ici basıncı artmış olanlara (beyin tumoru, kanaması vb.)
-Akli dengesi bozuk olanlara veya uygulamayı kesinlikle reddedenlere yapılmaz.


Kaynak : Sağlık ve Yaşam Dergisi .

__________________