Yetişkin hastalığı olarak bilinen ancak cocuklarda da sıkca gorulen migren, baş ağrıları şikayetiyle hekime başvurma sebepleri arasında ilk sıralarda yer alan semptomdur.
Dr. Gulten Ozdemir
Noroloji Uzmanı
Son yıllarda Uluslararası Baş Ağrısı Derneği (IHS) baş ağrılarını primer (birincil) baş ağrıları ve sekonder (ikincil ) baş ağrıları olarak sınıflamaktadır. Auralı migren, aurasız migren, gerilim tipi baş ağrısı, kume baş ağrısı birincil baş ağrısı nedenlerinin buyuk bolumunu oluşturur. Migren; baş ağrısı nedenleri arasında gerilim tipi baş ağrısından sonra ikinci sırada yer almaktadır ve toplumun yuzde 10-15’de gorulmektedir.
Migren, genellikle cocukluk cağında başlar
Toplumda yuzde 20 oranında 10 yaşından once ve yuzde 45 oranında 20 yaşından sonra başlar. Puberteye (ergenlik) kadar kız erkek arasında gorulme eşitken, puberteden sonra kadın erkek oranı 3:1 olur.
Yeni migren olgularının en sık pik yaptığı donem cocukluk yaşına rastlar. Auralı migren, aurasız migrene gore daha erken yaşta başlar. 15 yaşına geldiklerinde cocukların yuzde 5’i migren atakları yaşamıştır. Bunların da yuzde 15 'i auralı migrendir. Anne ve baba ikisinde birden migren olduğunda cocukta migren olma riski yuzde 75, anne veya babanın sadece birinde migren olduğunda cocukta migren olma riski yuzde 45’tir.
Cocukluk cağı migrenin karakteristik ozellikleri:
Erişkinlerdeki klasik 4-72 saat suren baş ağrısına kıyasla daha kısa 1-4 saat suren baş ağrısı atakları olur Erişkinlerdeki yarım baş ağrısına kıyasla iki yanlı frontal baş ağrısı olur Eşlik eden ışık ve sese hassasiyet Eşlik eden bulantı, kusma ve karın ağrısı Eşlik eden emosyonel (ruhsal) değişiklik olur. Migren cocuklarda erişkinlerden biraz daha farklı belirti verebilir:
2-6 yaş arası cocuklarda aralıklı, kısa ve ani olan, sadece birkac dakika suren fakat tekrarlayan vertigo (baş donmesi) epizodları olabilir. Ataklar sırasında cocuk dengesini kaybedip, yurumekte gucluk cekebilir. Cocuklarda baş ağrısı olmadan tekrarlayan aralıklı karın ağrısı epizodları olabilir; bu durum ‘abdominal migren‘ olarak adlandırılır. Karnın orta hattında, gobek cevresinde, tam yerleşimi belirlenemeyen, kunt ya da sızlama şeklinde orta-ağır şiddette birlikte iştahsızlık, bulantı, kusma ve solgunluk semptomlarından en az ikisi eşlik eder ve başka bir hastalıkla acıklanamaz. Yine cocuklarda sık kusma atakları da her 1-2 ayda bir yaşanabilmektedir. Bu atakları coğunlukla bir yolculuk başlatmakta ve yaklaşık bir gun surebilmektedir. Extremite ağrı epizodları (bir nedene bağlı olmadan, kendiliğinden olan kısa sureli ve tekrarlayıcı olan) cocukluk cağı migreninin bir gostergesi olabilir. Yine akut hafif kafa travmaları cocuklarda ve ergenlerde migreni tetikleyebilir. Migreni olan cocukların kişilik ve genel yapısı; bu cocuklar daha asabi, pasif -agresif kişilik yapısında (ofkesi baskılanmış), yolculukta sık taşıt tutması olan, uyku duzensizliği ve daha korkak olma eğiliminde olan ve toplum geneline gore daha asabi ve fiziksel olarak daha gucsuz olma eğilimindedirler. Bu semptomlar; cocuğun anne -babası, birincil yakınları ve hekimler tarafından yanlış anlaşılabilir, genellikle cocukta gereksiz abartılmış bir strese bağlanabilir ve sorumluluklarını aksatmak, sekonder kazanc sağlamak amacı icin bilincli yapıyor olduğu gibi algılanabilir. Ne zaman uzmana gitmek gerekir?
Yukarıda sayılan bu durumlarda aileler migrenden şuphelenip cocuklarını noroloji uzmanına goturmeleri uygun gorunmektedir. Sık ağrı atakları cocuğun gunluk yaşam kalitesini ciddi anlamda bozan sosyal dengesini, arkadaşları ve sosyal cevresi ile olan ilişkilerine varıncaya kadar, ders başarısını dahi etkileyen onemli bir sorun halini alabilir. Migren; cocuğun okuldan, dersten uzak kalmasına neden olabilecek kadar cocuğun ve ailesinin yaşam kalitesini bozabilmektedir.
Cocuk erişkin yaşa geldikce tum bu bulgular ortadan kalkar ve tipik migren semptomları kendini gosterip ileri donemde klasik migren hastalığı geliştirirler.7 yaşından once başlayan migren, erkeklerde kızlara gore daha seyrek olarak devam eder; yirmili yaşlara geldiklerinde cocukluk cağı migreni olan erkeklerin yuzde 50’sinde, kızlarınsa yuzde 60’ında halen migren sebat eder. 7 ila 15 yaşları arsında başlamış, şiddetli migreni olanların yuzde 20’sinin 25 yaşına geldiklerinde migrenleri ortadan kalkmıştır. Yuzde 60‘ı, 50’li yaşlara kadar migren atakları yaşamaya devam ederler.
Erişkinde olduğu gibi tedaviye başlama kararı ve ilac secimi; hastanın yaşı, atakların sıklığı, şiddeti, ilacın goreceli etkinliği, ilac yan etkileri, ayar zararı, migrenin cocuğun gunluk yaşamını etkileme şiddeti ve oranına gore değişir.
Psikologların onerdiği biofeedback rahatlama yontemleri, stresle başa cıkma, rahatlama-gevşeme teknikleri yararlı olabilir. Atak sırasında; sevgi, şefkat, sıcaklık, ilgi ve yakınlık fiziksel gevşeme ve ruhsal rahatlama icin cocuğa destek olacaktır. Cunku cocuk tarif edemediği ağrı nedeni ile anlaşılmaz sıkıntı, anksiyete, hassas ve cokkun ruh hali icinde olur.
Cocuğu migren olan ailelere tavsiyeler
Cocuğun beslenme alışkanlığı gozden gecirilmeli, Oğunlerini atlamaması, sık aralıklarla beslenmesi, aşırı yememesi sağlanmalı. Ac kalmamalı, bol su tuketmeli, Duzenli uyku alışkanlığı kazandırılmalı, aşırı televizyon izleme ve aşırı bilgisayar kullanımından sakınmalı, Kışın lodoslu ve ruzgarlı havalarda şapka ve atkı kullanmalı, Yazın dik guneş ışığının olduğu oğlen saatlerinde dışarıda bulunmamaya ozen gosterilmeli, Hastaya, anne-babaya ve cocuğun bakıcısına migren eğitimi verilmeli, Yiyeceklerde saptanan tetikleyicilerden (cikolata, tiraminli yiyecekler, kafein iceren icecekler) kacınılmalı Sigara dumanını yoğun olduğu ortamlarda bulunulmamalı Taşıt tutması olan migrenli cocuklara, uzun yolculuk oncesinde bulantı onleyici ilaclar verilmelidir. Kaynak : Sağlık ve Yaşam Dergisi .

__________________