Cocukların eğlenme-mutlu olma, beceri, guven, keşfetme, yaratıcılık, paylaşma duyguları oyuncaklarla gelişir. Cocuklarda oyuncak seciminde goz onunde bulundurulması gerekenler şunlardır:
* Cocuğun yaşına ve gelişimine uygun, onu eğlendirirken geliştiren oyuncakları secmek
* Oyuncak kazalarından korunmak=cocuk guvenliği
Cocuğa yaşına uygun olmayan bir oyuncak vermek hem gelişimini olumsuz yonde etkileyebilir hem de istenmeyen kazalara neden olabilir. O yuzden buyuk cocuklara kendi oyuncaklarını kucuklerden korumalarını oğretmek gerekir.
0-6 ay arasında:
İlk 2 ay icinde işitme duyusu gorme duyusuna gore baskın olduğundan bu donemdeki bebekler onları urkutmeyecek derecede, yumuşak sesler cıkartan oyuncaklarla oyalanabilir. Yatağına asılabilecek muzikli oyuncaklar, cıngıraklar, sıkıldığında ses cıkartan kumaş oyuncaklar bunlara ornektir. Gurultulu ses cıkaran oyuncaklar kulağa uzun sure yakın tutulduğunda kalıcı işitme kayıplarına neden olabileceğinden bu oyuncaklardan sakınılmalıdır. Aynı zamanda asılarak ve sallanarak ses cıkartan oyuncakların bebeğin ağzına kacacak şekilde ufak parcaları olmamalıdır.
2-6 ay arası bebeklerde gorme duyusu da geliştiğinden parlak ve zıt renkleri bir arada bulunduran, kaba figurleri olan nesneler ilgilerini ceker. Bebeğin en iyi goruş mesafesi 15-20 cm'lik bir mesafedir. Ayrıca dokunma, kavrama, ağza alma, tadına bakma ile de oyuncakları keşfetmeye calışırlar. 3-4 ay arası coğu bebek oyuncağı kavrama yeteneğine sahiptir, 4-5 ay arası bircok bebek ses cıkartan renkli objeleri 180 derece izleyebilir. Bebeklerin tutacağı oyuncaklar hafif ve kavrayabilecekleri buyuklukte olmalıdır. Ağzına alacağı oyuncakların keskin koşe ve kenarları olmamalı, boğazına ve burnuna kacabilecek kadar ufak parcalardan oluşmamalı, zehirli maddeler, parmaklarını sıkıştırabilecek delikler ve boynuna dolanma riski nedeniyle uzun ipler, kordonlar, kurdeleler, bağlar icermemelidir.
Yukarda sayılan oyuncaklar yanında bu yaş grubunda kırılmaz aynalar, ic ice gecen halkalı oyuncaklar secilmelidir.
7-12 ay arasında:
Bu donemde cocuklar diş cıkarmaya da başladıklarından hassaslaşan damaklarına masaj yapmak icin oyuncakları sıklıkla ağızlarına sokarlar. Bu donemde kullanılacak dişliklerin son zamanlarda plastik urunlerde bulunan ve zararları bazı calışmalarda gosterilmiş bisfenol-A (BPA) adındaki maddeyi icermediğinden emin olunmalıdır. Renkli tasarımı ve kompakt yapısı olan, minik ellere ve ağza uygun, uluslararası guvenlik standartlarına uygun olduğu belirtilen, sıcak suyla kolayca temizlenebilen hijyenik dişlikler tercih edilmelidir.
Ayrıca bu yaş aralığında bebekler ozellikle 10-12 ay arası oyuncakları her yonuyle tanımaya calışırlar, elden ele gecirme ve birbirine vurma gibi yetenekler kazanırlar. Topları itme, tuşlara/duğmelere basma, acma-kapama/doldurup boşaltma/itme-cekme, sallama, fırlatma hareketlerini de yaparlar.
Bu hareketlere yonelik cıngıraklar, muzikli oyuncaklar, sert kumaş oyuncaklar, kapaklı oyuncaklar, itme-cekme oyuncakları, icine bir şeyler konulabilecek oyuncak kutular, ust uste istiflenebilen buyuk ebatta oyuncaklar, renkli bez arabalar secilebilecek en uygun oyuncaklardır.
1-2 yaş arasında:
Cocukların fiziksel aktivitelerinin arttığı, yaratıcılıklarını ilk defa ortaya koydukları, diğer cocuklarla işbirliği icinde oynamaya başladıkları, nesnelerin niteliği ile ilgilendikleri ve taklit etme yeteneklerini kazandıkları bu yaş aralığında bu ozelliklere uygun oyuncaklar secmek gerekir. Cocuklar artık bu yaşta anne-babalarının değil kendi cabalarıyla oyuncakları hareket ettirmek ve onlardan ses cıkarmak isterler. Bu yaş aralığındaki oyuncakların cocukların kaldırabileceği hafiflikte, parlak renkli, kırılmaz, kucuk parcalara ayrılmayan, elektrikli parca ve kotu kokulu plastik icermeyen oyuncaklar olmalıdır. Pilli oyuncaklar pil yutma riski, boncuk gibi ufak parcalı oyuncaklar yutma ve burnuna kacırma riski, balon ise patlayınca yutma ve boğulma riski nedeniyle onerilmez. 3 yaşından kucuk cocuklar icin tehlikeli olan oyuncaklar ozel bir uyarı işareti ya da uyarı yazısı bulundurular. Oyuncak alırken buna mutlaka dikkat edilmelidir.
Oyuncak arabalar, kamyonlar, trenler, ziller, davullar, ritim enstrumanları, dudukler, boya kalemleri, resim kağıtları (kendiliğinden karalama yeteneği 1 yaşından sonra gelişir), oyun hamuru, muzik kutusu, kısa basit oykulerin olduğu hikaye kitapları, kupler (14-24 aylar arasında 2-5 kupten kule yapabilir), kova kurek takımları, buyuk bebekler en uygun oyuncaklardır.
3-5 yaş arasında:
Cocuğun kendi yeteneğini sınayan akrobatik hareketler ve park oyuncaklarıyla oynamaya kadar gelişebilen yeteneklerine uygun oyuncaklar secilmelidir. İnce hareket olarak da kalemi yetişkin gibi tutma, kucuk boncukları ipe dizme gibi yetenekler kazanırlar. Paylaşmak duygusunun geliştiği bu donemde işbirliğine dayalı oyunlar oynar. Kitaplara bakmaktan hoşlanırlar. Artık kucuk parcalı oyuncaklarla oynayabilirler. Ancak cocuk halen oyuncakları ağzına goturuyorsa yine de kucuk parcalı oyuncaklardan sakınılmalıdır. Oyuncakların keskin kenarları ve koşeleri olmamalı, parcalandıklarında keskin kenarlar ortaya cıkmamalı, kolayca kırılmamalıdır. Şiddet iceren oyuncaklardan sakınılmalıdır. Ozellikle oyuncak telefon ve tamir arac gerecleri yuksek sesli olabileceğinden ve bu da uzun sureli kulağa yakın temaslarda kulağa zarar verebileceğinden, mağazada bunların denenip ona gore alınmasına dikkat edilmelidir. Oyuncağı kendi kulağınıza tuttuğunuzda rahatsız olabileceğiniz kadar yuksek ses cıkartıyorsa onu almayın.
Kucuk trenler, bebek pusetleri, uc tekerlekli bisiklet, gercekci vasıtalar- yuzdurulebilen gemiler, park oyuncakları, irili ufaklı tahta bloklar/kupler (2 yaşından sonra 6-7 kupten kule yapabilir), renk-şekil ve resme gore eşleştirme oyuncakları, basit sayma oyuncakları, plastik iğneli basit dikiş setleri, tamir-mutfak-doktor setleri, oyuncak telefon (oldukca gelişen taklit yeteneklerine yonelik), bebek evleri (gerceklik duygusuna yonelik), her turlu ritim enstrumanı, piyano, boya kaleleri, resim kağıtları (1-2 yaş arası kazanılan kendiliğinden karalama yeteneğine ek olarak bu yaş grubunda sırasıyla duz cizgiyi kopyalama, "sıfır"ı kopyalama, "artı" işaretini kopyalama yetenekleri gelişir), yuvarlak uclu plastik makaslar, buyutec, mıknatıs, hikaye kitapları, şansa dayalı basit kutu oyunları, abakus, oyuncak bilgisayar, yaşına uygun yap bozlar, oyun hamurları, oyuncak bebekler bu yaş grubuna uygun oyuncaklardır. TV'de gorduğu bir cizgi film kahramanının da lisanslı oyuncağı dikkatini cekebilir.
__________________