Cocuklarda cok sık gozlenen kardeş kıskanclığını, anne ve babaların bu durum karşında nasıl davranmaları gerektiğini Dr. Mehmet Yavuz şu şekilde acıkladı.

Eyvah bir kardeşim olacak!

"Cocuklarda kardeş kıskanclığı, annenin ikinci cocuğa hamile olması ile birlikte başlar. Ortalama 3 ile 8 yaş arasında daha yoğun yaşanır. Cunku bu donemde cocuklar mantık kavramıyla değil daha cok duygu yonlendirmeleriyle yaşamı analiz ederler. Ufak bir cocuk icin yeni bir kardeş cocuğun artık anne ve babası tarafından daha az sevileceğine, butun ilginin yok olacağına, oyuncaklarının bir başkası tarafından alınacağına işarettir. Cocukların kardeş kıskanclığını yoğun şekilde yaşaması cocukta davranış bozukluklarına, iştah kaybına ve psikolojik bircok rahatsızlığa yol acabilir. Bu durum zamanla bir psikiyatri yardımı gerektirebilir."

Cocuklarda kardeş kıskanclığı belirtileri nelerdir?

"Bazı cocuklar kardeşlerini kıskandığını acıkca belli ederler. Bebeği sevmediğini, onu istemediğini ve evden gitmesini istediğini soylerler. Bazen bebeğe zarar vermeye veya anne bebekle ilgilendiğinde aşırı tepkiler gostererek buna engel olmaya calışabilirler. Bazı cocuklarsa kardeşe aşırı ilgi ve sevgi gosterip anne ve babasının kaybettiği ilgisini geri kazanmaya calışır. Hatta bebeğin ebeveyni gibi davranarak anne- babayı bebeğe dikkat etmesi konusunda uyarabilirler. Kardeşe aşırı ilgi gosteren cocuklar yaşadıkları doğal kıskanclığı bastırmaktadırlar. Bazı cocuklar da ebeveynlerinin olumsuz tepkisini cekmekten korktukları icin kardeşlerine aşırı ilgili davranabilirler. Kardeşini kıskanan cocuklar uzuntu, ofke, intikam alma ile sevgi, koruma duyguları arasında catışma yaşarlar. En sık gorulen sorunlar, daha once kazanılmış davranışlarda gerileme, alt ıslatma, parmak emme gibi durumlarıdır. Bebeksi davranışlarının altında, anne ve babanın kaybettiği ilgisini, rakibinin yontemiyle geri kazanma cabası yatmaktadır. Huzursuz, ofkeli ve saldırgan davranışlar, evden ayrılma ve okula gitmek istememe sorunları bu donemde sıklıkla yaşanır. Cocuk yaşadığı durumla başa cıkmakta zorluk cektiğinde stres belirtileri artar ve bu duyguyu baş ağrısı, mide bulantısı gibi belirtiler aracılığıyla bedeniyle ifade edebilir. Anne ile bebeği yalnız bırakmak istemediğinden okula gitmek veya evden başka bir yere ayrılmak istemez. Stresli bir donem olduğu icin kavgacı davranışlar sergileyebilir. Orneğin oyuncaklarına şiddet uygulayabilir. Bazı cocuklarda daha yoğun yaşandığı icin kardeşine saldırgan davranışlarda bulunabilir."

Anne ve babalar kardeş kıskanclığını engellemek icin nasıl davranmalıdırlar?

"Ebeveynlerin bilmeleri gereken en onemli şey kardeş kıskanclığının evrensel ve doğal bir duygu olduğudur. Cocuğu bu duygusundan oturu suclamak, yargılamak, cezalandırmak son derece yanlıştır. Cocuğun kardeşini, buyuk ve değişmez bir mutluluk icinde kabul etmesini beklemek doğru değildir. Oncelikle aile doğumdan once kardeşi olacağını cocukla paylaşmalı ve yeni duzen icin bazı değişikliklerde bulunmalıdır. Gelecek olan kardeşle beraber evdeki duzen farklılaşsa da, ebeveynlerinin ona olan duygularının hicbir zaman değişmeyeceği anlatılmalıdır. Bebek icin secilen isimde ve eşyalarda cocuğun fikri alınarak aile butunluğu vurgulanmalıdır. Cocuğun alışık olduğu ev duzeni mumkun olduğunca korunmalıdır.

Anne hamilelik, doğum ve sonrada bebeğin bakımıyla daha fazla meşgul olacağından ailede başka bir kişi mesela baba, doğumdan once cocuğun yaşamsal rutinlerini ustlenmelidir. Orneğin parka gitme, yemek saati vs... Cocuk bebeğe zarar veriyorsa, aşırı tepki gostermeden cocuğa net ama sert olmayan bir uyarıda bulunulmalıdır. Yeterince net sınır koyamayan veya buyuk cocuğuna karşı sucluluk hisseden ebeveynler bebeğin zarar gormesine sebebiyet verebilirler. Cocuğa bebeğin daha cok kucuk olduğu ve henuz kendi gereksinimlerini karşılayamadığı anlatılmalıdır.

Aynı zamanda kardeşi doğduktan sonra cocuğa "artık sen ablasın, abisin"gibi cumleler kurulmamalı onunda bir cocuk olduğu unutulmamalıdır. Kardeşler arasında kıskanclık hissedildiğinde onları birbirinden uzaklaştıracak değil, yakınlaştıracak ortamlar yaratılması ve fiziksel şiddet olmadığı surece kardeşlerin arasına anne ve babanın girmemesi daha uygun olacaktır. Anne ve baba yeni kardeşe ovgu dolu cumleler kurmamalı ayrıca cocuklar arasında ayrımcı cumleler kullanmamalıdır. Orneğin " o daha zeki sen gec anlıyorsun, senin derslerin kotu, sen zaten hep boylesin" gibi cumleler cocukları bir birinden uzaklaştırır. Ve kardeş kıskanclığı hayatları boyunca devam edebilir. Cocuğun durumu duşunulduğunden daha kotuyse mutlaka bir Cocuk Psikoloğu ile goruşulmelidir. Unutmayın ki cocuklar ne kadar bir birlerine kızsalar da onlar kardeştir ve aslında birbirlerini cok severler."