Giderek popularite kazanan vejetaryen beslenme şekli acaba anne adayları ve bebekleri icin ne kadar sağlıklı? Boyle bir beslenme şekli bebek icin risk yaratır mı? Bu soruların cevabı yazımızda…

Pek coğumuz soframızdan eti sutu yumurtayı eksik etmeyiz. Ama bazılarımız hayvansal urunleri yemeyi reddeder. Vejetaryenliği benimsemiş kişilerin doğru beslenip beslenmediği konusunda tartışmalar surse de
ozellikle vejetaryen anne adaylarının dikkatli olmasında yarar var. Cunku hayvansal urunlerden alınacak proteinin yerine hangi besinlerin konulması
gerektiği konusunda cok hassas olunması gereken cok ozel bir donem yaşıyorlar. Biz de vejetaryen hamilelerin dikkat etmesi gerekenleri Medical Park Bahcelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz Duman ve Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Suat Suphan Erşahin’den oğrendik.

Vejetaryen turleri nelerdir?

Vejetaryen diyet besin turlerindeki secimlere gore ceşitlenir.

Vegan: Bu en katı tip vejetaryen guruptur. Bunu uygulayanlar hayvansal kaynaklı hicbir besini yemez sadece bitkisel kaynaklı besinlerden yararlanırlar. Bazıları arıdan elde edilen balı kemiğin kaynatılmasından elde edilen jelatini sut iciren besinleri dondurmayı ve cikolatayı yemezler. Veganlar uce ayrılır:

Zenmakrobiyotikler: Beslenmeleri hıllar sebze meyve ve baklagillerden oluşur. Sadece tahılla beslenenleri de vardır.

Fruitarianlar/Fruitistler: Sadece meyve ve botanik olarak meyve sayılan kabak salatalık biber ve domates gibi besinlerle beslenen guruptur.

Ravistler: Besinlerin ciğ yenilmesi gerektiğine inanır o şekilde beslenirler.

Beyaz vejetaryen diyeti: Bu gurup kırmızı et yemez beyaz et (tavuk ve su urunleri) yer. Bazıları kanatlı hayvan etlerini de yemeyebilir. Sadece deniz urunlerini yiyenlere de ‘deniz vejetaryen’ denir. Bu gurup katkı maddesi iceren besinler de yemez.

Lakto-vejetaryen diyet: Bitkisel kaynaklı besinlerle birlikte sut ve sut urunleri alabilirler. Doymuş yağdan uzak kalmak icin genellikle yağsız sut ve yağsız sut urunlerini tercih ederler. Ova-vejetaryen diyet: Bitkisel besinlerle birlikte yumurta yiyebilirler ancak sut ve sut urunleri icmez ve yemezler.

Lakto-ova vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinlerle birlikte hem yumurta hem de sut ve sut urunleri tuketebilirler.

Semi-vejetaryan: Kırmızı et yemeyen sınırlı miktarda tavuk ve balık eti yiyen guruptur. Sut ve sut urunleriyle yumurtayı serbestce yiyebilirler. Genelde urunleri yağsız secerler.


Vejetaryen beslenme hamilelikte risk yaratır mı?

Vejetaryen hamile icin risk derecesi besin turundeki sınırlamalara ve bu sınırlamalara gore annenin diyetini organize edip edememesine gore değişir. Lakto-ovo vejetaryen ve semi vejetaryenlerde genel olarak risk yoktur. Cunku bu gruplar sadece kırmızı et kaynaklarından uzak dururlar. Demir yetersizliği riski olan hamilelik doneminde kırmızı et cok buyuk onem arz eder. Lakto-ovo vejetaryen ve semi vejetaryenlerde doktor bu duruma uygun olacak şekilde demir preperatı desteği vererek bu eksikliği gidermeye calışacaktır. Veganlarda demir eksikliği ihtimali cok yuksektir. Cunku vucudun en iyi yararlandığı demir kaynakları başta kırmızı et olmak uzere tavuk balık eti ve yumurtadır. Ova vejetaryenler lakto-ova vejetaryenler ve semi vejetaryenler en azından kırmızı et dışındaki kaynaklardan yararlanabilirler. Vegan diyetinin protein kalitesi duşuktur. Boyle bir diyet sağlıklı bireyin protein ihtiyacını karşılayabilir ancak hamilelikte artan protein ihtiyacını karşılayabilmesi icin vejetaryen hamilenin cok iyi hazırlanmış bir beslenme programını uygulaması gerekir.

B12 ve Demir desteği alın

Uzun sure vegan diyeti uygulayanlarda B12 vitamin yetersizliği gorulmuştur. Bu vitamin buyume ve gelişme kan hucresinin yapımı ve sinir sisteminin calışması icin gereklidir. Vegan annelerin bebeklerinde B12 vitamin yetersizliğine rastlanmıştır. Bu nedenle boyle beslenen anne adayları doktor kontrolunde B12 vitamin desteği kullanmalıdır. Veganlarda kalsiyum alımı da duşuktur. Bu durumda goz onune alınarak hamilelik doneminde doktor kontrolunde kalsiyum alımı gerekli olabilir. Vejetaryen hamilelerin demir depolarında eksiklik soz konusu olabilir. Anemik hamilelerde duşuk doğum ağırlıklı bebek ve premature doğum riski mevcuttur. Bu nedenle vejetaryen anne adayının demirden zengin kaynaklarla beslenmesi ve demirin emilimini arttıran C vitamini kaynaklı besinlere ağırlık vermesi gerekebilir.


Eksikleri tamamlayın

Vejetaryen hamilenin diyeti mutlaka bir beslenme uzmanı tarafından oluşturulmalı ek destekler icin doktora danışılmalıdır. Burada asıl mesele; yenilemeyen besin oğelerinin yenilebilen alternatiflerini yiyerek vucut ve anne karnında gelişmekte olan bebek icin gerekli besin oğelerinin sağlanmasıdır. Beslenme uzmanı tarafından hamilenin yeterli ve dengeli beslenmesini baz alan vejetaryen diyet hem anne hem de bebeğin sağlığı icin uygun olabilir.

-Demir hamilelik boyunca en onemli konudur. Beyaz et ve yumurta tuketebilen anneler gunun bir oğununde (oğle veya akşam) tavuk eti balık eti veya kurubaklagille beslenmelidir.

-Demir emilimini engelleyen bitkisel kaynaklı besinlerden (kepekli ekmek) uzak durulmalıdır. Tam buğday veya cavdar ekmeği tercih edilebilir.

-B12 vitamini icin doktora danışılmalı gerekli hallerde destek alınmalıdır. Bununla birlikte yumurta ve sut urunu alabilenler icin gunluk oruntude bu besinler mutlaka bulunmalıdır.

Bunlara dikkat edin!

1. Cay ve kahveden uzak durun. Cok icmek isterseniz yemekle arasında en az 1 saat gecmesine ozen gosterin.

2. Hic hayvansal kaynak almıyorsanız sut ve yoğurt yerine soya sutu peynir yerine tofu tercih edebileceğinizi unutmayın.

3. Yağ asitleri ve protein kaynağı olan fındık ceviz ve bademden de gunluk olarak tuketmeyi ihmal etmeyin.

__________________