Vurma davranışının iki ana nedeni vardır. Bunlardan biri cocuğun gelişim ozellikleri, diğeri ise dış etkenlerdir.
Gelişim ozellikleri: 3 yaşından once cocuk egosentriktir. Dunyanın kendi cevresinde donduğunu ve her şeyi kontrol edebileceğini duşunur. İstediği kadar kontrol edemediğinde de uzulur ve vurma, ısırma, atma gibi kabul gormeyen şekillerde karşılık verir. Bir cocuğun vurmayı oğrenmesi icin mutlaka bu davranışı gormuş olması gerekmez. Olumsuz tavırlar cocukların yaşlarının ve bazen de cinsiyetlerinin bir ozelliği olarak karşımıza cıkar.
Egosentrizmin en onemli ozelliklerinden biri cocuğun bencil olması, başkalarının da duygu, duşunce, istek ve beklentilerinin olduğunu tam olarak kavrayamaması ve karşısındakiyle empati kuramamasıdır.
Vurma davranışının başka bir nedeni ise cocukların durtulerini kontrol etmede yeterli olamayışlarıdır. Bir yetişkin icinden geceni ortamın uygun olmaması durumunda kendini kontrol ederek yapmayabilir. Ancak aynı tutumu kucuk cocuklarda gormek mumkun değildir. Onlar iclerinden geleni hemen yaparlar.
1-2 yaş cocuğu davranışının sonucunu gorme, tahmin etme ongorusune sahip değildir. Karşısındakinin canı acıdığı icin ağladığını gorur ve buna uzulur. Ancak onun canını acıtmamak ve uzmemek icin vurmaması gerektiği ongorusu yoktur.
İnsan hayatta kalmasını sağlayan saldırganlık eğilimleri ile dunyaya gelir. Ancak sosyal beceriler doğuştan gelmez, zaman icerisinde kazanılır. Sosyal becerilerin kazanılması ise 3 yaş ve sonrasında gercekleşir.
1-2 yaş cocukları duygularını ifade edebilecek, sorunları konuşarak cozebilecek dil becerisine sahip olmadığından yaşadığı olumsuz bir duruma vurarak karşılık verir.
Her şeyi merak eden, araştırmaya, deneyerek oğrenmeye calışan 1-2 yaş cocuğu sebep-sonuc ilişkilerini merak ettiği icin de vurmayı deneyebilir. Bir yaşıtına vurduğunda onun ağladığını goren cocuk başka bir yaşıtının da aynı tepkiyi verip vermeyeceğini merak ettiğinden ona da vurur.
Dış etkenler: Uykusuzluk, aclık gibi temel gereksinimleri karşılanmayan veya bu gereksinimleri geciktirilen cocuklarda saldırganlık eğilimi artar.
Eve yeni bir bebeğin gelmesi, bakıcı değişikliği, anne babadan uzun sureli ayrı kalma gibi huzursuzluk yaratan bir hayat tarzı değişiklikleri de cocuğu saldırgan yapar.
İyi davrandığında yeterince dikkat cekemeyen bir cocuk vurarak dikkat cekmeye calışabilir.
Cocuğun yakın cevresinde bulunan anne, baba, bakıcı, kardeş gibi kişilerin sert, saldırgan tutumları cocuktaki saldırganlık eğilimini arttırabilir.
Fazla kontrollu bir cevrede bulunan cocuk yaşadığı hayal kırıklıkları nedeniyle vurma davranışı gosterebilir.
Hic sınır koyulmayan cocuklarda da saldırganlık davranışları gorulebilir.
Ebeveynin depresyonda olması, alkol ya da bağımlılık yapan ilaclar kullanması, anne babanın sık tartışması, kavga etmesi cocuğun endişelenmesine, endişesini de saldırgan tutumlar sergileyerek gostermesine neden olur.
Cocuğa bu durum karşısında anne babalar nasıl yaklaşmalıdır?
Anne babanın vurma davranışı karşısında sakin olması ve bunun kabul edilemez bir davranış olduğunu sozel olarak belirtmesi gerekir. Cocuğa davranışının uygun olmadığı soylenmeli ve bu konu uzerinde cok durulmamalıdır. Ancak davranış tekrar ettiğinde bunun uygun olmadığı her seferinde belirtilmelidir. 1-2 yaş cocuklarının dikkat ve dinleme sureleri uzun olmadığı icin ayrıntılı acıklamalar, nasihatler bir işe yaramaz. Bu yaş cocuklarına verilecek olan yonergelerin basit, sade ve anlaşılır olması gerekir.
Anne babasına ya da başkalarına, arkadaşlarına vuran cocuğa anne babası da vurarak karşılık verirse, bu cocuğa nasıl yansır, sonucları nasıl olur?
İster şiddetli, isterse hafifce, ister poposuna, isterse eline olsun vurmak davranışın azalması yerine artmasına neden olur. Cocuğa, vurmanın uygun olmayan bir davranış olduğunu anlatmanın en kolay ve sağlıklı yolu ona vurmamaktır. Cunku cocuklar icin anne babalarının yaptığı, soylediği her şey doğrudur. Cocuğuna vurulmaması gerektiğini ona vurarak anlatmaya calışan anne babalar cocuklarına yanlış mesaj vermektedirler. Ozellikle bu yaştaki cocuklar “dediğimi yap, yaptığımı yapma” anlayışını kavrayabilecek zihinsel olgunluğa sahip değillerdir.
Anne babanın cocuğa vurması cocuğun problem cozme yontemi olarak vurmayı oğrenmesine de neden olur. Dayakla buyuyen cocuklar kendi cocuklarını yetiştirirken de aynı yonteme başvururlar.
Anne babanın cocuğa vurarak karşılık vermesi cocuğun hem anne babasına hem de kendisine olan guvenin sarsılmasına neden olur.
Cocuğun vurma alışkanlığına bir cozum getirilmezse bu durumun onun ileriki sosyal gelişimine ne gibi etkileri olur?
Bazen anne babalar cocuğa kendini savunma yontemi olarak vurmayı oğretebilirler. Vurmayı oğrenen bir cocuğun ileride kendini koruyabilen, başarılı biri olacağını duşunurler. Gercekte bu boyle değildir. Cunku başkalarına zarar veren cocuk arkadaşları, oğretmenleri ve diğer yetişkinler tarafından kabul gormez. Vurma davranışının cozulememesi veya pekiştirilmesi cocuğun sosyal ilişkiler kurmada zorlanmasına, cevresinden izole olmasına, kendisi gibi davranışları bulunan kişilerle arkadaşlık edip uygun olmayan ortamlarda bulunmasına neden olur.
Cocuğun vurma alışkanlığından vazgecmesi icin onerileriniz nelerdir? Anne babalar ne yapabilirler?
__________________