Kendine guvenmeyen, başarılı olacağına inanmayan cocukların yetersizlik duygusu yaşıyor olabileceğini vurgulayan Cocuk Terapisti Uzmanı Ramazan Şimşek, cocuklarda yetersizlik duygusunun nedenlerini ve bununla baş etme yollarını anlattı.
“Ben bu konuyu oğrenemem, ben bu işi yapamam, kendime guvenmiyorum, ya arkadaşlarım eleştirirse, ya annem-babam beğenmezse…” cumlelerini sık sık duyuyorsanız cocuğunuz buyuk olasılıkla yetersizlik duygusu yaşıyordur.
Yetersizlik kaygısının yaşanması genel anlamda guven duygusuyla ilişkilidir. Bu duyguları yaşayan ve bu şekilde duşunen cocukları incelediğimizde en cok karşılaştığımız nedenler şunlardır;
Aşırı kaygılı ebeveyn tutumları

Eğer ebeveynlerden birisi surekli kotu şeylerin olacağı endişesi yaşıyorsa bu endişe cocuklara da bulaşıyor. Cocuklar bir anlamda negatif duşunmeyi ebeveynlerinden oğreniyorlar. “Hastalanacak, yeterince buyumeyecek, yeterince başarı olamayacak” ebeveynlerin en cok yaşadığı kaygıların başında geliyor.
Aşırı koruyucu ebeveyn tutumları

Kaygılı ebeveyn tutumlarına paralel olarak gelişen, ilaveten icinde “bağımlığı” da iceren durumdur. Bu tutumda olan anne ve babalar; cocuk uzulmesin, cocuk yorulmasın diye hemen her şeyi onun adına yaparlar. Orneğin 4-5 yaşına gelmiş olmasına rağmen hala yemeği onlar yedirir, 6-7 yaşına gelmiş olmalarına rağmen ayakkabısını onlar giydirir, elbiselerini onlar cıkarır. Buna benzer yaklaşımlar cocuğun ozellikle ince kas becerilerinin gec gelişmesine neden olur. Zaten her şeyi anne-babası yapıyordur, cocuğun yapmasına gerek kalmaz. Cocuk “nasılsa annem ya da babam yapar” deyip kendini geliştirmez. Geliştirmeyen cocuk git gide anne ve babaya bağımlı hale gelir.
Mukemmeliyetci ebeveyn tutumları

Bu tur ebeveynlerin sloganı “her zaman en iyisi olmasın” cumlesidir. Aslında ebeveynlerin coğu bu cumleyi acıkca soylemez. Bunu bazen cocuğu başkalarıyla kıyaslayarak, cocuğu aşırı overek ya da yuksek hedefler koyarak dolaylı yoldan yaparlar. Mukemmeliyetciliğin altında yetersizlik duyguları yatar.
Kusurluluk inancı

Doğuştan ya da sonradan oluşan engel, akademik başarısızlıklar ve yoğun eleştiriler sonrası oluşur. Cocuğun kendisi ya da cevresi surekli akranlarıyla kıyas yaparak arada olumsuz yonde acık bir fark olduğunu gozlemler. Bunun sonucunda cocuk “kusurlu ve eksik” olduğuna guclu bir şekilde inanır. Bu inanc oldukca direnclidir ve yetişkin yaşlarda da devam eder.
Cocukluk depresyonu

Bu ifade her ne kadar tartışmalı olsa da onemli kayıplar sonrası oluşan ruhsal durumu anlatmaya calışır. Anne ya da baba kaybı, deprem gibi afetler sonrası evini, arkadaşlarını kaybeden cocuk icine kapanmaya başlar. Kayıplar sonrası yaşanan yoğun değersizlik hisleri aynı zamanda yetersizlik hislerine neden olur.
Yetersizlik duygusu ile nasıl baş edilir?

-Cocuğunuza her ne olursa olsun gerceği ve doğruyu ifade edin. Bu onun size ve kendine guven duymasına yardımcı olur.
-Cocuğunuza abartılı ovgulerde bulunmayın, performansı ve durumu hakkında gercekci bir değerlendirme yapın. Boylece neyi doğru ve neyi yanlış yaptığı hakkında bilgisi olsun.
-Başarılarını, yaptıklarını gorun ve tebrik edin.
-Onun kişiliği ile performansını ayırın. Performansının yuksek olması onu iyi bir insan, duşuk olması da kotu bir insan yapmaz.
-Onu olduğu gibi kabul edin. Sevginize koşul koymayın ve sevginizle tehdit etmeyin. Onun kişiliği her zaman biricik ve tektir.
-Onun sağlığı, oğrenmesi, korunması hakkında aşırı kaygılıysanız bir uzmandan kaygınızı yonetme konusunda destek alın.
-Evde yapabileceği işler vermeniz, yardım istemeniz onun yeterlilik duygusunu artırır.
-Yapabileceği, becerebileceği işleri kendi başına yapmasına musaade edin ki bu zevki yaşasın. Hataların doğal olduğunu ve her insanın yapabileceğini onunla paylaşın.
-Yaşadığı her soruna mudahale etmeyin, onun neler yapabileceğini gozleyin, biraz bekleyin ki problem cozme becerilerinin ortaya cıkmasına fırsat verin.
-Olumlu model olun. Ozellikle eşler arası guvene, saygı ve sevgiye dayalı ilişkiler cocukların oz guvenini, yeterlilik duygusunu artırır.
-Yetersizlik duygusu ile baş etmekte zorlanırsanız bir uzmandan destek alın.

kaynak
__________________