Ebeveynler genellikle cocukları sozlu olarak ovmenin ve gulumseme ya da kucaklama gibi diğer sosyal odullerin cocuk yetiştirmedeki onemini gozden kacırırlar. Ebeveyn olarak ovgunun dikkat cekici şekilde iyi davranışlar ya da cocuğun muhteşem bir performansı icin saklanması gerektiğine inanabiliyoruz. Coğu zaman cocukların sessizce oyun oynamak ya da şikayet etmeden ev işlerine yardımcı olmak gibi iyi davranışlarını ovme gereği duymuyoruz.



Oysaki araştırmalara gore, olumlu davranışların ilgi ve ovgu gormemesi cocukların olumsuz davranışlarını arttırmaktadır. Aslında ovgu ve cesaretlendirme, yeni bir beceriyi oğrenirken cocuğun attığı kucuk adımları yonlendirmek, olumlu benlik algısını teşvik etmek ve cocukların zor işler karşısında kararlılıkla devam edebilmelerini sağlayan motivasyonu onlara sunmak icin kullanılabilir. Maddi odullerin aksine, ovgu ve diğer sosyal oduller bakımından sınırsız bir kaynağa sahibiz. Cocukların olumlu davranışlarını ovguyle teşvik etmek cok az vakit gerektirir. “Sessizce oyun oynamana bayılıyorum. Kızıma bakın ne kadar buyumuş” turunden basit bir cumle ya da zamanlaması doğru, icten bir sarılma ovgu icin ihtiyacınız olan tek şeydir.



Bazı ebeveynler cocuklarını ovmeyi nasıl ya da ne zaman yapacaklarını bilmedikleri icin cocuk yetiştirmede cok faydalı olan bu yontemi kullanmazlar. Oysaki denediğiniz de gorursunuz ki ovgu gibi sosyal oduller kullanmak ve cocuklara olumlu anlamda ilgi gostermek cocuk davranışlarında kısa surede buyuk etkiler yaratmaktadır.



Cocuğunuzu Overken Dikkat Etmeniz Gereken Noktalar:



Ovgu Belirgin Olmalı

Bir yorumun diğer bir yorumla arka arkaya hızlıca sıralandığı ovgu şekli bulanıktır ve cok işe yaramaz. Orneğin, “Harika yaptın… Harika cocuk… Super… Cok guzel…” şeklindeki ovguler ovmeye calıştığınız davranışı acıklamamaktadır.

Acıklayıcı şekilde ovmek daha etkilidir. Ovgulerde, davranışı isimlendirerek acıklamalısınız. “İyi cocuk…” gibi bir ovgu yerine “Senden rica ettiğimde oyuncaklarını topladığın icin iyi bir cocuksun” ifadesi daha doğrudur. Olumlu davranışları acıklamanız cocuğunuzun hangi davranışların onemli olduğunu tam olarak anlamasına yardımcı olur.



Doğru Davranış Ovulmeli

Ovgunun uygun davranışın ardından gelmesi kritiktir. Paylaşma davranışı icin ovgu cocuğunuz oyuncağını arkadaşıyla paylaştığı sırada verilmeli. Eğer cocuğunuz davranışın butunune bakıldığında olumsuz bir şey yapıyorsa davranışın olası olumlu yonleri de dahil hepsini gormezden gelmek daha doğrudur. Ece, Can ile boya kalemlerini paylaşıyor ama bunu evin duvarlarını cizmek icin yapıyorsa ovgu almaması daha doğrudur.



İstekli Olun

Bazı ovguler etkisizdir cunku sıkıcı bir ses tonuyla hic goz teması kurmadan ve gulumsemeden yapılmıştır. Aynı kelimeyi arka arkaya duz ve isteksiz bir ses tonuyla soyluyorsanız bu cocuğunuz icin teşvik edici olmaz.

Ovgu sozcuklerinin etkisi isteğimizi aktaran sozsuz yontemlerle arttırılabilir. Cocuğunuza gulumseyin, onu gozlerinizdeki sıcaklıkla sarın ya da onun sırtını sıvazlayın. Ovgu enerji dolu bir şekilde, ozenle ve ictenlikle soylenmeli.



Ovgu Anında Verilmeli

Bazen ovgu, olumlu davranış gercekleştikten saatler hatta gunler sonra verilmektedir. Maalesef ki, ovgu cumleleri zamanla teşvik edici etkisini kaybetmekte ve yapay durmaktadır. Hic ovmemektense gecikmeli de olsa ovmek elbette ki daha iyidir ama en etkili ovgu şekli olumlu davranışın gercekleştiği 5 saniye icerisinde verilen ovgudur.



Bir Davranışın Fark Edilmesi icin Mukemmel Olması Gerekmez

Bir davranışı ovgu ya da olumlu anlamda ilgi gormesi icin mukemmel olması gerekmez. Aslında cocuklar bir davranışa ilk kez eğilim gosterdiklerinde, hedefe ulaşana kadar gecilen her kucuk adımda teşvik edilmeye ihtiyac duyarlar. Diğer turlu, yani ovgu alabilmek icin yeni davranışı ustalıkla sergileyene kadar beklemeleri gerektiğinde yeni davranıştan tamamen vazgecebilirler. Yol boyunca attığı her kucuk adımda cocuğu ovmek gosterdiği caba ve oğrenme azmi konusunda onu teşvik eder. Bu surece “şekillendirme” denir ve cocuğu başarıya hazırlar.




Uzman Psikolog Sinem Olcay
__________________