“Desen bicim değildir, bicimi gorme yoludur.” “Desen gorulen şey değildir, başkalarına gosterilmesi gereken şeydir.” “Bilinmediği zaman resim pek guclu bir şey değildir. Ama bilinince… o zaman bambaşka bir şeydir!”
- Edgar Degas
Desen nedir ve gerekliliği nasıl acıklanır sorularına yanıt vermek icin sanatcının sanat eserini oluşturma eyleminden cok oncesine, ilk cağlara kadar geriye gitmemiz gerekli gorulmektedir. Desenin, cizim yapma eyleminin doğal bir ihtiyacı olduğu, sanatcı icin desenin bir zorunluluk olmayıp, başlı başına yemek, icmek vb. eylemler gibi bir ihtiyac olduğuyla karşılaşırız. Once cizim vardı soyleminin ardında yatan gercek, uygarlık tarihinin sozunu yazıya dokmeden once resimle/desenle acığa vurmasının sonucudur. Sanat eserini uretme aşamasında desen pratiği, sanatcının tercihi ile eşzamanlı gelişen bir eylem bicimidir. Desen calışması sanatcının “ana resme veya calışma”ya gecmeden once bir eskiz calışması gibi de nitelendirilebilir. Yani kimi cevrelere gore desen, sanatsal bir ifade aracı niteliği taşımayabilir.
Bu durum tartışılabilir veya ucu acık bırakılabilir. Ancak, sanatcı kimi zaman sozle anlatamadığını desenle anlatırken kendini daha iyi ifade ettiğini hisseder. Bu yonuyle bile cizim yapmak guven veren bambaşka bir şey tanımına ulaşır. Renk, her sanatcının tercih ettiği bir ifade yontemi olmadığı gibi desen pratiğinin her sanatcının bir şekilde organik bağının olması hasebiyle guclu bir ifade yontemi olarak gunumuz cağdaş sanatına kadar varan surecte disiplinlerarası calışmalarda sessiz ve derinden varlığını surdurduğu gorulur. Her ne kadar bu kitapta desen seruveninde 20.yy.’ın ilk yarısına kadar olan kısıtlı bir sureci ele almış olsak da, belki de sonraki akademik calışmada guncel sanatta desen pratiği uzerine duşunsel bir alan yaratma faaliyetine buradan zemin hazırlanabilir. Bu kitabımız, erken Ronesans’tan başlayarak 20.yy.’ın ilk yarısına kadar devam eden surecte “ustaların” desen calışmalarını icermekte ve “600 Yıllık Desen Seruveni”ni ozetle sunmaya calışmaktadır.
Burada yer alan usta ressamlara ait desen calışmaları; portre, el, ayak, insan ve hayvan figurleri ornekleriyle okuyucu bilgilendirmeye calışılmıştır. Bu calışmada bazı ustaların figur calışmalarına ağırlık verilmiştir. Yaşadıkları doneme onculuk yapmış olmanın yanı sıra resim sanatının gelişimi bağlamında devrim niteliğinde eserler uretmiş olmaları, boyle bir ayrıcalığı zorunlu kılmıştır.
Bu calışmada ayrıca resim sanatı tarihi kaynakca taramasında coğunluğu maskulen bir yapının oluşturması nedeniyle maalesef kadın sanatcı desenine yer verilmemiştir. Kadın sanatcı veya “kayıp kadın sanatcı” bağlamında baktığımızda burada yapmaya calıştıklarımız buyuk oranda eksik kalır. Bunun boyle olmasının sebebi literaturun kadın sanatcıların desen pratiğine nerdeyse hic yer vermemiş olmasıdır.
Belki de boyle bir boşluğu tamamlamaya calışmak, bir araştırmacı olarak bu calışmaya gebe başka bir calışmayı doğal olarak gerekli kılmaktadır. Doğacak olan yeni bir calışma sonraki surecte bu sorun uzerinden kadın sanatcıların desen pratiğine odaklanmamıza olanak vermektedir. Bu calışmamıza donecek olursak: erken Ronesans’tan başladığımızda oncelikle Giotto ile karşılaşmaktayız. Gotik donemde insan figurunun resmedilişi heykel gorunumunun dışına cıkamamışken Giotto bu gorunumu etken kandan, adeta yaşayan bir insan formuna donuşturmuştur. Ronesans’ın diğer donemlerinde; Durer, Rembrant, Leonardo Da Vinci, Gericault ve Rubens karşımıza cıkmaktadır. Bu ressamlarına calışmalarına gorece daha fazla yer ayrılmıştır.
İnsan figurlerinin yanı sıra hayvan figurlerine ağırlık verilmesi desen eğitiminde oğretici, geliştirici yonlerinin bircok kez deneyimlenmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Figur formunun desen pratiğinin gelişimine katkı sunacağı icin yukarıda adı gecen ressamların figurlerine genişce yer verilmiştir.
(Tanıtım Bulteninden)


Kitap Adı: 600 Yıllık Desen Seruveni Yazar: Medine İrak Yayınevi: Hiperlink Hamur Tipi: 1. Hamur Ebat: 19 x 27 İlk Baskı Yılı: 2019 Baskı Sayısı: 1. Basım Barkod: 9786052813188