İzmir'de meydana gelen yıkıcı depremin gurultusunu, insan kulağının duyabileceği frekanslara yukselterek depremin buyukluğunu gozler onune seren Kocaeli Universitesi Jeofizik Muhendisliği Bolumu Araştırma Gorevlisi Hamdullah Livaoğlu, meydana gelen depremin buyukluğunun 7 olarak acıklanabileceğini soyledi.
İzmir'de meydana gelen ve cok sayıda insanın hayatını kaybettiği deprem sonrasında, Kocaeli Universitesi Jeofizik Muhendisliği Bolumu Araştırma Gorevlisi Hamdullah Livaoğlu, depremin frekanslarını insan kulağının duyabileceği seviyelere yukselterek urkutucu bir ses kaydı ortaya cıkardı. Depremin buyukluğu hakkında vatandaşlarda kafa karışıklıkları oluştuğunu belirten Livaoğlu, "Depremin buyukluğu hakkındaki kafa karışıklığını gidermek, bu konuya bir acıklık getirmek istiyorum. Neden farklı kurumlar farklı buyuklukler verdi? Depremin en guvenilir buyukluk ceşidi Moment Magnusudur. Moment magnusu depremin acığa cıkardığı enerjinin bir olcusudur. Dolayısıyla moment magnusu boyle yıkıcı depremlerde en guvenilir sonucu verir. Uzakta kalan depremlerde daha guvenilir sonuclar ortaya cıkar. Depremin hız ve yer değiştirme kaydı kullanılır bu tarz hesaplamalarda" dedi.

"DEPREMİN BUYUKLUĞUNE 7 DİYEBİLİRİZ"
İzmir depreminin 7 buyukluğunde olarak acıklanabileceğine değinen Livaoğlu, "Neden uzak alan? Mesela Amerikan Jeolojik Araştırma Merkezi 7 verdi depremin buyukluğunu. O daha guvenilir bir sonuctur. Cunku uzak alan tire sismik kayıtları kullanılmıştır. Tire sismik kayıtlarda şunları goruyoruz; deprem frekansının yuksek frekanslardaki soğurulma trendi modern kaynak spektrumunun soğrulma trendine cok benzer. Dolayısıyla bu guvenilir sonuclar verir. Depremin buyukluğu konusunda bizim, kurumların yaptığı yanlış bir şey yok. Onlar sadece ulusal ağları kullandığı icin boyle sonuclar cıkıyor. Ama diğer global olcekteki istasyonlara erişimi fazla Amerikan Araştırma Merkezi'nin. Dolayısıyla depremin buyukluğune 7 diyebiliriz" diye konuştu.
"HER TİTREŞİM SESE DONUŞTURULEBİLİR"
Depremin ses kaydını ortaya cıkardıktan sonra kendisine 'Depremin sesi olur mu?' tarzında sorular gelmeye başladığını kaydeden Livaoğlu, "Deprem frekansları insan kulağının işitemeyeceği eşiklerdedir. Biz bunları işitebilir seviyelere yukseltiyoruz. Akustik sinyal işlemeciler bu işi bilir. Her titreşim sese donuşturulebilir. Biz de depremin sesini insanların duyabileceği eşiğe yukselttik. Nasıl yaptık bunu? Sinyalin ornekleme periyoduna gore bant hızını yukselttik. Bant hızını yukseltince frekanslar yukseldi, dolaysıyla işitilebilir hale geldi. Her deprem icin aynı sıkıştırma parametreleri kullanılarak depremin ses karakteristiği belirlenebilir. Bunu iyi, yetenekli bir kulak ayırt edebilir. Mesela coklu bir orkestra calıyor, onlarca enstruman calıyor, onlarca enstruman arasından yetenekli bir kulak tek tek hangi enstruman olduğunu soyleyebilir. Bu da boyle bir şey. Deprem sinyalinin spektral analizi bize kaynak hakkındaki deprem suresini verebilir, ses de bunun yanında ayırt edici bir ozelliktir. İzmir'deki depremde, orada guzel bir kayıt var elimizde. Sismologların seveceği bir kayıt. Depreme uzaklığı 60 kilometre hem de yıkıcı etkiliği spektral olarak incelemek icin guzel bir veri bizim icin" şeklinde konuştu.
"GELEN İVME 5.4 KAT BUYUTTUĞU İCİN BU YIKICI HASARA NEDEN OLDU"
Son olarak İzmir depreminin yıkıcı etkisini yorumlayan Livaoğlu, "Oradaki yıkıcı etkinin ana nedeni bir kalın sediman cokerler var orada. Onların kesme dalga hızı daha yavaş. Onun icin sismik dalga oraya geldiği zaman yavaşlıyor ve genliği buyuyor. Benim hesaplamalarıma gore orada AFAD'ın 3513 kodlu istasyonu 0.1 G bir devrem ivmesi kaydetmiş. Ben de orada zemin buyutmesi calıştım, zemin buyutmesinin buldum. Yaklaşık 5.4 buyutmuş, yani dalganın geldiği, gelen ivme 5.4 kat buyuttuğu icin bu yıkıcı hasara neden oldu diyebiliriz. Evet uzucu bir olay hakikaten. Yıkıcı bir deprem. Fakat her kayıt sismologlar ve deprem muhendisleri icin bir değer, bundan sonraki, ileride yaşanacak hasarları azaltmak icin onemli veri bunlar. Bunların uzerinde calışılıp, gelecek depremlerde riskler, hasarlar azaltılabilir" ifadelerini kullandı.
(Mustafa Uslu - Cihan Atik - Fehime Kartal/İHA)
Kaynak: İhlas Haber Ajansı