Rizelilere gore cay icmenin de bir adabı var
-Rizeliler cayı suzgec kullanmadan şekersiz ve ince belli bardak kullanılarak icilmesini tavsiye ediyor
RİZE - Rizelilere gore cay suzgec kullanılmadan, şekersiz ve ince belli bardakla icilir.
Rizelilerin vazgecilmezi olan cayında Rizelilere gore bir icme adabı vardır. Duğun evinden yas evine kadar her yerde ikram edilen cayın en guzel yanı ise sohbetlerin ortak noktası olması. Fakat cay icmekten cok demlemesi onemli. Rizelilere gore eğer cay guzel demlenmişse tadına doyum olmaz ama yanlış demlenmişse ağıza bile koyulmaz.

Cayın demli mi acık mı olduğunun yanında birde suzgec kullanılarak mı doldurulduğu yoksa kullanılmadan mı doldurulduğu da buyuk bir onem arz ediyor. Kimi vatandaş icin cay olduktan sonra suzgecli, suzgecsiz onemli olmasa da kimi suzgec kullanılarak doldurulan cayı ağzına koymayacağını dile getiriyor.
Genel olarak herkesin suzgec kullanılmadan şekersiz ictiği cayın tazeliği ise renginden, kokusundan ve tadından anlaşılıyor. Rengi kan kırmızı olacak diyen de var, bulanık olmayacak diyende. Kokusu ise bardak buruna yanaştığında insanın icini ferahlatacak. Tadına gelince; cay azıcık acı olacak ama fazla olmayacak. Eğer icilen cay fazlasıyla acı ise katkı maddesi vardır, az acı ise bayattır. Yani cayın tadında ki acılığında bir derecesi var.
"Kokusu insanı ferahlatacak"
İceceği cayın kan kırmızı olması gerektiğini, cayın kalitesini renginden bile anlayabileceğini dile getiren Osman Demirci isimli Rizeli vatandaş "Cayın rengi vişne suyu gibi olacak, kan gibi. Askerliği de caycı olarak yapmıştım. Kaliteli cayı kokusundan da anlarım. Ne taze kokacak ne eski kokacak, ferahlatacak adamı. Gunde en az da 16-17 bardak cay icerim" dedi.
"Katkılı cay hemen anlaşılır"
İcerisinde katkı maddesi olan bir cayın hemen anlaşılabileceğini dile getiren cay ocağı esnafı Yuksel Fener ise "Kaliteli cay şekersiz icilince anlaşılır. 20 dakikada demlenmiş olur. Normal bir demlikten en fazla 15-20 bardak cay cıkar. Eğer cay katkı maddeli olursa 40-50 bardak cay verir. Katkı maddeli cay daha acı olur" ifadelerini kullandı.
"Suzgecle doldurulan cay bana bayat geliyor"
Kimi cayı bardağa dolarken suzgecten gecmeden icemezken, kimi ise suzgecten gecen cayı ağzıma koymam diyor. Rizeliler ise bu konuda biraz daha hassas. Bu konuda hassas olan Rizelilerden bir tanesi Sultan Taylan ise suzgec kullanılarak doldurulan cayın kendisine bayat cay gibi geldiğini dile getirerek "Cayın taze olup olmadığı tadından belli olur. Suzgecli cayı hayatta icmem. O cay bana bayatmış gibi geliyor. Cayın icerisinde ki tozun ağzına gelmesi lazım" dedi.
"Hem uretir, hem tuketiriz"
Rize'de esnaflık yapan Şaban Demirci ise cayı urettikleri gibi icmeyi de cok sevdiğini dile getirerek "Cayın tadından bayat olup olmadığını hemen anlarım. Genelde bayat denk gelir bana. Biz caydan anlarız hem uretir, hem tuketiriz. Cayı suzgecsiz icerim. Onun o cay copu ağzıma gelecek" dedi.
"Cay bizim olmazsa olmazımız"
Cay icerken sadece suzgec değil cay kaşığının bile cayın tadını bozduğunu duşunduğunu dile getiren Kenan Osma ise "Yıllarca lokal ve kahvehane işlettiğim icin cayın icmesinden de demlemesinden de anlarım. Birde doğma buyume Rize'de olduğumuz icin. Yani cay bizim olmazsa olmazımız. Kesinlikle cay icerken suzgec kullanmam, cay kaşığı bile koydurmam icine ki cayın tadını bozuyor diye. O cayın taneleri ağzıma geldiğinde ayrı bir keyif alıyorum" ifadelerini kullandı.
"Suzgecli cay sevilmez"
Gunde ortalama 40 bardağın uzerinde cay tukettiğini ve asla suzgec kullanmadığını dile getiren Yusuf Kose de "Gunde 40-50 bardak cay icerim. Kaliteli cayı iciminden anlarım. Mesela ağzımı buruşturacak. Kesinlikle suzgec kullanmadan icerim. Suzgecli cay sevilmez. En azından ben sevmem. Ağzıma cay copunun gelmesi lazım" dedi.
"Cayın bardağı 50 kuruş olmalıdır"
Sokakta seyyar satıcılık yapan Dursun Civelek ismli vatandaş ise cay fiyatlarının yuksekliği eleştirerek "Gunde 30 bardak cay iciyorum. Cayın taze olup olmadığını ben hemen anlarım. İcerken anlarım, renginden anlarım. Suzgecsiz icerim cayı, icerisinde tozu olacak. 1 bardak su (Cay) 1 bucuk, 2 lira. 30 bardak cay icsem 60 lira eder. 60 lira ben caya verirsem emekli adamım daha ne yiyeceğim. Cayın bardağının 50 kuruş olması lazım. Yuzde 50 indirim sattığım urunlere ben yaptım ama alan yok" dedi.
"Cay kesinlikle şekersiz icilmeli"
Cayın şekersiz icilmesi gerektiğini savunan Nihat Demir isimli vatandaş "Gunde ortalama 5 bardak cay iciyorum. Cayın taze olup olmadığını ise once rengin anlayabiliyoruz. Rengi eğer bulanık değilse o cay tazedir. Bulanık bir rengi varsa bayattır. Cayı suzgecsiz ve ince belli bardakta iceriz. Bizim Rizemize ozgu ince belli bardaklarda. Ayrıca cay kesinlikle şekersiz icilmeli. Genelde Rizeliler de zaten şekersiz tuketir" ifadelerini kullandı.
"Kaliteli bir cay icin; once su, sonra cay"
Kaliteli bir cay demlemek icin doğru bilinen yanlışların başında once cayı daha sonra suyu demliğe koymak geliyor. Cay markası kadar değerli olan bu durum eğer soylendiği gibi yapılmazsa cay demini hızlı alıyor ve bir lezzet kaybı yaşanıyor. Cay demlemek icin ısıtılan demliğin icerisine konulan suyun uzerine cay eklenmesi gerektiğini dile getiren Aleyna Coruk "Kaliteli bir cay demlemek icin cayın markasını iyi secmemiz gerekiyor. Ardından suyu doldurduktan sonra cayı ekliyoruz ki cay suyun icerisinde boğulmasın ve yavaş yavaş demini alsın. Once cayı sonra suyunu koyarsak cay suyun basıncı altında kalır ve demini hızlı alır. Bu da cayın lezzetini azaltır. Cayın demlenme suresi 15-20 dakika arasında değişiyor ve kazanın yani altta ki suyun ısısı da burada cok onemlidir. Kazan cok sıcak olursa bu kez cay yanar. Altı cok hızlı bir şekilde kaynarsa sıkıntı olur. Yavaş bir sıcaklıkla kaynaması gerekiyor. Eğer cok hızlı kaynarsa cay yanar ve bu da lezzetini azaltır" ifadelerini kullandı.
Kaliteli demlenen bir cayın tadından once kokusu ve renginden belli olduğunu sozlerine ekleyen Coruk "Kaliteli bir cay icmek icin sadece damak tadı değil, rengi de onemlidir, hatta kokusu da onemlidir. Taze cayın kokusu ve rengi kendisini her şekilde belli eder" dedi.
"Cay her duyguda icilir"
Cay icmek icin bahane aranmadığını ve her duyguya uyum sağlayan bir icecek olduğunu dile getiren Rizeli işletmeci Mubin Yılmaz "Cay icerken oncelikle demliğe dikkat ederiz. Bakır demlikte demlenmiş olması gerekir. İnce belli bardakta olması lazım, eğer mumkunse şekersiz olması lazım. Bir de Rize cayı olmasına ozen gosteririz. Stresli olduğun zaman, neşeli olduğun zaman, keyfin yerinde olduğu zaman, bizde her zaman cay icilir. Bizde ilk sırada cay gelir" dedi.
"Cayın adabı ince belli bardaktan başlar"
İşletmeci Mubin Yılmaz cay icmenin bir adabı olduğunu ve o adabında ince belli bardaktan başladığını da sozlerine ekleyerek "Cay icmenin adabı ince belli bardaktır. Bir numaralı adabı budur. Bana sorarsan bir de şekersiz olacak. Cay sohbeti arttırır, samimiyettir. Kendi gibi sohbette sıcak olur. Bir de cayı dostunla icmen gerekir. Tat almak istiyorsan yanında bir de dostun olacak. Bizde buluşulduğunda 'Hadi cay icelim' denir, başka bir şey denmez. Gelen misafire de 'Cay icer misiniz?' diye sorarız" ifadelerini kullandı.
Kaynak: İhlas Haber Ajansı / HASAN FEHMİ DEMİR