Sadece 14 yaşında ve şimdiden Covid-19'a bir tedavi bulma yarışında calışıyor.
ABD'de Texas eyaletinin Frisco kentinden lise oğrencisi Anika Chebrolu, yeni koronaviruse yapışıp, insanları enfekte etme kabiliyetini engelleyebilecek bir molekul keşfetti.

Ve bu bilimsel keşif, genc oğrenciye 2020 Genc Bilim İnsanı Yarışması'nda "ABD'nin başlıca genc bilim insanı" unvanını ve 25 bin dolar odul para odulunu kazandı.
10-14 yaşındaki genc bilim insanları katıldıkları yarışmada, gunluk sorunlara geliştirdikleri cozumleri kısa bir videoyla sunuyorlar. Peki, keşif tam olarak neydi ve bunu nasıl başardı?
[h=3]Dikendeki protein[/h]SARS-CoV-2, yani Covid-19'a yol acan virusun etrafını saran bir hale, bir tur tac var ve koronavirus adı (korona Latince tac demek) buradan geliyor.
Bu tacın uzerinde diken şeklinde bir protein, S proteini var. Bu protein, enfekte etmek icin hucrelerimizin alıcılarına yapışıyor.
Bu nedenle, Covid-19'a karşı aşı geliştirmeye calışan bircok laboratuar, virusun hucrelerimize girebilmesini onlemek ici bu proteine saldırmayı tercih etti.
Anika Chebrolu'nun araştırmasının temelinde de virusteki bu onemli protein var.
BBC'ye yolladığı bir e-postada buluşunu acıklayan Cheprolu "Virusteki S proteinine yapışabilen ve potansiyel olarak şeklini ve fonksiyonunu değiştirebilecek bir molekul keşfettim" dedi.




Chebrolu, bunun da virusun kendisini insan hucrelerine yapıştırmasını onleyebileceğini ve boylece vucuttaki enfeksiyonu azaltabileceğini ya da tedavi edebileceğini de ekledi.
Genc bilim insanı buluşunu bilgisayar ortamında (in silico), ceşitli yazılım araclarını kullanan bir bilgisayar simulasyonuyla yaptı.
Emilimleri, dağılımları, metabolizmaları, boşaltımları da dahil (ADME) milyonlarca kucuk molekulun ozelliklerini inceledi.
Bu calışmanın ardından, Anika Chebrolu SARS-CoV-2 virusundeki S proteinine karşı en iyi farmakolojik ve biyolojik faaliyete giren molekulu belirledi. Bu da daha sonra hastalığın etkin tedavisi icin potansiyel bir ilaca donuşturulebilir.
[h=3]Onceki araştırması[/h]Anika Chebrolu, koronavirus haberleri manşetlere cıkmadan once, Frisco'daki Nelson Ortaokulu'nda başladı.
Chebrolu "Birkac yıl once bir okul projesi icin 1918 İspanyol Gribi salgınını araştırmıştım ve virusler ile ilac keşiflerine buyuk bir ilgi duymaya başladım" diyor.
Bu araştırmayı yaparken, in-silico metedolojisini oğrendi.
Chebrolu "Hastalıkla mucadele icin potansiyel ilac benzeri molekulleri bilgisayar modellemesiyle tespit edip, geliştirebileceğimizi oğrenince cok şaşırmıştım" diyor.
Anika, Covid-19 salgını başladığında aynı yontemi, grip virusundeki hemaglutinin proteinine yapışabilecek bir molekul tespit etmeye calışıyordu.
"Salgınları, virusleri ve ilacları bu kadar cok inceledikten sonra, gercek bir salgın yaşadıığımızı duşunmek cılgıncaydı" diyor.
Salgının ağırlığını ve bir yıldan kısa surede dunyaya vurduğu buyuk darbeyi duşunen Anika, 3M şirketinde calışan bilim insanı hocası Mahfuza Ali'nin yardımıyla, projesini değiştirdi ve SARS-Cov-2 virusundeki S proteinini hedef aldı.
28 Ekim itibariyle Covid-19 dunya genelinde 1,1 milyondan fazla kişinin hayatına mal oldu.
226 binden fazla kişiyle, ABD dunyanın en yuksek olu sayısına sahip.
[h=3]Daha fazla calışma gerek[/h]Uzmanlar, Anika Chebrolu'nun buluşunu memnuniyetle karşılamakla birlikte, bu molekulun Covid-19'u tedavi edip etmeyeceğini gormek icin daha cok calışma yapılması gerektiğini soyluyor.
Columbia Universitesi Kamu Sağlığı Bolumu'nden virolog Angela Rasmussen "Anika Chebrolu'nun bu araştırmayı yapmasının muthiş olduğunu duşunuyorum ve calışması eğitim duzeyine kıyasla kesinlikle etkileyici ve karmaşık. Hic şuphesiz muthiş bir bilim insanı olma potansiyeli var" dedi.
Ancak Rasmussen "Bu stratejinin tedavi potansiyeli olan maddeleri tespit etmekte iyi olduğunu, ancak bu tespit ettikleri molekulun gercek koşullarda virusun girişine ya da coğalması uzerinde bir etkisi olduğu veya S proteinine yapıştığı fikrini destekleyen deneysel bir veri yok. Molekullerin antiviral tedavisi potansiyelini daha iyi karakterize edebilmek icin laboratuar calışmaları gerek." diye de ekledi.
[h=3]Gelecek planları[/h]Anika, yarışmadan aldığı odul parasını nereye yatıracağına dair somut planları olduğunu soyluyor.
"25 bin doları araştırmalarıma devam etmek ve kar amacı gutmeyen kuruluşumu AcedemyAid'i desteklemek icin kullanacağım. Kuruluş, istedikleri kariyerleri ya da fırsatları kovalamalarına yardımcı olmak icin, ihtiyac sahibi cocuklara malzeme ve ekipman sağlıyor. Kalanını da universite eğitimime ayıracağım" diyor.
Bilimle ilgilenebilecek diğer genclere ne soyleyeceği sorulduğunda ise, hep meraklı olmaları tavsiyesinde bulundu.
"Soru sormayı hic unutmayın ve kendinize inanın. Karşılaştığınız tum fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmaya bakın. Nereye geleceğinizi bilemezsiniz"