Cumhuriyet Bayramı Coronavirus sebebiyle kalabalıklar eşliğinde coşkuyla kutlanamasa de her Turk vatandaşı kendi kalbinde ve ruhunda bugunu taşıyor. Peki, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı onemi nedir? 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı gunu neler oldu?
[h=3]29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI ANLAM VE ONEMİ NEDİR?[/h]Cumhuriyet Bayramı, Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet yonetimi ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim gunu Turkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kutlanan bir millî bayramdır.
Cumhuriyet Bayramı'nın kutlandığı ulkelerde 28 Ekim oğleden sonra ve 29 Ekim tam gun olmak uzere bir bucuk gun resmî tatildir. 29 Ekimlerde stadyumlarda şenlikler yapılır, akşam ise geleneksel olarak fener alayları duzenlenir. 1925 yılında cıkarılan bir kanunla Cumhuriyet'in ilanı gunu yeni Turk Devleti'nin bayramı ilan edilmiştir. Turkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk, cumhuriyetin onuncu yılı kutlamalarının yapıldığı 29 Ekim 1933 tarihinde verdiği 10. Yıl Nutku'nda, bu gunu en buyuk bayram olarak nitelendirmiştir.
[h=3]CUMHURİYETİN İLANI[/h]Osmanlı Devleti, 1876 yılına kadar mutlak monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 arasında meşruti monarşi ile yonetilmişti. I. Dunya Savaşı'nda yenilgiye uğramasının ardından işgale uğrayan Anadolu'da halkın işgalcilere karşı Mustafa Kemal Paşa onderliğinde verdiği Millî Mucadele, 1923 yılında millî guclerin zaferi ile sonuclandı. Bu surecte, "Buyuk Millet Meclisi" adıyla 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanan halkın temsilcileri, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayı kabul ederek egemenliğin Turk ulusuna ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştı. Ulke, meclis hukûmeti tarafından yonetilmekteydi.
27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve yerine meclisin guvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamaması uzerine Mustafa Kemal Paşa, yonetim biciminin Cumhuriyet olması icin İsmet Paşa ile birlikte bir kanun değişikliği tasarısı hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişikliklerin kabulu ile Cumhuriyet, Turkiye Buyuk Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu. Cumhuriyetin ilanı, Ankara'da 101 pare top atışı ile duyuruldu ve 29 Ekim gecesi ile 30 Ekim 1923 tarihinde başta Ankara olmak uzere tum ulkede bir bayram havasında kutlandı.
[h=3]BAYRAMIN KABULU[/h]Cumhuriyet ilan edildiği sırada henuz 29 Ekim gunu bayram ilan edilmemiş, kutlamalar konusunda bir duzenleme yapılmamıştı; 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim gunundeki şenlikleri halk kendiliğinden organize etti. Ertesi yıl, 26 Ekim 1924 tarihli 986 numaralı kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atılarak ve planlanacak ozel bir programla kutlanmasına karar verildi. 1924 yılında yapılan kutlamalar, daha sonra yapılacak olan Cumhuriyet'in ilanı kutlamalarının başlangıcı oldu. 2 Şubat 1925'te, Hariciye Vekaleti'nce (Dışişleri Bakanlığı) duzenlenen bir kanun teklifinde 29 Ekim'in bayram olması onerilmiştir. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan'da karara bağlandı; 19 Nisan'da ise teklif TBMM tarafından kabul edildi. 628 sayılı bu kanun ile 29 Ekim, Cumhuriyet'in milli bir bayram olarak kutlanması resmi bir hukum şekline geldi. Cumhuriyetin ilan edildiği gun, 1925'ten itibaren ulke icinde ve dış temsilciliklerde resmî bir bayram olarak kutlanmaya başladı.
Hukûmet 27 Mayıs 1935'te milli bayramlar hakkında yeni bir duzenleme yaparak ulkede kutlanan bayramları ve iceriklerini yeniden belirledi. Daha evvel Meşrutiyet'in ilan gunu olan Hurriyet Bayramı ile Saltanatın kaldırılış gunu olan HÂkimiyet Bayramı milli bayramlar arasından kaldırılarak kutlanmasına son verildi. Cumhuriyet'in ilan edildiği gun 29 Ekim "ulusal bayram" olarak ilan edildi ve devlet adına yalnız o gun toren yapılması karara bağlandı.
[h=3]29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI KUTLAMALARI[/h]Cumhuriyet'in ilk yıllarında, Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında yıkılan bir devletin enkazından genc Turkiye Cumhuriyeti'nin doğduğu vurgusu yapılmıştır. Bu ilk zamanlarda kutlamalar, gunubirlik yapılan torenler şeklindeydi. Aynı gun icinde torenler, sabah resmikabul ile başlar daha sonra devlet erkanı onunde resmî gecit duzenlenir ve akşamda fener alayı gercekleştirilerek program uc kısımda tamamlanmış olurdu. Ayrıca bayram akşamları şehrin idarecileri ve ileri gelenlerinin katıldığı "Cumhuriyet Baloları" duzenlendi. Torenlerin bu yapısı 1933 yılına kadar devam etti.
Cumhuriyet bayramı kutlamalarında 1933 yılında gercekleşen onuncu yıl kutlamalarının ayrı bir yeri ve onemi vardır. 1923'te kurulan Cumhuriyet'in on yıl gibi kısa bir sure icinde gercekleştirdiği reformların ve ekonomik kalkınmanın halka ve tum dış dunyaya gosterilmek istenmesi Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına farklı bir anlam yuklenmesine sebep oldu Onuncu yılda kutlamalar daha once yapılan bayram kutlamalarından cok daha geniş bir şekilde organize edildi. Hazırlıklar icin 11 Haziran 1933 tarihinde TBMM'de goruşulen ve 12 maddeden oluşan 2305 sayılı "Cumhuriyet'in ilanının onuncu Yıl Donumu Kutlama Kanunu" kabul edildi. Kanunla 10. yıl kutlamalarının uc gun surmesi ve bu gunlerin resmi tatil olması kararlaştırıldı.
Tum yurtta, 10. yıl bayram kutlama torenlerinin yapıldığı yerlere "Cumhuriyet Meydanı" adı verildi ve isim koyma torenleri yapıldı. İsim konma torenleri sırasında hatıra olarak "Cumhuriyet Anıtı" veya "Cumhuriyet Taşı" denilen mutevazı anıtlar yapıldı. Kutlamalar, cok renkli gecti. Mustafa Kemal, Ankara Cumhuriyet Meydanı'nda Onuncu Yıl Nutku'nu okudu. Onuncu Yıl Marşı bestelendi ve marş her yerde okunur oldu. 1934 yılından 1945 yılına kadar yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları bazı değişiklikler dışında 1933 yılında yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları ornek alınarak duzenlendi.