1. Hafta

GEBELİĞİN İLK HAFTASI
Coğu insan icin şaşırtıcı olmakla birlikte gebeliğin başlangıcı olarak, gebe kalınan ilişkinin olduğu gun değil, bundan yaklaşık 14 gun oncesi yani son adet kanamasının ilk gunu (SAT) kabul edilir. Bu durumda kanamanızın başladığı gun istatistiksel anlamda gebeliğiniz başlar. Bu şekilde hesaplandığında insanlarda gebelik 280 gun yani 40 hafta surer. Ay hesabı yapmak karışıklığa neden olabileceğinden gebeliğinizi takip ederken hafta olarak ifade etmeyi oğrenmelisiniz.
28 gunde bir adet goren kadın icin yumurtlama zamanı kanamanın başlangıcından itibaren 14. gun civarıdır. Bu gunler zararlı alışkanlıklardan vaz gecmek icin en uygun donemdir. Orneğin sigara icmeye son verilip, alkol ve ilac alımını kısıtlayın. Uygun ve sağlıklı beslenme alışkanlığı elde etmeye calışın. Bu alışkanlıklar rahat bir gebelik sureci icin onemli. Bol miktarda taze meyve ve sebze tuketmeniz, yapay maddeler iceren besinlerden uzak durmanız ve olabildiğince fazla su icmeniz gerekiyor. Daha onceden başlanmadı ise bu zaman icinde folik asit alımına başlanabilir. Folik asit sayesinde noral tup defekterinin yaklaşık %50’lik bir kısmı onlenebilir. Eğer mumkunse egzersiz yapmak yine oldukca yarar sağlar. Bu gebelik oncesi donemde pozitif duşunmek ve mumkun olduğunca dinlenerek stresden uzak durmak dunyaya getirmeye calıştığınız bebeğiniz icin oldukca iyi bir başlangıc olur.

2. Hafta

HORMONLAR İŞ BAŞINDA
Anne adayının yumurtalıklarında yumurta hucresi gelişimi devam eder. Bu esnada endometrium adı verilen rahim zarı da kalınlaşmaya başlar. Bu kalınlaşmanın amacı dollenme meydana geldikten sonra oluşacak embryonun rahim icinde rahatlıkla tutunmasını sağlamaktır. Yeni gelişecek olan canlının ihtiyaclarını karşılamak uzere vucudun bu kısmında kanlanma artar. Bu haftanın sonunda gelişen yumurta catlayarak yumurtalıktan atılır. Yani yumurtlama meydana gelir. Bir adet doneminde kadında sadece 1 yumurta uretilir ve catlar.
Cift yumurta ikizlerinde ve ucuzlerinde farklı olarak tek bir yumurta değil birden fazla yumurta atılır. Bu yumurtaların hepsi dollenir ise coğul gebelik olur.

3. Hafta

HAYATIN BAŞLADIĞI ANDASINIZ
Yumurtalıklardan atılan yumurta hucresi ile erkekden gelen sperm fallop tuplerinde karşılaşır. Pekcok sperm, yumurta etrafında kumelenmesine rağmen bunlardan sadece 1 tanesi yumurtanın zarını gecerek icine girer ve kendi genetik materyali ile yumurtanın genetik materyali birleşir. Yani dollenir. Dollenme ile birlikte adına yaşam denilen mucize başlar. Fertilizasyon yani dollenme tek bir spermin yumurta hucresinin icine girmesi ile başlar ve zigot adı verilen oluşumun ortaya cıkması ile sonlanır. Fertilizasyon sureci yaklaşık 24 saat kadardır. Bir sperm yaklaşık 48 saat canlı kalabilir. İlişki esnasında vajina icine yaklaşık 300 milyon sperm bırakılır. Spermlerin sadece %1’i yani 3 milyon kadarı rahim icine girebilir. Rahim icine giren spermler kadının ureme organları icinde ilerleyerek tuplere kadar ulaşırlar. 10 saat suren bu seyahat sonunda yumurta hucresine kadar gelen spermleri başka bir gorev bekler; yumurta hucresinin kabuğunu kırarak icine girmek. Yumurta hucresi zona pellucida adı verilen bir zar ile cevrilidir. Spermlerden sadece 1 tanesi bu zarı delerek yumurtanın icine girebilir. Penetrasyon adı verilen bu işlem 20 dakika kadar surer ve bir sperm penetre olduktan sonra zona pellucida tamamen kapanarak başka bir spermin girişine izin vermez. Sperm ve yumurta hucrelerinin cekirdeklerinin birleşmesi ile zigot ortaya cıkar ve dollenme sona erer.
Zona pellucida’nın icindeki tek hucreli zigot dollenmeden 1.5-3 gun sonra bolunmeye başlar. Bu ilk bolunmeye klivaj adı verilir. Ortaya cıkan hucrelere ise blastomerdir. Klivajı takiben hızlı bir bolunme sureci başlar. Yaklaşık her 20 saatte bir hucre sayısı ikiye katlanır ve her bolunme ile birlikte zona pellucida icinde bulunan blastomerlerin capı kuculur. Hucre sayısı 16’ya ulaştığında artık zigot morula adını alır.Tum bu olaylar gercekleşirken zigot tup icinde rahim boşluğuna doğru olan seyahatini devam ettirmektedir. 4. gune gelindiğinde morula uterus icine ulaşmıştır. Bu aşamada hucre bolunmesi hızla devam etmektedir ve morulanın merkezinde bir boşluk oluşmaya başlar. Bu aşamadaki oluşuma blastokist adı verilir. Zona pellucida boyutları sabit olmakla birlikte icindeki hucreler duzleşir ve yoğunlaşır. Blastokist aşamasında artık hucre faklılaşmasıda balşamaktadır. Hucrelerin bir kısmı embryoyu oluşturacak olan embryobalastlar iken geri kalan hucreler plasentayı yapmak uzere trofoblast olarak farklılaşır.
Dollenmeden 5-6 gun sonra implantasyon yani rahim icine yerleşme başlar. Blastokist zona pellucida’yı yırtarak cıkar. Buna Hatching adı verilir. Bu esnada trafoblastlar bir enzim salgılayarak rahim icindeki hucre yapısını değiştirir ve blastokist icin bir implantasyon alanı sağlar. Aynı anda trofoblastlardan hCG hormonu da salgılanmaya başlar. Bu hormon gebelik testlerinin pozitif olmasını sağlayan hormondur. İmplantasyonu takiben endometriumun (rahim ic zarı) o bolumunde kanlanma artar ve gebeliğin devamı icin gerekli olan kan dolaşımı başlar.
Dollenme anında bebeğin cinsiyeti bellidir. Eğer dolleyen sperm X kromozomu taşıyor ise bebek kız, Y kromozomu taşıyor ise erkek olacaktır. Dolayısı ile bebeğin cinsiyetini belirleyen erkek, yani babasıdır. Kadının bebek cinsiyetinde en ufak bir rolu yoktur. Bu devrede cinsiyeti saptamak ancak genetik inceleme ile mumkundur. Bu aşamada belli olan sadece cinsiyet değildir. 38 hafta sonra dunyaya merhaba diyecek olan bireyin goz renginden kan grubuna kadar butun genetik yapısı bellidir ve değiştirilemez.
Annedeki değişiklikler
Bu aşamada anne adayında herhangi bir fiziksel ya da ruhsal değişiklik yoktur. Yanlız implantasyon esnasında hafif bir lekelenme şeklinde kanama olabilir.

4. Hafta

ANNE OLACAĞIM
Bu haftanın sonunda tum dunyaya anne olacağınızı ilan edebilirsiniz. Normalde adet gormeniz gerekirken adetiniz gecikti. Zaman zaman bu tur gecikmeler olabileceğini biliyorsunuz ama yine de heyecanlısınız. O halde neden daha fazla merakta kalacaksınız. Hemen eczaneden bir gebelik testi alıp evde yapın. Sonuc negatif cıkarsa hemen umitsizliğe kapılmayın cunku zaman zaman gebelik testleri negatif olabilir. Bu durumda yapılması gereken en akıllıca iş hemen doktorunuzdan randevu almakdır. Henuz bir doktorunuz yoksa hemen arkadaşlarınıza sormaya başlayın. Gunumuzde bilincli bir kadının duzenli goruştuğu ve aklına takılanları sorabildiği bir jinekoloğunun olmaması cok yazık. Doktorunuz sizi muayene edecektir. Bu donemde yapılan ultrasonografide gebelik kesesini gormek genelde mumkun değildir. Ancak kanda yapılan gebelik testi %100’e yakın doğrulukla gebeliğin olup olmadığını tespit edebilir. Eğer gebelik varsa doktorunuz size onerilerde bulunacaktır.
Gebelik yoksa ya da adet gorurseniz fazla uzulmemeye calışın. İlk denemede gebe kalma oranının sadece %25 olduğunu aklınızdan cıkarmayın. Denemeye devam edin. Eğer adet gecikmesine rağmen gebe değilseniz doktorunuz size adet gordurecek bir tedavi verecektir.
Gebe bir kadında bazı fizyolojik ve ruhsal değişiklikler olur. Bu aşamadaki belirtiler adet oncesi belirtilerle hemen hemen aynıdır. Halsizlik, yorgunluk ve goğuslerde hassasiyet bulunur.
Bu arada icerilerde neler olduğuna bir goz atalım. Dollenmeden yaklaşık 1 hafta sonra impalantasyon gercekleşmiştir ve trofoblast adı verilen hucreler endometrium hucrelerini hasarlayarak minik kan gollenmelerine neden olmaktadırlar. Bu gollenmeler yeni damar oluşumunu tetikler ve oluşacak olan plasentanın dolaşımı başlar. Embryoblast adı verilen hucre grubu ise hızla coğalarak 2 tabakalı bir disk oluşturur. Bu tabakalardan ustte olanı amniyon zarı ve embryo olarak gelişimine devam ederken alt tabaka ise yolk sac adı verilen oluşumu meydana getirir.
4. haftanın sonunda koriyonik villus adı verilen doku rahmin icine doğru ilerler ve embryoda kan damarları teşekkul etmeye başlar. Yolk sac ise kan sistemini meydana getiren hucreleri uretmeye başlamıştır. Bu haftanın sonunda embryo ile plasenta arasında connecting stalk adı verilen bir oluşum bulunur ve bu daha sonra gobek kordonunu meydana getirir.
Yine embryonik disk uzerinde ince bir hucre tabakasının ortaya cıkması gastrulasyon adı verilen devreye gelindiğini belirler. Bu işlemin sonunda embryonun 3 katmanı; ektoderm, endoderm ve mesoderm oluşur.

5. Hafta

ŞU GEBELİĞE BİR GOZ ATALIM
Salgılanan hormonların etkisi ile erken gebelik belirtilerini hissedeceksiniz. Memelerde dolgunluk ve hassasiyet bu haftada en sık karşılaşılan yakınmadır.Surekli uyku hali ve halsizlik genelde gorulen bulgulardandır. Uterusunuzdaki buyume mesanenizin kapasitesini azalltığı icin sık sık tuvalete gitme ihtiyacı duyabilirsiniz. Eğer hala daha doktorunuza gitmediyseniz biran once gidin cunku icinizdeki canlı ile tanışma zamanı geldi.Doktorunuz vajinal ultrasonografi ile gebelik kesesini uterus icinde size gosterecektir. Eğer ultrasonda kese gorulemez ise bu bir dış gebelik olabilir.Dış gebelik hayati tehlike yaratabilen ciddi bir durumdur, bu nedenle ilk kontrolunuzu geciktirmemeniz kendi menfaatiniz icabıdır
Dollenmeden sonraki 16. gunde gelişim iyice hızlanır. Endoderm tabakasından akciğerleri cevreleyen zarlar, dil, bademcikler, urethra, mesane ve sindirim sistemi gelişirken, mesodermden kaslar, kemikler, lenf sistemi, dalak, kan hucreleri, kalp, akciğerler ile ureme ve boşaltım sistemleri farklılaşır.Cilt, tırnaklar, sac, gozun lens tabakası, işitme sistemi, burun, sinusler, ağız, anus, diş mineleri, hipofiz bezi, meme dokusu ve sinir sitemi ise ektoderm tabakasından farklılaşır. Dollenmeden 17-19 gun sonra embryonik alan bir armuta benzer. Kafa kısmı kuyruk kısmına oranla daha geniştir. Ektoderm tabakası noral plakayı oluşturmak uzere kalınlaşır. Bu plakanın kenarları kıvrılır ve noral oluk adını alır. Bu embryonun sinir sisteminin taslağıdır ve ilk gelişen organ sistemlerinden birisidir.
Bu haftanın sonunda bebeğin kan hucreleri oluşmuştur ve epitel hucreler arasında kanallar oluşturmaya başlamıştır. 21. gune ulaşıldığında mesodermden koken alan somitler noral oluğun her iki yanında ve kuyruk kısmından başlayarak belirmeye başlar. Endokardial hucreler ise erken embryodaki ilkel kalp tuplerini meydana getirmiştir.

6. Hafta

DİKKAT CALIŞMA VAR!
Belki de hala daha gebe olduğunuzu size fark ettirecek şikayetleriniz yok. Gebelik oncesi yaşantınız ile hicbir fark goremiyorsunuz. Bilmelisiniz ki icinizde bir fabrika var ve hayal bile edemeyeceğiniz kadar hızlı calışıyor. Embryonun tek tek her hucresi surekli faaliyet halinde. Bu faliyetin sonucu olarak bazı şikayetlerde yavaş yavaş ortaya cıkmaya başlıyor. Pek cok kadın gibi sizde ozelikle sabahları uyandığınızda midenizin bulandığını fark edebilir hatta kusabilirsiniz. Eskiden sizi cezbeden yemek kokuları artık size tiksinti veriyor ya da eşinizin o cok sevdiğiniz parfumunun birden bire aslında hic de guzel olmadığını fark ettiniz. İş arkadaşınızın sigarası hic sizi bu kadar rahatsız etmemişti. Aslında tum bu kokular yine eskisi gibi. Değişen sizsiniz. Gebelik hormonlarının beyninizdeki bulantı merkezini uyarması neticesinde olan bu durum emesis gravidarum olarak adlandırılır. Eğer bulantı ve kusmalar sizin yaşantınızı ve beslenmenizi etkileyecek kadar şiddetli olur ise hiperemesis gravidarum tablosu gelişti demektir.Bu durumda ilac kullanmanız gerekebilir.
Bu donem bebeğin organ gelişimi icin kritik olduğundan alkol, sigara gibi bebeğe zararlı olabilecek maddelerden uzak durulmalıdır. Pek cok anne adayı bu donemde gebe olduğunu sevdikleri ve dostları ile paylaşmak ister ve aileye yeni bir bireyin katılacağı mujdesi bu haftada verilir. Bazı anne adayları ise mutlu haberi paylaşmak icin duşuk riski olan donemin gecmesini ve gebeliğin normal seyrettiğinden emin olmayı beklerler. Her iki davranış şekli de normaldir.
Dollenmeden sonra 21-23 gunlerde embryonun boyu 1.5-3 mm kadar olmuştur. Bu donemde cok hızlı birbuyume ve değişim soz konusudur. Somitlerin sayısı 4-12 cift kadardır. Goz ve kulak taslakları meydana gelmiştir. Noral tup yavaş yavaş kapanmaya başlar. Noral tac adı verilen kısım ise kafatası ve kafayı oluşturmaya başlar.Oluşan 2 endokardial tup birleşir ve S şeklinde tek bir tup meydana getiriler. Bu asimetrik oluşum ilkel kalpdir ve bu donemde kasılmaya başlar. Yani embryonun kalbi atmaya başlamıştır. Ancak damarlar tam anlamı ile gelişmediğinden tam bir dolaşım olmaz.
Embryo connecting stalk ile gelişen plasentaya bağlıdır. En gelişmiş sistem merkezi sinir sistemidir ve onbeyin tamamen kapanmıştır.27. Gunun sonunda embryo C şeklini almıştır. Yuz ve boyunu oluşturacak olan kıvrımlar belirgindir. Kalpde karıncık ve kulakcıkları ayıracak olan septalar belirir.Kapakcıklar gelişmeye başlar. Sindirim sitemini oluşturacak olan hucreler karaciğer, mide ve pankreas uretmek uzere farklılaşmaya başlar. Sindirim siteminde ilk farklılaşan hucre grubu karaciğer yapacak olan hucrelerdir. Embryo boyu 5 mm kadar olmuştur.

7. Hafta

TOMURCUKLAR ACIYOR
Siz hala dışarıdan birşey fark etmesenizde embryonuzda hummalı faliyet devam etmektedir. Bu haftanın sonunda bebeğinizin boyu bir fasulye tanesi kadar olacaktır. Eğer rahimin icine direk olarak bakma ya da bir kamera yerleştirme şansınız olsa idi goreceğiniz tıpkı bir fasulye tanesi gibi bir cisim olacaktı.Bu fasulyenin tepe kısmına dikkat ettiğinizde iki kucuk siyah noktacığı fark edebilecektiniz. İşte bu iki kucuk nokta bebeğinizin gozleri olacaktır, hatta gozun ağ tabakası olan retina oluşmaya başlar.Biraz daha kenarda yer alan topluiğne başından kucuk cukurluklar da kulaklar olarak gelişecektir.Bu organlar hem denge hem de işitmede gorev alır. İlkel bir ağız ve dil fark edilebilir.Yine bu haftada kol ve bacak tomurcukları oluşmaya başlar. İnce bir tabaka halinde deri belirir. 30-40 somite ulaşılır.Beyin 3 ana kısmına ayrılır. Tiroid bezi gelişimini surdurur, lenfatik sistem ilk defa oluşmaya başlar.Kalp kısımları plasma ve kan hucreleri ile dolar.Kan dolaşımı başlamıştır.Şimdilik iki bolumden oluşan kalp dakikada 150 defa atmaktadır. Doppler ultrason ile bebeğinizin kalp atımını doktorunuz size dinletebilir.Akciğer gelişimi devam etmektedir..Safra kesesi, mide, barsaklar ve pankreas gelişimini surdurur. Plasentadan gelen kan karaciğere ulaşır. Amniyon connecting stalk’ı cevreler ve icine alır. Connecting stalk daha sonra erişkinde umbilikal vesicle adı verilen bir oluşum olarak kalır.Kol tomurcukları artık oldukca belirgindir buna karşılık bacak tomurcukları yeni oluşmaya başlar. Embryo artık tamamen amniyon kesesi icinde yerleşmiştir.Somitler kas ve kemikleri oluşturmak uzere farklılaşmaya başlar.
Dışarıdan gebe olduğunuzu fark ettirecek hicbir değişim yoktur. Bu donemde 1-2 kilo alınabilir ya da verilebilir. Her iki durum da normaldir. Gebeliğin erken belirtileri yavaş yavaş azalmaya başlar, buna karşın bulantı ve kusmalar artabilir. Bu şikayetler ozellikle sabah erken saatlerde daha fazla olur.

8. hafta

EL FALI BAKILIR !
Terminolojik acıdan bebeğiniz hala daha embryo olarak adlandırılmaktadır. Bunun nedeni alt kısmında kuyruğa benzer bir cıkıntının olmasıdır. Gelişmekte olan bebeğinizde kuculen tek bolum bu cıkıntıdır. Diğer bolumler ise suratle buyumeye devam etmektedir.Ozellikle beyin ve kafa hızla buyumeye devam eder.Goz kapakları kıvrım şeklinde ayırd edilebilir. Alt cene belirginleşmeye başlar.Omurilik gelişimini surdurur.Ust damak farklılaşır. Burnun ucu oluşur. Dişetlerinin altında dişler gelişimini başlatır.Yemek borusu farklılaşır ve nefes borusundan ayrılır.Kalp icinde kapakcıklar fark edilmeye başlar.Kalbin 4 odacığı ayırdedilebilir. Akciğerler yemek borusunun iki yanında yer alırlar. Bobrek oluşmaya başlar.Kollar silindirik şekilde uzamaya başlarken uclarında el ayaları belirmeye başlar. Kollarda sinir iletimi başlar.Yine kollar kıvrımlanır. Bu kıvrım gelecekdeki dirsekdir.
Hala daha kendinizi gebe gibi hissetmiyor musunuz? Onemli değil. Onunuzde daha cok zaman ve yaşanacak şey var. Orneğin gebelik oncesinde kapalı bir yumruk kadar olan rahiminiz artkı neredeyse portakal kadar oldu bile. Rahimdeki bu buyumeler sizde zaman zaman hissedeceğiniz karın kramplarına neden olabilir. Bu arada kendinizi ergenlik doneminde gibi hissedebilirsiniz. Cunku hormonal değişimlere bağlı olarak cilt değişiklikleri baş gostermeye başlayacaktır. Yağlı bir cilt ve sivilcelenme bunun en tipik gostergeleridir. Psikolojik durumunuz yavaş yavaş duzelmeye başlar ve gebelik kabullenilir. Artık gebeliğe alışmaya başlıyorsunuz.

9. hafta

CİŞİM GELDİ!
Embryonik kuyruk iyice kaybolmuştur. Kıkırdak ve kemik dokuları oluşmaya başlamıştır. Barsaklar gobek kordonu icinden karın boşluğuna doğru goc etmeye başlarlar.Beyin hala daha en buyuk organdır. Yutak belli olmaya başlar.Ağız boşluğu oluşumu gorulebilir. Kulak kepcesi farklılaşır. Gozde retina iyice belli olabilir. Goz kapakları fark edilebilir.Burun delikleri belirir.Koku almaya yarayan sinir oluşur.Yemek borusu uzar ve kalpden cıkan kan iki ayrı yonde pompalanmaya başlar.Meme ucları belirgindir.İnce barsaklar uzar, bobrek oluşumu tamamlanır ve ilk kez idrar uretmeye başlar.İlkel cinsiyet hucreleri oluşmaya başlar. Dış genital organların farklılaşması başlamıştır.Ancak hala daha kız yada erkek olduğu bellli değildir. El ve dirsek belirginleşir. Bacaklarda sinir iletimi başlar.Bebek icinde yuzduğu suyun icinde hafif hafif hareket etmeye başlar.
Sizde ise ikinci adet donemi de gecikmiştir. Belirgin bir kilo artışı olmasa da memeler buyurler ve dolgunluk ve hassasiyet olur. Bu donemde destekleyici sutyen giymeye başlamak gerekebilir. Mide iceriğinin yemek borusuna kacması sonucu yanma hissi olabilir. Bu donemde gunluk kalori gereksiniminiz yaklaşık 300 kalori artmıştır. Yeterli kalsiyum alabilmek icin bol bol sut icmelisiniz. Eğer sut icmeyi sevmiyor iseniz ozel ilaclar ya da daha iyisi yağsız peynir gibi sut urunleri tuketebilirsiniz.

10. hafta

HAREKET ZAMANI
Fertilizasyondan 47-48 gun sonra ilk kez beyin dalgaları uretilmeye başlar.Kafa dik durumdadır ve ic kulakda denge sağlayan kısımlar gelişir. Dudakların gelişimi tamamlanır. Gozler kapalıdır.Gonadlar gelişir ve testis ya da over olarak farklılaşır. Kalp gelişimini buyuk olcude tamamlar. Govdenin dışında gelişmiş olan barsaklar karın boşluğu icine doğru iyice hareket ederler.Diz ve ayak belirginleşir. Ayak parmakları ve tırnakları belli olur. Kaslar guc kazanmaya başlar.Kız bebeklerde klitoris erkek bebeklerde ise penis gelişir.Hemen hemen butun eklemler ve kasların oluşumu tamamlandığı icin bebek artık su kesesi icinde hareket etmeye başlar, ancak bu hareketler sizin hissetmeniz icin yeterli değildir.Bu haftanın sonunda bebeğinizin organogenez adı verilen organ gelişimi donemi tamamlanmıştır. Gebeliğin geri kalan kısmında bu organların olgunlaşması olacaktır.
Bu donemlerde anne adayının duygu durumunda dalgalanmalar cok sık gorulur. Kendinizi zaman zaman melankolik zaman zaman da cok mutlu hissedebilirsiniz. Bu cok normal bir durumdur. hem gelişen bebeğinizin dişleri hem de kendi diş etlerinizin sağlığı icin yeteri kadar flor aldığınızdan emin olmalısınız. Kan hacminiz arttığı icin cildinize yakın toplardamarlarda koyulaşmalar fark edebilirsiniz. Bu durum ozellikle bacaklar ve memelerde belirgindir. Kilonuz da artık artmaya başladı.Bulantı ve kusmalarınızın azalmaya başlaması bu donemlerde beklenebilir. 11. hafta

BANA FETUS DE!
Bu haftadan başlayarak artık icinizdeki bebeğiniz embryo olarak adlandırılmaz. O artık kocaman bir FETUS ve boyu yaklaşık 3 santimetre.Gebeliğin en kritik donemi artık sona erdi. Bu haftada beyin hızla buyumesini surdurmektedir ve fetusun boyunun yarısını kafa oluşturmaktadır. Fetusun gozleri kapalıdır ve bu goz kapaklarının altında iris tabakası olgunlaşmasına devem etmektedir. Bobreklerde idrar uretimi başladığından icinde yuzduğu amniyon sıvısının da miktarı artmaya başlar ve bu haftada yaklaşık 50 ml olur.
Sizde ise rahim bir greyfurt buyukluğune ulaşmıştır ancak hala daha pelvis icinde yer alır. Bulantılar azaldığından iştahda bir artış gorulur. Bu donemde prenatal testlerden bazıları yapılabilir. Doktorunuz bu konuda size yol gosterecektir. Son gunlerde giderek populerite kazanan ilk trimester tarama testleri uclu test kadar gercekci sonuclar vermektedir.

12. hafta

ANNE BEN GUZEL MİYİM?
Diş etlerinde 20 dişinde yerleri belli olmuştur. Yuz insan gorunumundedir, ağız icinde ise ust damak birleşmeye başlamıştır. Yuz derisi icinde kıl kokleri belirmeye başlar. Fetusun gırtlağında ses telleri oluşumunu tamamlar ve teorik olarak fetus ses cıkartabilir. Karın boşluğunda ise barsaklar karın icine girmiştir ve hareketleri başlamıştır. Karaciğer safra salgılamaya başlar ve salgılanan safra safra kesesinde depolanır. Tiroid, ve pankreas gelişimini tamamlar. Pankreasdan insulin salgılanır. Her iki cinsde de dış genital organlar gelişimini tamamlamamıştır ancak kızlarda buyuk ve kucuk dudaklar, erkeklerde ise penis ve torbalar dikkatli gozlem ile ayırt edilebilir.Ellerde ve ayaklarda tırnaklar uzamaya başlar. Sinir sitemi biraz daha olgunlaşır ve fetusda refleksler gelişir. Bu donemde cilt oldukca hassasdır. kemiklerden bazıları sertleşmeye başlamıştır. 12. haftaya gelindiğinde uterus yukarı doğru buyumeye devam eder ve pelvis dışına cıkarak karın boşluğuna girer. Artık mesane uzerine cok fazla baskı yapmadığından sık idrar yapma isteği bir miktar azalır. Bu durum son 3 aya kadar bu şekilde devam eder. Bu haftalarda başağrısı ve başdonmesi şikayetlerine sık olarak rastlanır. Duşuk tehlikesi cok buyuk olcude azalmıştır. Doktorunuzun size bunu belirtmesi ile her anne adayında olduğu gibi siz de psikolojik acıdan rahatladığınızı fark edeceksiniz. Diş etleri gebelikten olumsuz yonde etkilendiği icin diş hekiminizden randevu almanızda ve muayene olmanızda buyuk fayda olduğunu unutmayın. Bu haftalar diş kontrolu icin oldukca uygun donemdir.

13. hafta

DİNLENME ZAMANI
Fetus artık giderek daha fazla insana benzemektedir. Gozler kafanın yan taraflarından ortaya doğru kaymaya başlar. Kulaklar normal pozisyonuna doğru hareketlenir. Dışarıdan bakıldığında bebeğin cinsiyeti kolaylıkla saptanabilir. Ancak ultrasonografide cinsiyet tespiti icin henuz erkendir.Cok nadiren ve kaliteli cihazlarla bu haftada da cinsiyet saptamak mumkun olmaktadır.Bebeğin boyu biraz daha uzar. Bu hafta ilk trimesterin son haftasıdır. Gebeliğin erken bulguları ve yarattığı şikayetler hemen hemen hic kalmamıştır.Bu donemde cok fazla yorulmamak ve mumkun olduğunca dinlenmek gerekir.Rahim buyudukce gerilir ve etrafını cevreleyen ve kendisini yerinde tutan zarları da gerer. Bu hafif bir kasık ağrısı şeklinde algılanabilir. Round ligaman ağrısı olarak adlandırılan bu durum gelip gecicidir ve onemli değildir. Herşeyi etkileyen hormonalar ciltte de değişikliklere neden olurlar. Ozellikle yuz ve boyunda lekelenmeler olabilir. Buna gebelik maskesi ya da chloasma adı verilir. Gecici bir durumdur ve doğumdan sonra duzelir. Artık karnınız buyumeye başlamıştır. Eskiden olan kıyafetler dar gelmeye başlayabilir. Gebe kıyafetleri satın almanın vakti gelmiştir.

14. hafta

İKİNCİ TERİMESTER’A HOŞGELDİNİZ.
Gebeliğin en rahat donemi olan ikinci terimestar’a hoşgeldiniz. Artık bebeğiniz tamamen bir insan gorunumunde. Kaslardaki guc gelişimine bağlı olarak kafası one eğik değil. Zaman zaman kafasını dik tutabiliyor. Doktorunuz ultrason ile incelerken size bebeğinizin el salladığını gosterecektir. Evet bebeğiniz artık ellerini kullanabiliyor. Gerci bu tamamen refleks bir hareket ama olsun. Size ilk defa merhaba demesi hoş bir duygu değil mi? Bu arada bebeğiniz artık diğerlerinden tamamen farklı. Cunku artık ona hic değişmeden omrunun sonuna kadar eşlik edecek olan parmak izi var!...Şu anda kendileri yaklaşık 25 gram ağırlığında ve 10 santimetre boyunda. Artık tum besin ve oksijenini plasentası yardımıyla sizden alıyor. Plasentasyonun tamamlanması ile sizdeki uyku ve yorgunluk halide ortadan kalkacak. Dışarıdan bakanlar eğer yeterince dikkat ederlerse gebe olduğunuzu anlayabilirler. Progesteron hormonunun etkisi ile butun duz kaslarınızda gevşeme meydana gelmiştir. Bu bel ağrıları, kabızlık ve tansiyonda hafif duşme olarak size yansır. Bulantılar gecmiştir ama yine progesteronun gevşetici etkisi ile mide iceriği yemek borunuza kacar ve yanma olabilir. Bulantılar gectiği icin beslenmeniz duzelir, enerjiniz artar. Pekcok kadın gebeliğin bu doneminde kaybettiği cinsel durtulerine yeniden kavuşur. Bu hoş bir durumdur. Unutmayın herhangi bir komplikasyon yok ise gebelikte cinsel ilişki yasak değildir.

15. hafta

YAKINLARDA BERBER VAR MI?
Bu haftanın surpriz haberi: Bebeğinizin sacı cıkıyor. Gelişmekte olan bebeğin kafası uzerinde lanugo adı verilen ince ve ipeksi tuyler belirmeye başlar. Bu ilkel saclar doğumda kaybolurlar. İkinci onemli haber ise bebeğinizin parmağını emmeye başlamasıdır. Ultrason altında bebeğin parmağını ağzına gorutup emdiğini doktorunuz size gosterecektir. Korkmayın bu doğumdan sonra bebeğin parmak emme alışkanlığı olacağını gostermez. Sadece anne karnındaki bir refleksidir. Her bebek ane karnında parmak emer diye bir kural da yoktur, ama ultrason incelemeleri esnasında sıkca rastladığımız bir durumdur. Bu donemde bebeğin cildi oldukca incedir ve deri altında damarlar gorulebilir. Bu doneme ulaşıldığında karnınız oldukca buyumuştur. Elinizi karnınıza goturduğunuzde uterusunuzu top gibi hissedebilirsiniz. Memelerden halk arasında ağız da denilen ve klostrum adı verilen sıvı gelebilir. Bu normal bir durumdur.

16. hafta

KIZ MI, ERKEK Mİ?
Bu haftada gozler ve kulaklar bebek doğduğunda bulunacakları son lokalizasyonlarına gelirler. Goz kırpma gibi basit refleksler gelişmeye başlar.Benzer şekilde kulaklar da son pozisyonlarını almışlardır. Barsaklarda mekonyum adı verilen fetal dışkı birikmeye başlamıştır. Bu dışkı benzeri yapı fetusun yuttuğu amniyon sıvısı, dokulen hucreler ve sindirim sistemi salgılarından oluşur. Macun kıvamında koyu renkli bir yapıdır. Sinir lifleri onlara ozelliklerini veren myelin ismindeki madde ile kaplanmaya başlar. Myelin sinir iletimi icin son derece onemli bir maddedir. Dolaşım sistemi tam anlamı ile fonkisyonel olmuştur. Bebeğin plasentası yaklaşık fetus kadardır. Gobek kordonu sistemi olgunlaşmaya başlar. 120 gram olan bebek avucunuza sığacak kadar buyumuştur. Ultrason altında bebeğin hıckırdığı saptanabilir. Bu solunumun başlama işaretlerinden biridir. Bu haftanın diğer bir ilki de bebekteki ışık refleksinin ortaya cıkışıdır. Artık beğiniz teorik olarak ışığa tepki verebilir. Bu hafta her acıdan oldukca onemlidir. Bir kere anne ve baba adaylarının en cok merak ettikleri konuların başında belki de ilk sırada gelen bebeğin cinsiyeti bu haftada acıklığa kavuşur. İyi bir ultrason cihazı ve deneyimli bir goz 16. haftada bebeğin cinsiyetini cok buyuk bir olasılıkla saptar. Bazı durumlarda 12-14. haftalarda da cinsiyet gorulebilir, ya da gebeliğin son donemlerine kadar hic gorulemeyebilir fakat bu cok nadir bir durumdur. Bu haftalarda bebeğin cinsiyetinin saptanması asıl olarak incelemeyi yapan hekimin tecrubesine bağlıdır.Yine bu haftada down sendromu acısından son derece onemli olan uclu tarama testi yapılabilir. Bu test icin ideal zaman aralığı 16-20. haftalardır. Tecrubeli anne adayları bebeğin ilk hareketini bu haftada hissedebilirler. Ancak hareketin hissedilmemesi anormal bir durum olduğu anlamına gelmez. İlk gebeliğini yaşayanlarda bu 20 hafta civarında gercekleşir.

17. hafta

AH ŞU YAĞLAR?
Onyedinci haftaya ulaşıldığında bebeğin cilt altındaki yağ depoları yavaş yavaş dolmaya başlar. Bu bebeğinizin hızlı buyume evresine girdiğinin belirtisidir. Buyumeye bağlı olarak sizinde kilo artışınız bir miktar hızlanacaktır. Bu haftaya kadar 2-4 kilo arasında almış olmanız normaldir. Bebeğin tum organ sistemleri fonksiyoneldir. Ayrıca icinde yuzduğu amniyon sıvısını akciğerlerine cekmekte ve geri vermektedir. Bu ilkel solumadır. Bebeğin doğum sonrası normal nefes alıp verişini sağlayacak sistemlerin olgunlaşması icin gereklidir. Kalbi ise inanılmaz bir eforlarla surekli kan pompalamaktadır. İnanması guc olabilir ama bebeğinizin kalbi onun vucuduna gunde yaklaşık 25-30 litre kan pompalıyor. Siz de karınızı elleyerek rahminizin ulaştığı boyutu hissedebilirsiniz. Bu haftada rahimin tepe noktası yani fundus gobek değiliğin 3-4 parmak altındadır. Pek cok anne adayı bu haftalarda bebekleri icin endişe duyarlar. Doğumun nasıl olacağı, bebeğin sağlıklı olup olmayacağı endişeleri bu haftalarda yoğunluk kazanır. Yapılacak olan uclu test bu endişeleri biraz giderebilir. Hala daha nerede doğum yapacağınız ve doğumu yaptıracak hekim hakkında karar veremediyseniz bu hafta bunun icin iyi bir donemdir.

18.Hafta

UYKUM GELDİ
Şu ana kadar herşey yolunda gidiyor. Minik bebeğinizin kemiklerinin buyuk bir kısmı hala daha lastik sertliğinde ancak giderek sertleşiyor ve doğumdaki halini alıyor. yeterli kalsyum almayı ihmal etmemeniz kemik olgunlaşması icin cok onemli.Anne karnındaki bebeğin uyanık olma ve uyuma periyodları vardır. Bebek kendisine uygun ve sevdiği bir uyku pozisyonu secebilir ve uyku doneminde bu pozisyonu alabilir.Gozlerin uzerinde kaşlar ortaya cıkmaya başlar. Kız bebeklerde pelvis icinde gelişen yumurtalıklarda ilkel yumurta hucreleri belirir. Bunlar daha sonra hayatı boyunca sahip olacağı ve menopoza kadar her adet doneminde tuketecekleri yumurta hucrelerine donuşeceklerdir. Yine kız bebeklerde uterus tamamı ile oluşmuştur. Erkek bebeklerde ise prostat bezi gelişimini tamamlar.Cilt altında kahverengi yağ iceren doku meydana gelir. Deriyi kaplayan ve verniks caseosa adı verilen krem şeklindeki madde izlenebilir. Plasenta gelişimini tamamlamıştır ve bu haftadan sonra kalınlığı artmaz, sadece cap olarak buyur. Dışarıdan bakıldığında kişinin gebe olduğu artık cok rahat anlaşılabilir. Bebek hareketleri coğu anne adayı tarafından hissedilebilir. Eğer hala daha hissetmediyseniz endişelenmeyin, onunuzde 1-2 hafta daha olabilir. Artmış kan hacmine bağlı olarak ceşitli şikayetler olabilir. Yine duzkas gevşemelerine bağlı olarak ani tansiyon duşmeleri gorulebilir. Yatar pozisyondan ayağa kalkarken bu işi yavaş yavaş yapmaya ozen gosterin. 35 yaşın ustundeki anne adaylarında ya da uclu testte şupheli durum saptananlarda amniyosentez bu haftalarda yapılır.

19. hafta

KREMLENME ZAMANI
Eğer hala daha gebeliğinizi hafta olarak değil de ay olarak hesaplıyorsanız bu haftadan itibaren beşinci ayınıza girdiğinizi soyleyebilirsiniz.Eski kıyafetlerinizin hemen hemen hicbirinin uzerinize olmadığını fark edeceksiniz. Gebe kıyafetlerinin her kadına cok yakıştığını unutmayın. Fark edeceğiniz başka bir değişiklik ise memelerinizdeki kahverengi alanın gidrek buyumeye başlamasıdır. Areola adı verilen bu bolge memenin yarısını kaplayabilir. Bu normal bir durumdur ve doğumdan sonra onikinci aya kadar devam edebilir. Pekcok calışan gebe kadın oğle aralarında yarım saat kadar yurmenin kendilerine cok iyi geldiğini soylemekte. Sizde bunu deneyebilirsiniz. Yuruyuş hem bunyeniz hem de psikolojik durumunuz icin yararlıdır. İcinizde neler olduğuna bakacak olursak, bebeğinizin vucudu krem benzeri bir madde ile cevrilidir. Onun hassas cildini uzun sure suda kalmanın etkilerinden koruyacak olan bu maddenin adı vernix caseosa’dır. Ultrasonda ise bebeğinizin surekli hareket halinde olduğunu gorebilirsiniz. Bu hareketleri pekcok kadın ilk onceleri icinde sanki bir kelebeğin kanat cırpmasına benzetmektedirler. Ne yazık ki henuz eşiniz sizin bu heyecanınıza ortak olamayacak. Cunku hareketler henuz dışarıdan elle hissedilebilecek kadar kuvvetli değil.

20. hafta

YOLUN YARISI
Tebrikler. Gebelik maceranızın tam ortasındasınız. Bebek anne karnındaki yaşamının yarısını tamamladı. Bu haftada doğumdan sonra 5 yaşına kadar devam edecek olan hızlı beyin olgunlaşması başlar. Bebeğin koku, tat, işitme, gorme ve dokunma duyuları iyice aktif olmaya başlar.Kaşlar ve saclar iyice belirginleşir. Fetus sık sık goz kırpar. Lanugo adı verilen tuyler tum vucudunu kaplar ancak yoğun olarak yuz ve boyun cevresinde bulunur. Kalp atımları hızlanır. Erkek bebekteki testisler karın boşluğundan torbalara doğru inmeye başlar. Eğer bebeğiniz bir kız ise yumurtalıklarında tam 6 milyon yumurta hucresi vardır. Bundan sonra yeni yumurta hucresi gelişmez. Mevcut olanların ise sayısı giderek azalır ve doğumda yaklaşık 1 milyona iner. Bebeğin hareketleri de hızlanır ve kuvvetlenir. Bebeğin ağırlığı yaklaşık 250-450 gram arasındadır. Bu haftadan sonra gebeliğin sona ermesi duşuk olarak değil erken doğum olarak isimlendirilir. Bebeğin tum organlarının ve kalbinin değerlendirildiği malformasyon ultrasonografisi ya da başka bir isimle ikinci duzey ultrason icin ideal zaman 20. haftadır. Bu haftada rahimin tepe noktası gobek deliği hizasına kadar buyumuştur. Bu donemden sonra 38. haftaya kadar her hafta yaklaşık 1 santimetre yukselir. 38. haftadan sonra ise bebeğin doğum kanalına doğru inmesi nedeni ile rahimin tepe noktası da aşağıya inmeye başlar. Orta hatta gobek deliği ile kasık arasında siyahlık belirmeye başlar. Buna linea nigra adı verilir ve doğumdan sonra kaybolur. Bu haftadan sonra gebelik catlakları gorulebileceğinden onlem almak yararlı olacaktır.Bebeğin hareketleri rahatca hissedilebilir. Normalde bir bebek saatte en az 2 kez hareket etmelidir. Ancak bu sayı gercekte cok daha fazla olmasına rağmen sadece yeterince guclu olan hareketler anne adayı tarafından hissedilebilir. 21. hafta

BİRAZ YAVAŞ!
Yirmibirinci haftaya ulaşıldığında bebekteki hızlı buyume biraz yavaşlar. Bu haftada en onemli olay kalp kasının guclenmesidir. Bebeğinizin kalbi, kanı cok daha etkili şekilde pompalamaya başlamıştır. Sizin dolaşımınızdaki kan miktarındaki artış nedeni ile ozellikle tum gun ayakta olan gebelerde akşamları ayaklarda ve ayak bileklerinde şişmeler olabilir. Bu tamamen normal bir durumdur. Gun icinde zaman zaman ayakları hafif yukselterek dinlenmek ve eğer mumkunse 2 saatten fazla ayakta kalmamak duruma yardımcı olabilir. Bol su icmek bu yakınmaları arttırmaz tam tersine azaltır. Bu nedenle gun icinde bol bol su icmeyi ihmal etmeyin. İhmal etmemeniz gereken bir başka konu ise artık en azından haftada bir kez tansiyonuzu olcturmenin faydalı olacağıdır. Karın boşluğu icerisinde buyuyen uterusun diğer organlar ile birlikte diyafram kasını da sıkıştırması sonucu pek cok gebe bu donemde nefes darlığı ya da cabuk nefes nefese kalma sorunu yaşayabilir. Bu da gebeliğin normal sonuclarından birisidir. Gebelik ilerledikce bu sıkıntılar artabilir. Yine daha once başlamadıysanız bu haftadan itibaren demir desteğine başlamanızda fayda var. Diet ile aldığınız demir gebelikte size yeterli gelmeyecektir. Bu nedenle mutlaka dışarıdan destek almalısınız.

22. hafta

BİRŞEY Mİ DEDİNİZ?
Bu haftaya ulaştığınızda bebeğinizle konuşabilir, ona birşeyler okuyabilir ya da şarkı soyleyebilirsiniz. Cunku artık o sizi duyabilir. Hatta duymakla kalmaz seslere tepki de verebilir. Bu nedenle bebek gelişimi icin yapılmış muzik CD’leri dinletebilirsiniz. Anne karnında klasik muzik dinlemenin ruhsal gelişime olumlu yonde etkisi olduğunu iddia eden calışmalar mevcut. Bunlar doğru olmasa bile minik bebeğinizle birlikte biraz muzik dinlemenin, şarkı soylemenin ya da kitap okumanın ne zararı olabilir ki? Hatta bazı calışmalar bebeğiniz doğmadan once ona okuduğunuz kitapları, doğduktan sonra emzirirken yeniden okuduğunuzda minik yavrunuzun daha guclu emeceğini iddia ediyorlar. Fantastik, değil mi? Bebeğinizde bu gelişmeler olurken siz de artık dengenizi sağlamakda zaman zaman gucluk cektiğinizi fark edebilirsiniz. Karnınızın buyumesine bağlı olarak bel kavisiniz de iceri doğru genişlediğinden vucudunuzun denge merkezi yer değiştirmektedir. Bunye buna aynı hızda uyum sağlayamadığından dengenizi sağlamakta gucluk yaşayabilirsiniz. Bu nedenle evde yanlızken banyo yapmamanız tavsiye edilir. Yine aynı nedenler ile dengeye dayalı sporlara da ara vermeniz gerekli. Gebelik hormonlarına bağlı olarak parmak eklemlerinize kadar tum eklemlernizde gevşemeler olacaktır. Bu size bel ağrısı olarak yansıyabilir. Bu haftalar hem denge sorunları hem de bel ağrıları nedeni ile yuksek topuklu ayakkabılara veda edilmesi gereken donemlerdir. Gebeliğinizi geri kalan kısmında ortopedik ayakkabılar giymeniz rahatsızlıklarınızı azaltacaktır.

23. hafta

TAKLA ATMALIYIM
Bebeğiniz artık tamamen minyatur bir insan gorunumundedir. Kulak icinde yer akan minik kemikler tamemen sertleştiği icin bebek cok iyi duyabilir. Dudakları iyice belirginleşir, ultrasonografide gulumsemesi fark edilebilir. Boyu 17-18 santimetre kadar olmuştur, kilosu ise 600 gram civarındadır. Gozleri tamamen gelişmiş olmasına rağmen renkli kısmı olan iris daha pigmente değildir, yani goz rengi belli değildir. Pakreas tam manası ile olmasa bile insulin salgılamaya başlamıştır. Sizde ise yavaş ama surekli bir kilo artışı soz konusudur. Bu donemde aşerme adı verilen olay hızlanır. Fazla abartıya kacmadan ufak tefek kacamaklara izin verilebilir. Bacak krampları yirmili haftalarını yaşayan gebelerde nadir gorulmeyen olaylardır. Kalsiyum ve magnezyum alımı şikayetleri ve krampların sıklığını azaltacaktır. Kramp girdiğinde bacağınızı duz uzatarak eşinizden masaj yapmasını isteyebilirsiniz. Bir başka guzel olay ise artık bebeğinizin hareketlerini eşinizinde hissedebilecek olmasıdır. Eşiniz elini karnınıza koyduğunda bebeğinizin hareketlerini cok rahat hissedebilir, hatta bu hareketler dışarıdan gozle bile fark edilebilir. Bunun nedeni bebeğin icinde bulunduğu amniyon svısının goreceli olarak fazla olmasıdır. Yani bebeğin hareket etmesi icin cok geniş bir alan vardır. Bebeğiniz sanki iceride taklalar atarmışcasına ozgurce hareket eder!..Hareketler bebeğin motor gelişimi yani kas guclenmesi icin cok onemlidir. Bu haftalarda yapılan ultrason incelemelerinde bebek makat gelişken cok kısa bir sure sonra baş gelişe donebilir. Bebeğin ters durması fazlaca onemli değildir.

24. hafta

YAŞAM SINIRI
Dikkat: Cok iyi hazırlanmış şartlarda ve yoğun bakım koşullarında bu haftada doğan bebekler yaşatılabilmektedir. 24. hafta gebelik sureci icindeki onemli donemeclerden birisidir. Cunku bu hafta viabilite sınırı olarak kabul edilir. Viabilite annesine bağımlı olmadan, annesinin vucudu dışında yaşamını devam ettirebilme anlamında kullanılmaktadır. Ancak fetusun viabilitesi pratikde her zaman gercek olmaz. Bunu hayata gecirebilmek icin solunum, sindirim, vucut ısısını korumak gibi yaşamsal fonksiyonların cok iyi desteklenmesi ve bebeğin enfeksiyonlardan korunması gereklidir. 24 haftalık bir fetus 650-700 gram ağırlığa ulaşmıştır. Ulkemizde de belirli merkezlerde bu kadar kucuk bebekler yaşatılabilmektedir. Ancak onemli olan bu bebekleri yaşatmak değildir. Gorme, işitme gibi duyusal faaliyetlerinin yanı sıra zihinsel gelişimlerinin nasıl olacağı tam anlamı ile gosterilememiş olan bu tur bebeklerin tum yaşamları boyunca yakın takip altında olmaları gerektiğine inanıyorum. Literaturde en erken doğan ve yaşatılan bebek Kenya’da 19 haftalıkken dunyaya gelen ve Kelly adı verilen bir bebektir. Bu haftada bebeğinin akciğer icinde yer alan damar yapıları olgunlaşır. Hemen hemen butun organları artık fonksiyonel olarak gorev yapabilmektedir. Sizde ise diş eti kanamaları gorulebilir. Gebelik hormonları etkisi ile epulis gravidarum adı verilen diş eti hastalığı gorulebilir. Dişinizi fırcalarken ve hatta ağzınızı calkalarken bile kanamalar olabilir. Diş etleriniz cekilebilir. Hastalığın en ileri formunda dişlerde dokulmeler bildirilmektedir. Bu nedenle eğer benzer yakınmalarınız varsa ihmal etmeden diş hekiminiz ile goruşmelisiniz. Yine 24. haftada gebeliğer bağlı diabetin varlığını araştırmak icin doktorunuz sizden 50 gramlık glukoz tarama testi isteyecektir. Bu test 28. haftaya kadar ertelenebilir. Yine bu haftalarda erken doğumun belirtilerine karşı dikkatli olmayı oğrenmelisiniz. Bunu başarabilmek icin de erken doğum hakkında bigi sahibi olmanız gereklidir. Doktorunuz bu konuda size yardımcı olacaktır.
25. hafta

CİKOLATA SEVER MİSİNİZ?
Bu haftanın en onemli olayı bebeğinizin tat duyusunun buyuk olcude gelişmiş olması. Tat duyusu ile birlikte ister inanın ister inanmayın bebeğinizin sut dişleri de gelişiyor. Bebeğin cildi hala daha ince ve kırılgan. Ancak vucudu orantılı bir şekilde doluyor, cilt altı yağ dokuları olgunlaşıyor. Artık uterus icinde goreceli olarak kapladığı alan azalmaya başladı. Bu da hareket icin kendisine kalan boş alanın giderek azalacağı anlamına geliyor. Sonuc ise hareketlerin daha sert hissedilmesi olacak. Bu haftalarda yorgunluk hissedebilirsiniz. Bu gebeliğin normal yakınmalarından birisidir. Aynı zamanda gozlerinizin ışığa karşı oldukca duyarlı olduğunu fark edebilirsiniz. Gebeliğe bağlı goz kuruluğu pekcok anne adayının ortak yakınmasıdır. Sorunun ustesinden gelebilmek icin yapay gozyaşı preparatları kullanabilirsiniz. Buyuyen rahimin bası yapması ve dolaşımın bozulması nedeni ile bacaklarda ve belde ağrılar olabilir. Bazı gebelerde ise el parmaklarında dahi ağrılar olabilir. Bu gibi durumlarda soğuk tatbiki oldukca yararlı olmaktadır.Hala daha bebeğinizin ismine karar vermediyseniz bu haftalarda artık isim aramaya başlayabilirsiniz.

26. hafta

HAVADAR BİR YER ARIYORUM
Bebeğinizin akciğerlerinde hava kesecikleri oluşmaya başladı. Doğumdan hava solumayı sağlamak icin akciğerler surfaktan adı verilen bir madde uretirler. Bu madde, minik hava keseciklerinin ceperlerinin birbirine yapışmasına engel olur. Bu sayede her nefes alışda kesecikler hava ile dolar. Bu haftada bebeğinizin akciğerleri surfaktan uretmeye başladı, ancak miktarları tabii ki yeterli değil. Erken doğum tehdidi yaşayan anne adaylarına yapılan bazı enjeksiyonlar ile bu maddenin yapımı hızlandırılmaya calışılır. Amac erken doğum olur ise bebeğin solunum problemi yaşamasını engellemeye calışmakdır. Yapılan calışmalarda 26 haftalık bebeklerin beyin dalgaları incelendiğinde dokunmaya beyin dalgaları ile cevap verdiği saptanmıştır. Ayrıca ilginc bir bulgu da karnınıza kuvvetli bir ışık kaynağı dayadığınızda bebeğin kafasını o yone cevirmesidir. Bu haftalarda birden bire ve durup dururken karnızında bir sertleşme hissedebilirsiniz. Endişelenmeyin. Bu gebe rahimde, normalde gorulen ve Braxton-Hicks olarak isimlendirilen kasılmalardır. Erken doğum tehtidinde ise kasılmalar surekli ve belirli aralıklarla gelir. Duzenli kasılmaları saptamak icin eşinizden yardım isteyebilirsiniz. Eşiniz, elinin ayasını uterusunuzun tam tepe noktasına yerleştirerek beklemeli. Bu haftada uterusun tepe noktası gobek deliğinin yaklaşık 5 santimetre yukarısındadır. Eşiniz 20 dakika kadar bu şekilde bekleyerek kasılmaların varlığını ve sıklığını saptayabilir. Bu işlemi kendiniz de yapabilirsiniz, ancak objektif olarak değerlendiremeyebileceğiniz icin eşinizden istemenizde yarar var. Kasılmaları siz ağrı olarak hissetmeyebilirsiniz ya da cok hafif adet sancısı şeklinde fark edebilirsiniz. Eğer bunların sıklığı konusunda endişeleriniz varsa hemen doktorunuz ile temasa geciniz.

27. hafta

GOZLERİN BİR İCİM SU
Eğer rahim icine bir kamera yerleştirmek ya da direk olarak gozlemek mumkun olabilseydi, bebeğinizin gozlerini gorebilirdiniz. Cunku o’nun goz rengi artık belli ve sıkı durun: size goz kırpabilir. Bu haftaya gelindiğinde bebeğiniz gozunu acıp kapamaya başlıyor. Beyin olgunlaşması hızla devam ediyor ve sese verdiği tepkiler iyice arttı. Boyu 25 santimetreye yaklaştı ve kilosu 1000 kilogram civarında. İkinci trimesterın sonu olan 27. haftada solunum ve uyku problemleri yaşayabilirsiniz. Ozellikle yattığınız zamanlarda nefes darlığı ortaya cıkabilir. Bu durum bebeğinize herhangi bir zarar vermez ancak siz daha rahat edebilmek icin, geceleri yatarken kullandığınız yastık sayısını arttırmalısınız. Coğu anne adayı bu donemlerde uykunun dinlenmeden cok sıkıntı yarattığını soylemekteler. Bilinc altında yaşanan endişeler uykuda kabus olarak kendini gosterebilir. Hatta uykuya dalmada buyuk zorluklar yaşayabilirsiniz. Tecrubeli anne adayları yatmadan once yarım saatlik bir yuruyuşun oldukca faydalı olduğunu iddia ediyorlar. Dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta da kan basıncınız. Gerci doktorunuz her kontrolunuzde tansiyonunuzu olcuyor ancak siz de 3-4 gunde bir bunu tekrarlasanız yararlı olur. Zira halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen preeklempsi icin riskli doneme girdiniz. Rutin kontrollerinizde yapılan ultrason incelemelerinde artık bebeğinizi bir butun olarak goremediğinizi fark etmişsinizdir. Artık bebek butun olarak değil kısım kısım incelenmekte. Yapılan olcumler ile kilosu gerceğe yakın olculerde tahmin edilebilmekte. Bu hafta ile birlikte gebeliğinizin ikinci trimester’ı sona erdi. Yolun buyuk kısmı aşıldı.

28. hafta

UCUNCU TRİMESTER
Bu hafta ile birlikte gebeliğin en zor donemlerinden biri olan ucuncu trimester yani son uc aya girmiş oluyorsunuz. Bu haftada bebeğiniz hızla buyumeye devam edecek ve rahim icini mumkun olduğunca dolduracak. Rahim buyukluğunuz neredeyse kaburgalarınzın seviyesine ulaştı. Bu haftada bacaklarınızdaki varislerde artış ve şişme fark edebilirsiniz. Yine hemoroid probleminiz varsa bu kotuleşebilir, ya da bacaklarınızda sık sık kramplar yaşayabilirsiniz. 28. haftada doktorunuz sizden glukoz yukleme testi isteyecektir. Bu testin amacı gebelikte ortaya cıkan şeker hastalığını yani gestasyonel diabeti araştırmaktır. Yine bu haftada kan uyuşmazlığınız varsa doktorunuza bunu hatırlatın. 28. haftada dunyaya gelen bebeklerin yaklaşık %90’ı yaşatılmaktadır. Ancak bu bebeklerde yoğunbakım şartlarında solunum desteği gerekmektedir. Bebeğiniz surekli uyuma ve uyanma donemleri gecirmektedir. Zaman zaman gozlerini acıp kapayabilir. Kaşları gelişimini tamamlamıştır. Vucudu yağ depolamaya devam etmektedir. Bu yağlar doğduktan sonra kendi vucut ısısını ayarlamada oldukca onemlidir. Bu haftada bebeğinizle rahatca konuşabilirsiniz, cunku artık sizin sesinizi tanıyor!

29. hafta

HICK !
Bebeğiniz doğum gunune hazırlanmaya devam ediyor. Artık kafası ve govdesi arasındaki oran normale yakın. Artık kendi vucut ısısını ayarlayabilme yeteneğine sahip. Kemik iliğide surekli kırmızı kan hucreleri yani alyuvar uretiyor. Gozleri ise hareket etmeye başladılar bile. Bu arada unutmadan zaman zaman icinizde aniden bir hareket hissederseniz sakın şaşırmayın ve korkmayın cunku bebeğiniz hıckırıyor! 29. haftaya gelindiğinde hamileliğinizi artık iyice hissetmeye başladığınız fark edeceksiniz. Bu haftalarda karın cildinizde kaşınmalar hissetmeniz normaldir. Bunun yanısıra karın ici basıncındaki ve dolaşım sistemindeki değişikliklerin sonucunda hemoroid (basur) problemi gorulebilir. Ayrıca nefes darlığı, midede yanma, bacaklarda kramplar gibi yakınmalar ortaya cıkabilir. Bu yakınmaların sizi hamileliğinizden soğutmasına izin vermeyin. Bunların hepsi gecici ve tedavi ile ustesinden gelinebilecek şikayetleridir. Yakınmak yerine hamileliğinizin pozitif yonlerini gormeye ve keyfini cıkarmaya calışın. 30. hafta

BURASI HEP KARANLIK DEĞİL
Bebeğinizin cildini kaplayan ve lanugo adı verilen ince tuyler artık yavaş yavaş kaybolmaya başlarken el ve ayak tırnakları yavaş yavaş uzuyor. Kemik iliği kan hucresi uretimini tamamen karaciğerden devaraldı. Ote yandan bebek artık etrafının farkına varmaya başlar. Rahimin ici genellikte zifiri karanlık gibi duşunulse de anne adayının bulunduğu cevreye bağlı olarak aydınlık ya da karanlık olabilir ve bebek bunun ayrımını yapabilir. Erkek bebeklerde testisler torbaya iniş surecini tamamlamak uzeredir. Bebeğin ağrılığı doğumda olacağı ağırlığın ucte ikisine ulaşmıştır. Bu haftalarda anne adayı artık hamilelikten iyice sıkılmaya başlar. Uyuyamamak ve mide yanmaları sık gorulen problemlerdir. Zaman zaman kasıklarınızda bir ağrı ya da kasılma hissedebilirsiniz. Bunlar rahimin gerginliğini sağladığı kucuk ve onemsiz kasılmalardır ve Braxton Hicks kontraksiyonları olarak adlandırılırlar.

31. hafta

DAHA FAZLA KALSİYUM
Bebeğinizin beyni hızla olgunlaşmasına devam ediyor. Hızla gelişen bir başka bolum ise bebeğin kemikleri. Bebeğiniz bu haftalarda her zamankinden daha fazla kalsiyuma gereksinim duyuyor. Bu nedenle sut ve sut urunlerini bolca tuketmeli ve doktorunuz gerek gorduğu taktirde kalsiyum ilacları kullanmalısınız. Bebeğinizin goz bebeği ışığa reaksiyon vererek acılıp kapanmaya başladı bile. Buyuyen bebek ve rahim goğsunuzde sıkışmaya neden olabilir ve goğus ağrsı ortaya cıkabilir.Bebek ile icinde yuzduğu sıvı arasındaki oran bebek lehine bozulduğu icin ona kalan alan daralmıştır. Bu nedenle bebeğinizin hareketlerini daha fazla hissedebilirsiniz. Daha once fark etmediğiniz kucuk hareketler bile sizi rahatsız edebilir.

32. hafta

ARTIK RENGİ PEMBE
Cilt altı yağ dokusu gelişmeye devam ettikce bebeğinizin rengi kırmızıdan pembeye doğru donmeye başlar. Bu haftada bebeğinizin hareketlerinin iyice arttığını fark edebilirsiniz.Bebeğin hareketleri iyilik halinin bir gostergesidir bu nedenle hareketleri saymayı oğrenmenizde fayda var. Bu arda bebeğin tırnakları tamamen gelişti ve parmak uclarına kadar uzadılar bile buna karşın bebeğin buyume hızı azaldı. Bu haftadan sonra doktorunuz sizi 2 haftada bir gormek isteyebilir. Bu artık doğumun yaklaştığı anlamına da gelir. Erken doğum ile ilgili belirtileri oğrenip takip etmelisiniz. Sindirim sistemi ile ilgili sorunları azar azar ama sık sık yuksek lifli yiyecekler tuketerek ve bol sıvı icerek azaltabilirsiniz. Bacaklarda kramp cok sık ratlanılan bir bulgudur ve sizin kaslsiyum ihtiyacınızın bir belirtisi olabilir. Hamileliğinizin sonuna yaklaşmış olmanız vitamin alımını kesmenizi gerektirmez. Bu vitaminleri doğuma kadar kullanmanız gereklidir.

33. hafta

RENKLİ RUYALAR
Son haftalara hızla yaklaştıkca bebeğinizin beyninde oluşmuş olan ve noron adı verilen milyarlarca sinir hucresi de onun rahim ici yaşantısında etrafındakileri oğrenmesine yardımcı olur. Bebeğiniz duyabilir, hissedebilir ve gorebilir. Bu haftalarda bebeğinizin baş capı eskiye oranla daha hızlı buyumeye başlar. Bebeğinizin goz bebekleri tıpkı sizinkiler gibi ışıkta kuculup karanlıkta buyume yeteneğini kazanmıştır. Bebeğiniz bu sayede bulanık olarak gorebilir. Yenidoğanlar gibi bebeğiniz zamanının buyuk bir kısmını uyuyarak gecirir. Hatta erişkinlerdeki gibi derin uykuya dalar ve gozlerinde hızlı goz hareketleri (Rapid eye movements, REM) saptanabilir. Erişkinlerdeki REM uykusu ruya gorulen anları temsil etmektedir. Bebeğinizin ruya gorup goremediğini bilemeyiz ama onun ruya gorduğunu hayalş etmek bile hoş bir duşunce olsa gerek. Bebeğinizin akciğerleri artık gelişimi ve olgunlaşmasını neredeyse tamamlamıştır. Koruma ve doğum sonrası vucut sıcaklığını