Turkiye'nin yerli otomobil macerasını başlatan "Devrim", Eskişehir'deki muzede sergileniyor.
Bursa'nın Gemlik ilcesinde Turkiye'nin Otomobili Girişim Grubunca (TOGG) fabrikasının kurulumu devam eden ve 2022 yılında uretime başlanması hedeflenen elektrikli yerli otomobil sureci, Devrim'in oykusunu yeniden hatırlattı.
Şimdiki adı Turkiye Raylı Sistem Aracları Sanayii Anonim Şirketi (TURASAŞ) olan Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında donemin Cumhurbaşkanı Cemal Gursel'in talimatıyla 1961'de Turk muhendis ve işciler tarafından zor koşullarda 4 otomobil uretildi.

Gursel tarafından "Devrim" adı verilen bu araclar, Ankara'ya goturuldu. Araclardan biri, 29 Ekim 1961'de Cumhuriyet Bayramı torenlerinde Gursel'in test amacıyla kullandığı sırada benzini bitince durdu. Bunun ardından trenle Ankara'dan Eskişehir'e getirilen Devrim, bir sure fabrika icinde kullanıldı.
Yeni muze calışmaları
Yıllarca TURASAŞ tesislerinde hazırlanan camekanlı bolumde sergilenen Devrim'e ziyaretci ilgisinin artması, muze oluşturulmasına vesile oldu. TURASAŞ'ta otomobilin uretildiği imalathane ve depolarda araştırma yapılınca Devrim'in yapımı sırasında kullanılan ceşitli parcalar ve materyaller de bulundu.
Bu materyallerle zenginleştirilen muze, ziyaretcilerin yoğun ilgisi goz onune alınarak TURASAŞ tesislerinin farklı bir bolgesinde kuruldu.
Kapsamlı olarak 5 Eylul 2017'de başlatılan bakımının tamamlanmasının ardından 3 Mart 2018'de ziyarete acılan "Devrim Otomobili Muzesi"nde sergilenen 0002 şasi ve 0002 motor numaralı Devrim, lastikleri ile on ve arka camı dışında tamamen yerli olarak kısa bir surede uretildi.
Uzun ve kısa farları ayakla acılıp kapanan, kontak anahtarı ve manuel olarak da calıştırılabilen Devrim, bu ozellikleriyle de dikkati cekiyor. 1250 kilogram ağırlığında ve saatte maksimum 140 kilometre hız gostergesine sahip Devrim'e guvenlik gerekcesiyle benzin konulmuyor, akusu sokulu halde bulunuyor.
Aracın yapımında kullanılan kaynak motoru, matkap ve torna tezgahları, yapım aşamalarının cekildiği fotoğraf makinesi, kumpas, pergel, cetvel, cizim masası, kirec taşından maketi, yedek parcalar, Sivas'ta demir yollarında dokulmuş orijinal motor bloku ve calışmaların gorsellerine de yer veriliyor.
Yaklaşık 200 Turk muhendis ve işcisinin emeğiyle "Siyah", "Beyaz", "Mavi Boncuk" ve "Gecekondu" isimleri verilerek 4 adet uretilen ve daha sonra adı "Devrim" konulan aracın tarihe "Turkiye'nin ilk yerli otomobili" olarak gecmesi de ziyaretcilerin ilgisini artırıyor.
Ozellikle TOGG'un yerli otomobil uretimi calışmaları dolayısıyla daha fazla ilgi goren "Devrim", yeni muzesinin acılmasının uzerinden gecen 2,5 yılı aşkın surede yaklaşık 320 bin kişi tarafından ziyaret edildi.
TOGG, Devrim'in yarım kalan hikayesini tamamlayacak
Muzenin kurulmasında gorev alan Eskişehir Osmangazi Universitesi (ESOGU) Fen Edebiyat Fakultesi Tarih Bolumunden emekli oğretim uyesi Dr. Cezmi Karasu, AA muhabirine yaptığı acıklamada, Devrim otomobilinin 59 yıl once 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı icin hazırlanan guzel bir hikaye olduğunu soyledi.
Projenin ilk aşaması olan prototipin yapılmasının başarıyla tamamlandığını, Eskişehir'deki fabrikada hicbir işin yarım kalmadığını belirten Karasu, "Donemin şartları itibarıyla bir otomobil fabrikasının yapımı icin uygun zemin ve sermaye bulunamadığı icin seri uretime gecilemedi. Guclu bir yabancı ithalatcı ve daha sonra da yerli ortaklarla imalata gecen bir otomobil lobisi vardı. Bu lobi prototipin yapılması aşaması ve sonrasında basının guclu kalemleri kullanılarak anti uretim kampanyası yuruttu. Cok guclu de bir kampanyaydı." diye konuştu.
Karasu, otomobilin fiyatının bile belirlendiğini, 30 bin liradan satışına karar verildiğini anlattı.
Prototipin, 120 gunluk sure olmasına rağmen Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında diğer demir yolları fabrikalarından gelen muhendislerin de katkısıyla 90 gunde tamamlandığını aktaran Karasu, sozlerini şoyle surdurdu:
"İnsanlarımız genellikle iki otomobilin varlığından haberdarlar; benzini bitmiş siyah otomobil ve bugun halen muzede sergilenmekte olan beyaz otomobil. Ancak 4 otomobil imal edildi. Bu otomobillerle beraber değişik araclarda kullanılmak uzere değişik guclerde 10 motor imal edildi."
Karasu, Turkiye'nin TOGG uretimiyle piyasaya girmesini olağanustu heyecan verici bir durum olarak nitelendirdi. Devrim'de hayata gecirilemeyen fabrika inşasının cok onemli olduğunu ifade eden Karasu, "Devrim'in hikayesinin tamamlanıyor olması bakımından TOGG onemli bir proje." dedi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Emrah Yaşar