Oncelikle belirtmek isteriz ki bizler ekonomist değiliz. Sadece teknoloji ve teknoloji ile ilişkisi olan, hayatımıza dokunan her onemli detayı sizlere aktararak gazetecilik yapan bir grup uzman iletişimci, yazar ve editoruz. İşte bu nedenle son aylarda etkisini giderek hissetmeye başladığımız dolar/TL ilişkisinin arka planını aktarmak istedik.
Haberturk yazarı Rahim Ak’ın kaleme aldığı “Doların yukselişine neden olan 10 ayrı madde” yazısından yola cıkarak, konuyu gundeme taşıyan Reuters, Aljazeera ve Deutsche Welle gibi onemli basın kuruluşlarının makalelerinden bir derleme yaptık.
[h=2]Başlamadan once: Turk Lirası’nın 2020'deki yolculuğu, teknolojik urunlere nasıl etki etti?[/h]
TL, yılbaşından bu yana dolar karşısında %36 oranında değer kaybetti. Eğer bu değer kaybı yaşanmasaydı; orneğin iPhone 12 Pro’nun başlangıc fiyatı yaklaşık 4 bin TL daha uygun olabilirdi (Turkiye fiyatı acıklanmadığı icin henuz net hesaplama yapabilmek mumkun değil).
Elbette bu durum sadece ust seviye yeni telefonlar ya da oyun konsolları icin de gecerli değil. Fiyatlar; en ucuz akıllı telefondan en pahalısına, en kalitesiz bilgisayardan en iyisine kadar hemen hemen aynı oranda, ancak farklı miktarlarda ciddi şekilde yukarı cıktı.
[h=2]Doların yukselmesinin ardında yatan 11 neden:[/h]
Yaptırım korkusu: Batılı ulkelerin sıklaşan yaptırım soylemleri, yabancı yatırımcıyı urkutuyor. Merkez Bankası’nın yatırımcıları tatmin edecek faiz artırımı yapmaması: Turkiye’ye yatırım yapanlar faizin durumundan endişe duyuyorlar. Merkez Bankası'ndaki rezerv erimesi: Doviz rezervinin 1 yılda %47 azalarak 42,8 milyar dolara gerilemesi. Cari acık nedeniyle erimenin devam edeceği endişeleri. Ozel sektorun dış borcu: Ulkemizdeki ozel sektor şirketleri onumuzdeki 2 ay 10, 1 yılda 42 milyar dolar yurt dışı dolar borcu odeyecek. Pandemi: Dunya ekonomisi, salgının ilk gunlerinde alınan kapsamlı onlemlere sıcak bakamıyor, ekonominin durması endişesi hakim. Rekabetci kur soylemi: Değeri duşen TL’nin ithalatı azaltıp ihracatı desteklemesi mesajı, vatandaşları ve şirketleri kur alımına yonlendirdi. Uluslararası gerilimler: ABD-Avrupa, ABD-Cin, Azerbeycan-Ermenistan gibi taraflar arasında politik catışmaların tansiyonu giderek yukseliyor. S-400 meselesi: Turkiye, Rusya’ın S400 fuzelerini test ediyor. Ancak Kafkasya’daki catışmalarda iki ulke karşı taraflarda yer alıyor. Bu durum yurt dışındaki yatırımcıların gozunde uyumsuzluk yaratıyor. ABD Secimleri: Trump’ın rakibi Biden, 3 Kasım’da yapılacak secimi kazanmak uzere ve Turkiye’ye yaptırım duzenlemek istiyor. Boykot cağrısı: Fransa’ya yapılan boykot cağrısının Avrupa’da benzer şekilde karşılık bulması ve ihracatın zarar goreceği endişesi. Korfez ulkelerinin Turkiye boykotu: Suudi Arabistan ile başlayan boykotun Korfez’e yayılması ihracatı kotu etkiliyor. Tum bu durumlara ek olarak bazı urunlerde gumruk vergisinin ust seviyede sabitlenmesinin yarattığı etkiyi, bilgisayar satıcılarının -pandemi nedeniyle artan talebi fırsat bilerek- fiyatları surekli yukarı cektiklerini de gozlemledik.
Hepsinin sonucu olarak teknolojik urunler, cebimize olmaları gerekenden cok daha fazla yuk oldu. Ustelik bu durum, Turkiye’de urun satmaya calışan buyuğunden kucuğune her turlu firmayı da derinden etkiledi.