Kutahya'nın Cavdarhisar ilcesinde gecmişi 5 bin yıl oncesine uzanan Aizanoi Antik Kenti'ndeki tiyatroda yurutulen calışmalarda, tiyatroyu inşa eden taş ustalarına loca ayrılarak isimlerinin yazıldığı belirlendi.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kultur Orgutu (UNESCO) Dunya Mirası Gecici Listesi'ne 2012'de dahil edilen, "İkinci Efes" olarak da nitelendirilen antik kentte kazı ve alan araştırması, Pamukkale Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Arkeoloji Bolumu Oğretim Uyesi Prof. Dr. Elif Ozer başkanlığında 9 yıldır suruyor.

Roma donemine ait 20 bin kişilik tiyatro ile bitişiğindeki 13 bin 500 kişilik stadyumun restorasyonu, Kultur ve Turizm Bakanlığı ile Kutahyalı iş insanı Rıza Gural arasında imzalanan sponsorluk protokolu kapsamında yurutuluyor.
Kazı Başkan Yardımcısı Dr. Ahmet Turkan, AA muhabirine, bu yıl 16 Haziran'da başlayan calışmalarda alan araştırmalarının yapıldığını ayrıca yazılı eserlerin de titizlikle incelendiğini soyledi.
Bugune kadar gercekleştirilen kazılarda tiyatronun antik donemdeki kullanımıyla ilgili onemli bulgulara ulaştıklarını belirten Turkan, şoyle konuştu:
"Antik tiyatrolar toplumsal farklılığın, sınıf ayrımının oldukca fazla hissedildiği yerlerdir. Yani zengin ile fakir, kadın ile erkek, genc ile yaşlı ayrımlarının hissedildiği alanlardır. Orneğin, tiyatronun sahneyi en iyi goren yerlerinde, on sıralarında her zaman kent meclisi uyeleri, bugun protokol dediğimiz onemli kişiler oturur. Onların arkalarında ise onde gelen devlet gorevlileri ve yaş gruplarına gore kentin ileri gelen ailelerinin bireyleri bulunur. Bunlarda onde oturanların cocukları yani daha genc kesim oturur. Tiyatronun doğu ve batı bolumleri ise yani ikinci katı, toplumun alt kesimleri, kadınlar, koleler ve yabancılara aittir. Bunları nereden biliyoruz? Bu kazdığımız, ortaya cıkardığımız oturma bloklarının ustunde yazılan yazılardan anlıyoruz cunku o bloklar isimleri yazılan kentin onemli kişilerine ayrılıyordu. Bunların yanı sıra orneklerine bu sene rastladığımız, bu tiyatroda calışmış, emeği gecmiş taş ustalarının gosterileri izlemesi icin loca ayrıldığını, uzerlerine isimlerinin yazıldığını belirledik. Bu durum, boyle bir anıtsal yapıda emeği gecenlerin onurlandırılması acısından onemlidir."
Turkan, bu sezon antik tiyatroda devam eden on restorasyon ve kazı calışmalarının, kentin toplumsal yapısına da ışık tuttuğunu vurguladı.
Anadolu'da orneği az olmakla birlikte, Aizanoi'deki tiyatronun doğusundaki bazı oturma alanlarının, o alanın yapımına katkı sağlayan zenginler tarafından halka bağışlandığının gorulduğune değinen Turkan, "Onemli bir bulgu da oturma alanlarının kentteki kabilelere tahsis edilmesidir. Şimdiye kadar kentin iki buyuk kabilesi Hadrianis ve Asklepias icin ayrılan yerler tespit edilmiştir." dedi.
"Anadolu'nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı" Aizanoi'de
Kutahya il merkezine 57 kilometre uzaklıkta yer alan ve Frigya'ya bağlı Aizanitislerin ana yerleşim merkezlerinden biri kabul edilen Aizanoi kent alanının, milattan once 3000'li yıllardan itibaren kullanıldığı tahmin ediliyor.
Milattan once 133'te Roma egemenliğine giren, bir piskoposluk merkezi de olan kentin, erken Bizans doneminde onemini yitirdiği belirtiliyor. 13'uncu yuzyılda Cavdar Tatarlarının ussu olan, sonraları Cavdarhisar ismini alan kent, Avrupalı gezginlerce 1824 yılında keşfedildi.
Aizanoi'de, Alman Arkeoloji Enstitusunce 1970-2011 yıllarında yapılan kazılarda "Anadolu'nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı", tiyatro, stadyum, iki hamam, dunyanın ilk borsa yapısı, sutunlu cadde, Kocacay uzerinde 5 kopru, "Meter Steunene" kutsal alanı, nekropoller, bent ve su yolları gun ışığına cıkarıldı. Tapınağın cevresinde milattan once 3000'li yıllara ait yerleşim tabakaları bulundu.
Antik kentte 1970'ten itibaren 41 yıl yaz aylarında calışma yuruten Alman Arkeoloji Enstitusunun lisansı Bakanlar Kurulu kararıyla 2011'de iptal edilerek kazı gorevi Turk arkeologlara verildi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Muharrem Cin