Hastayla sağlık calışanları arasında cıkan sorunların cozumu, sağlık calışanlarının hastaya ve hastanın sağlık calışanlarına karşı gorev ve sorumlulukları 'hasta hakları' duzenlemesiyle belirleniyor. Dunyada hasta haklarıyla ilgili ilk olarak 1972'de Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi yayımlandı. Sonrasında da bircok kanun ve yonetmelik duzenlendi. 1981'de gercekleşen 34'uncu Dunya Tabipler Birliği Genel Kurulu'ndaki Lizbon Bildirgesi'yle kabul edilen 26 Ekim Dunya Hasta Hakları Gunu, Turkiye'de de 1998'de yururluğe girdi. Aynı yıl cıkarılan yonetmelikle hasta haklarıyla ilgili ilk yasal duzenlemeler oluşturuldu ve guncellenerek son halini aldı. Biz de hukuki acıdan hasta haklarının ihlali konusunda karşımıza cıkabilecek olumsuz senaryoları değerlendirdik, bu durumlarda neler yapabileceğimizi uzmanlara sorduk...
SAĞLIK DURUMUNUZLA İLGİLİ YETERLİ BİLGİ ALAMADIYSANIZ:
Avukat Tuba Polat
Her birey kendi sağlık durumu, kendisine verilen sağlık hizmeti ve bu sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağı hakkında bilgi alma hakkına sahiptir. Sağlık calışanlarının bu bilgileri anlayabileceğiniz şekilde acıklaması gerekir. Bu nedenle teknik anlatımlardan oluşan ve anlamadığınız bir bilgilendirme yapıldığında bunun daha acık ve net şekilde tekrar anlatılmasını talep edebilirsiniz. Yine kendi dosyalarınızla ilgili kayıtlardan kendiniz ve hastalıklarınızla ilgili bilgileri alma, coğaltma ve hata varsa bilgilendirilme hakkına sahipsiniz. Nitekim tum sağlık kuruluşları hastanın bilgi talebini doyurucu şekilde karşılayacak teknik donanım ve bilgiye sahip personel istihdam etmeli.

HASTALIĞINIZLA İLGİLİ SİZDEN HABERSİZ YAKINLARINIZA BİLGİ VERİLDİYSE:
Av. Tuba Polat
Kişisel sağlık verilerinin, kişinin izni olmadan ucuncu kişilere verilmesi ve bunun sınırları hem hasta hakları yonetmeliği hem de kişisel sağlık verileri hakkında yonetmelikle belirlenmiştir. Kişinin hangi bilgilerin yakınlarına verileceği, hangilerinin verilmeyeceği hususunda, esas olan hastanın kendisinin bilgilendirilmesidir. Ama belirlediğiniz bir kişinin sağlık durumunuzla ilgili bilgilendirilmesini istiyorsanız ya da aileniz dahil hic kimsenin hastalığınızın seyriyle ilgili bilgi almasını istemiyorsanız, bu talebinizi yazılı olarak belirtebilirsiniz. Bu durumun ihlali, ozel hayatın gizliliğini ihlal ve kişisel verilerin izinsiz yayılması sebebiyle Turk Ceza Kanunu kapsamında suc oluşturuyor. İstisnai olarak bildirimi zorunlu ve bulaşıcı hastalıkların (ozellikle cinsel yolla bulaşanların) kişinin partnerine soylenip soylenmemesi hususuysa halen tartışılıyor.
YANLIŞ TEDAVİ UYGULANDIYSA:
Avukat Ece Buşra Yazıcı
Yanlış tedavi uygulanması nedeniyle hastanın zarara uğraması durumunda, tedaviyi uygulayan doktorun sorumluluğu dolayısıyla hem kusurlu hareketleri nedeniyle ceza davası hem de hastanın zararının tazmini icin malpraktis davası acılabilir. Bu dava, doktor kamu calışanıysa idare mahkemesinde acılırken, doktor ozel kurumda calışıyorsa tuketici mahkemesinde acılıyor. Bu davayı acan kişiler; hastane, operasyon, tedavi masraflarını ve gecici veya kalıcı olarak calışma gucunun kaybı soz konusuysa kazanc kayıplarını sorumlulardan talep edebiliyorlar. Ayrıca bu kişilerin yanlış tedavi uygulanması neticesinde manevi zararları oluştuysa manevi tazminat talebinde de bulunmaları mumkun oluyor.
MUAYENE SIRASI VEYA SURECİNDE SOZLU ŞİDDETE MARUZ KALDIYSANIZ:
Av. Ece Buşra Yazıcı
Hastalar kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve uygun bir ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinde gorev alan butun personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretcilere guler yuzlu, nazik ve şefkatli davranmak zorunda. Muayene icin sıra beklerken ya da muayene surecinde sozlu şiddete maruz kalan kişiler ilgili sağlık personeli hakkında şikayette bulunabilecekleri gibi, kişilik haklarına saldırıda bulunulmuş olması sebebiyle manevi tazminat davası acma hakkına da sahip.
BİLGİNİZ OLMADAN İŞLEM YAPILDI, TEDAVİ UYGULANDIYSA:
Av. Ece Buşra Yazıcı
Her kişinin kendi vucut butunluğu hakkında karar verme hakkı bulunduğundan, tıbbi mudahalelerde hastanın rızasının alınması gerekir. Hasta Hakları Yonetmeliği'ne gore -hastanın rızasının alınamadığı, hayati tehlikesinin bulunduğu ve bilincinin kapalı olduğu acil durumlarla hastanın bir organının kaybına veya fonksiyonunu ifa edemez hale gelmesine yol acacak durumun varlığı dışında- hastaya rızası dışında tedavi uygulanması ve hastanın gecirdiği operasyon sırasında bilgisi olmadan işlem yapılması hasta hakları ihlali olarak kabul ediliyor. Boyle bir ihlal soz konusu olduğunda hasta, ilgililer hakkında şikayette bulma hakkına sahip. Hastaya rızası dışında uygulanan tedavi ve işlemler nedeniyle bir zarar meydana geldiyse, zararın tazmini icin de ilgililere karşı dava acılabiliyor.
Bir sorun yaşadığınızda ne yapmalısınız?
Tum hastanelerde var olan hasta hakları birimine sorunu iletebilir ve cozum bulunmasını talep edebilirsiniz. Ayrıca Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) hastaların haklarının korunması amacıyla bakanlık tarafından oluşturulan bir internet portalı. Aldığınız sağlık hizmetiyle ilgili goruş, oneri, teşekkur, sorun cozme ve şikayet başvurularını buradan yapabilirsiniz. SABİM'in telefon hattıysa 184. SABİM'e yapılan başvurular oncelikle ilgili sağlık kuruluşu tarafından değerlendiriliyor. Yapılan başvurunun cozum bulmaması veya hastanın talebi doğrultusunda il sağlık mudurluğu bunyesinde oluşturulan 'Hasta Hakları Kurulu' devreye giriyor. Başvuru burada incelenerek hasta hakkı ihlalinin olup olmadığına karar veriliyor. Eğer adli ya da idari bir soruşturma gerekiyorsa o zaman soz konusu birimler devreye giriyor. Kişinin bunlara başvurması, hukuk yollarını kullanma hakkını ortadan kaldırmıyor.
Kaynak: Hurriyet