Sac sağlığı Uzmanı Burcu Cayozu, tarak ve şekillendiricilerden sac toplama şeklinden yıpranmalara kadar dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.


Normal tarama ve yıkama işlemlerinde sacta yıpranma en alt seviyededir. Ancak bazı işlemler sacın sağlam olan dış kılıfı zaman icinde yıpratır ve kırılgan olan icyapıdaki zincirler rahatlıkla kopar. Bu durumda sacta kopmaya ve kırılmaya bağlı kayıplar yaşanır. Sac temel yapısında protein ve su icermektedir. Bu baş elementleri eksilten işlemler sacta yıpranma yaratır.
Sacı fiziksel olarak zorlayan işlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Fon, duzleştirici, maşa: Saca yapılan sıcak işlemlerdir. Sacın sıcağa karşı direnci zaman icinde azalır. Bu nedenle bu işlemlerin sık uygulanması (hafta 2-3 kere) durumunda sacta kopma ve kırılmalar artar. Sıcak uygulamalar sonucu sac var olan nemini ve esnekliğini kaybeder. Bu durumunun sonucu olarak sac artık şekillendirme yapmadan doğal haliyle şekil verilemez hale gelir.
2. Perma, defrize, Brezilya fonu: Sac yapısını yuzeyden değil, iceride bulunan sulfur bağlarını kopartıp yeniden istenen şekilde ( duz/ kıvırcık) bağlama yontemi ile sac şeklini uzun sureli değiştiren uygulamalardır. Bu uygulamalarda saca direncini veren temel zincirsi yapı hasar gorebilmektedir. Bu nedenle bu işlemleri profesyonel kişilerin yapması ve saca yılda 1 defadan fazla uygulanmaması gerekmektedir. Bu zincirsi yapı fazla zorlandığında hasar gormekte ve bu hasar bakım yontemleri ile onarılamamaktadır. Tek cozum sacın işlemli yerden itibaren kesilmesidir. Aksi takdirde sac surekli koparak sacın uzamasını engelleyecektir.

3. Sacı kuru iken fırcalama: Sac şekil değiştirmeyi icindeki hidrogen (su) bağlarının yer değiştirmesi suretiyle yapar. Sac esnekliği sac nemliyken artar. Sac kuruyken kendi boyunun 20%si oranında esner ve kırılır bu nedenle sac kuruyken taranmamalıdır. Sac nemliyken 50% oranına kadar esneyebilir. Saca nemliyken şekil verilmelidir. Sacın en buyuk nem kaynağı sudur, bu nedenle sacımız yıkandıkca ihtiyacı olan nemi kazanır. Kazandığı nemi uzun sure koruyabilmesi icin sac kremi ve bakım kremlerinin kullanımı faydalıdır.
4. Krepe: Sacın uzama yonun aksine doğru taranarak sacın kabartılması yontemidir. Bu yontemde sacın dış yapısını oluşturan pul tabakanın dizilişinin tersi yonunde bir tarama gercekleşir. Sac zaman icinden bu yontemden zarar gorur.
5. Keskin renk değişimleri: Sık aralıklarla sac boyası uygulaması ve sac rengini keskin şekilde değiştirmek (Siyah renkten sarıya donmek, sarı sacı kızıl yapmak sonra siyah yapmak vb) guclu ve sacı yıpratıcı kimyasal kullanımı gerektirdiği icin saca zarar vermektedir. İdeal olan sacın kendi tonuna yakın renkler kullanmak ve ya keskin renk değişimlerini uzun aralıklarla yapmaktır. Sacında boya sebebiyle kurumadan şikÂyet eden kişilerin ağırlıklı olarak dip boya kullanmaları, sacın tamamını 4-6 ayda bir boyamaları onerilmektedir. Boyalı saclarda sac buyuk oranda nemini kaybetmektedir. Bu nedenle bakım maskelerinin haftada 1-2 kullanımı faydalıdır.
6. Kaynak sac kullanımı: Sacın daha yoğun gorunmesini sağlamak amacı ile saca ekleme yapılması yontemidir. Sacı cekerek bir kuvvet uyguladığı icin sacta kırılma yaratma riski vardır. Ozellikle zayıf sac yapısı olan kişilerde uzun sureli kullanımlarda sacta kalıcı kayıp yaratma riski vardır.
7. Sacı surekli cekerek cok sıkı toplamak: Bu işlemde sacı surekli cekerek toplamak sacta ilk aşamada kırılma yaratacaktır. Daha ağırlıklı zencilerde gorulen kopmaya bağlı sac kaybı bu sebeple oluşmaktadır. Bizde ise daha ağırlıklı kapalı bayanlarda bu tur sac kaybına rastlanmaktadır.
Sac normal koşullarda kopmaya ve aşınmaya dayanıklı bir lif yapısıdır. Ancak yapısal eksiklikler sonucu veya fiziksel zorlamalar sonucu sacımız incelebilir, kolaylıkla yıpranıp kopabilir ve kayıp yaşayabilir.
Sac ve beslenme ilişkisi

Sacta yapısal eksiklikler ağırlıklı olarak besin eksikliği sebebiyle oluşur. Sacın yeterli oranda protein almaması sonucu sacta zayıflama incelme ve kolay kırılma yaşanır. Sac en ufak zorlamada kopar ve kırılır.
• Proteinden eksik beslenme, vejeteryan beslenme,
• Demir eksikliğine bağlı kansızlık,
• Cinko, folik asit, B-12, biotin eksikliği,
• Sağlıksız sac derisi, tıkanmış folikuller
Sacın sağlam yapısını bozar, sac canlılığını yitirir, matlaşır, şekil almaz hale gelir ve sacta incelmeler başlar.
Bunun yanısıra saca dışarıdan uygulanan şekillendirme yontemleri saca fiziksel tehdit oluşturabilir. Sık yapılan kimyasal işlemler ve şekillendirme işlemleri en sağlam sac yapısında dahi kırılma ve kopma yaratır.
Sağlıklı sac icin ne yapmalı?

1. Sac ıslakken taranmalı ve şekillendirilmelidir.
2. Maşa kullanımını sık yapmak yerine, arada bigudi ile şekillendirme yapılabilir.
3. Duzleştiricileri her gun kullanmak yerine, sacı fırca ile şekillendirmek tercih edilebilir.
4. Sac daha sık yıkanmalı, yıkama sonrası saca nem ve protein veren bakım maskeleri kullanılmalıdır.
5. Sacın doğal rengine yakın boyalar tercih edilmelidir.

Kaynak
__________________