Bebeklerde aşının onemi, Cocuk aşıları, Bebek aşıları, bebeklikte yapılan aşılar, cocukların olacağı aşılar

BCG AŞISI
İlk ayını dolduran bebeklere uygulanmaktadır. Bu aşının koruyuculuğu uygulanan diğer aşılar duzeyinde olmasa da tuberkuloz menenjit ve miliyer tuberkulozdan % 65 oranında koruduğu icin ve ulkemizde tuberkuloz insidansının yuksekliği nedeniyle yapılması gerekliliği vardır. Bu aşı, ABD ve İngiltere gibi tuberkuloz insidansının duşuk olduğu ulkelerde rutin olarak yapılmamaktadır. Ancak HIV olgularının artması ve ilaclara direncli suşların gelişmesi nedeniyle gelişmiş ulkelerde de tuberkuloz sorun olmaya devam etmektedir. BCG aşısının ciddi yan etkileri azdır. İmmun yetmezliği olanlarda dissemine BCG itis'e neden olabilir (2/1.000.000) . Koruyuculuk oranı daha yuksek tuberkuloz aşıları geliştirilmeye calışılmaktadır.


DİFTERİ-TETANOZ-BOĞMACA "DTB" AŞISI
Ulkemizde rutinde kullanılan bu aşının icindeki boğmaca aşısı " tum hucre aşısı" denilen alı olup, besiyerinde ureyen bakteri ve toksininin formaldehid ile inaktive edilmesi yontemiyle yapılamktadır. Bu aşı uygulanan cocuklarda sıklıkla ( % 10-50 ) oranında enjeksiyon yerinde kızarıklık, şişlik, ağrı, hareket kısıtlılığı, ateş, ağlama gorulmektedir. Nadiren de yuksek ateş ve konvulsiyon gorulmektedir. Gelişmiş sanayi ulkelerinde aselluler boğmaca aşısı (aB) kullanılmaktadır. Aselluler boğmaca aşısında yan etkiler 5-10 defa azalmaktadır. Ancak bu aşı oldukca pahalı olup bakanlığa bağlı sağlık merkezlerinde rutinde kullanılmamaktadır. Bazı tıp fakultesi aşı polikliniklerinde ve ozel muayenehanelerde ucretini kendi odeyenlere uygulanmaktadır. Aselluler boğmaca - Difteri - Tetanoz aşısı ileriki yıllarda bol uretilerek fiyatı duşurulurve ulkemiz ekonomisi duzelirse, o zaman bu aşı rutin uygulamaya girebilir.

COCUK FELCİ AŞISI
Ulkemizde oral cocuk felci aşısı "OPV" kullanılmaktadır. Bu aşı attenue zayıflatılmış virus icerdiği icin ilk aşılananlarda 760.000 aşıda bir olguda komplikasyon olarak felc gorulmektedir. Bu aşı immun yetersizliği olanlara, immuno-supressif tedavi gorenlere, kortikosteroid tedavi alanlara ve yakın temaslılarına yapılırsa risk cok daha fazla " 6800 kat" artmaktadır. Bu nedenle ulkemizde de bu grup hasta ve yakınlarına OPV onermiyoruz. ABD ve İskandinav ulkeleri ise seyrek de olsa gorulen OPV komplikasyonları nedeniyle ulkelerinde inaktif intramukuler poliomyelit aşısını "IPV" kullanmaktadır. Bizim ulkemizde 2 yıldan beri poliomyelit olgusu yoktur, ancak polio kontrolunun yetersiz olduğu kuzey Irak sınırından her an bulaşma olabilir, o nedenle rutin aşılamalarda ve kampanyalarda OPV kullanılmalıdır. Ancak bireysel aşılamalarda ve ozel muayenehanelerde ucretini kendi odeyenlere IPV yapılmaktadır.
Bizim ulkemizde ne zaman rutin IPV aşı uygulamasına gecileceği ayrı bir araştırma konusudur.

KIZAMIK ve KIZAMIK-KIZAMIKCIK-KABAKULAK " KKK" AŞISI
Ulkemizde rutinde "Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda" yalnız kızamık aşısı tablodaki gibi kullanılmaktadır. Ancak gelişmiş ulkelerin hepsinde ve gelişmekte olan ulkelerin bir kısmında ( Doğu Akdeniz bolgesindeki 23 ulkeden 8 inde) KKK aşısı kullanılmaktadır. Ulkemizde de bir cok tıp fakultesinde ve ozel muayenehanelerde aşı ucretini kendi odeyenlere 12-15 ayda ilk aşı ve okula başlarken (4-6 yaş) ikinci aşı "rapel" yapılmaktadır. Konjenital kızamıkcığa bağlı sakatlıkları ve kabakulak komplikasyonlarını (ensefalit, sağırlık, orşit gibi) onlemek icin bu aşının bir an once rutine girmesi onerilmektedir.

HEPATİT B AŞISI
Turkiye hepatit B infeksiyonu yonunden orta endemisite bolgesinde yer almaktadır. HBsAg taşıyıcılığı toplum genelinde % 3.9-12.5 olarak verilmekte olup bu oran bolgelere gore değişir. Anti-HBs pozitifliği % 20.6-52.3, hepatit B infeksiyon seroprevalansı % 25-60 arasında değişmektedir. Hepatit B nin başlıca bulaş yolu horizontal yolla olmakla beraber diğer tum yollar da ( vertikal, parenteral, cinsel temas ) infeksiyonun yayılmasında etkilidir. Hepatit B infeksiyonu5 yaşın uzerindeki cocuklarda ve yetişkinlerde % 5-10, 1-5 yaş arasındaki cocuklarda % 30, perinatal infeksiyon geciren bebeklerde % 90 oranında kronikleşir.

Hepatit B infeksiyonunun yayılımını onlemenin en etkili yolu temas oncesinde duyarlı kişilerin aşılanmasıdır. Hepatit B aşısı tum yenidoğan bebeklere doğumdan hemen sonra rutin olarak onerilmektedir. Aşı 0-1 ve 6. aylarda intramukuler olarak yapılır. HBsAg pozitif anneden doğan bebeklere ilk 12 saat icinde HBIG (Hepatit B hiperimmunglobulin 0.5 ml) ve aşı farklı anatomik bolgelerde uygulanır. Premature bebeklere aşı anne HBsAg negatif ise vucut ağırlığı 2 Kg olana kadar ertelenir. Ancak anne HBsAg pozitif ise doğar doğmaz aşı ve HBIG uygulanmalıdır. Hepatit B aşısı % 90-95 oranında koruyucudur. Sağlıklı cocuklarda aşı sonrası serokonversiyonun test edilmesi gerekmez. Ancak riskli kişilerde uc dozluk aşıdan sonra anti-HBs yanıtı gelişmediyse bu kişiler tekrar aşılanır. Aşı enjeksiyon yerinde hafif ağrı yapabilir. Aşının multipl skleroz veya demiyelinizasyonu reaktive ettiği ileri surulmuş, ancak elde edilen verilere gore ilişki olmadığı bildirilmiştir. Ulkemizde rutin hepatit B aşısı yenidoğan bebeklere yapılmakta ve ucret Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.


HAEMOPHILUS INFLUENZA TİP B ( Hib ) AŞISI
Ulkemizde Hib menenjiti, pnomonisi ve diğer invazif hastalıklarının mortalite ve morbiditesini gosteren geniş caplı araştırmalar maalesef yoktur. Okul, yuva ve kreşlerde yapılan araştırmalarda nazofarenks kulturlerinde taşıyıcılık oranı % 22-52 arasında bulunmuştur. ABD de Hib aşısından once ( 1980 ) yılda 25.000 infeksiyon, 13.000 menenjit ve 500 olum gorulurken, aşıdan sonra ( 1995 ) infeksiyon 1300, menejit 86 ve olum 5 e duşmuştur.

Gelişmiş ulkelerin coğunda kojuge Hib aşılarırutin aşı şemasına girmiş ve bu ulkelerde invazif Hib infeksiyonu ortadan kalkmıştır. Ancak gelişmekte olan ulkelerde rutin aşı şemasında olmadığı icin aşı ozel olarak yapılmaktadır. Hib infeksiyonlarının ozellikle de menenjitin mortalitesi yuksektir ve ağır komplikasyonları vardır. Bu nedenle Hib aşısının, bir an once Sağlık Bakanlığı rutin aşı şemasına girmesi gerekmektedir.

SUCİCEĞİ AŞISI
Suciceği tum dunyada ve ulkemizde yaygın olarak gorulen, cocukluk cağının en bulaşıcı hastalıklarındandır. Hastalık cok bulaşıcı olduğu icin aşı yapılmayan toplumlarda insanların % 90 dan fazlası yetişkin cağa gelmeden hastalığı gecirmektedir. Turkiyede her yıl 1.2 milyon civarında cocuk goğmaktadır. Bu cocukların % 90 dan fazlası 18 yaşından once su ciceği gecirdiğine gore ulkemizde yılda ortalama 1 milyon su ciceği hastalığı gorulduğunu soyleyebiliriz. Suciceği geciren cocuğun yuva, kreş ve okula gitmemesi gerekir.

Suciceğinden sonra streptokok ve stafilokokların neden olduğu invazif yumuşak doku enfeksiyonları sık gorulmektedir, ayrıca pnomoni, akut serebellar ataksi (1/4000), enesefalit, Reye sendromu, hepatit, glomerulonefrit, artrit, osteomyelit, myokardit, trombositopeni, purpura fukminans, dissemine intravaskuler koagulasyon (DİK) nadir de olsa gorulmektedir. Losemili, malign tumorlu, immun yetmezlikli cocuklar ile, immunoterapi, radyoterapi ve kortikoterapi goren cocuklar su ciceğine yakalanırsa hastalık cok ağır, hatta olumcul seyretmektedir.

Son donemde yapılan calışmalarda suciceği komplikasyonlarında artış olduğu ve hastalığın onemli morbiditeye neden olduğu gosterilmiştir.
Aşı 1974 yılında Japonya'da M. Takahashi tarafından geliştirilmiştir. 1995 yılından beri ABD de suciceği aşısı (Oka suşu) rutin olarak kullanılmaya başlanmıştır. Aşıdan once yılda 11.000 cocuk hastaneye yatırılır ve 100 cocuk olurken şimdi bu rakamlar cok azalmıştır.

Aşı hastalık gecirmemiş cocuklara 1 yaş ile 12 yaş arasında bir defa yapılmaktadır. 13 yaşından sonra ise 4-8 hafta arayla 2 doz onerilir. Aşı konjenital immun yetmezliği olanlara, malignite ve immunsupressif tedavi alanlara yapılmaz. Ayrıca 1 yıldır remisyonda ve laboratuvar değerleri normal olan akut lenfoblastik losemilere onerilebilir. Aşının ağır hastalıktan koruma etkinliği % 95 olarak bilinmektedir.

HEPATİT A AŞISI
Hepatit A hastalığı ulkemizde bolgelere gore farklılık gostermekle birlikte yapılmış bazı calışmalara gore, genel olarak dunyada orta veya yuksek endemik ulkeler arasındadır ve hastaneye yatan akut viral hepatitli olgularda, A hepatiti cocuklarda ilk sırayı almaktadır.

Hastalığın klinik bulguları yaşa bağlı olarak asemptomatik infeksiyondan anikterik (sarılık olmadan) veya ikterik (sarılıkla birlikte) infeksiyon, hatta mortalite ile seyredebilen ciddi infeksiyona yol acan bir dağılım gosterebilir. 6 yaş altında genellikle (>% 90) asemptomatik seyreder. 6 yaş ustu cocukların % 70 den daha fazlası asemptomatik iken erişkin hastaların % 80 e yakını semptomatiktir. Cocuklarda semptomlar; yorgunluk, karın ağrısı, bulantı kusma, kas ağrısı bulgularıyla, genellikle akut solunum yolları infeksiyonu bulgularına benzer şekildedir ve bu tabloya ikter (sarılık) eşlik edebilir veya etmeyebilir.

Amerikan Pediatri Akademisi cocuklara hepatit A aşısının 2 yaş uzerinde yapılabileceğini onermektedir. Daha erken tavsiye edilmemesinin gerekceleri arasında, devam eden maternal antikorların (anneden gecen antikorlar) aşının etkisini azaltabilmesi yanında, kucuk cocuklarda hastalığın genellikle hafif veya asemptomatik gecmesi de rol oynar. Genellikle dunyada hepatit A aşısı icin onerilen standart bir yaş yoktur. Risk grubu ve ulkelerin hatta bolgelerin kendi ozellikleri ve maternal antikorların kaybolma suresi bu kararda kritik rol ustlenmektedir. Hastalığın rastlanma oranının yuksek olduğu ve periyodik salgınların olduğu bolgelerde rutin aşılama onerilmektedir. Ulkemiz şartlarında hepatit A aşısı 2-6 yaş arasında yapılmalıdır.