Bilgisayarınızda bir sorunu cozmeye calışırken karşınıza genellikle "cache" yada onbellek temizleme işlemi gibi tavsiyeler cıkmıştır ya da bilgisayarınız bunu yapmanız gerektiğini soylemiştir. "Cache", gunumuz teknolojik cihazları icin cok onemli bir kavramdır ve hem internette hem de bilgisayarda karşımıza sıklıkla cıkar.
Peki son derece onemli olan "cache" ne işe yarar ve neden ara sıra temizlemeniz gereklidir? "Cache", yani onbellek hakkında bilmeniz gereken her şeyi ve neden onemli olduklarını sizler icin anlattık. Keyifli okumalar dileriz.
[h=2]Cache nedir?[/h]
Onbellek olarak bilinen "cache", internet uzerinden yaptığınız aramaların bir sureliğine cihazının belleğinde depolanması anlamına gelir. Onbellek, kaydetmiş olduğu gecici veriler sayesinde bilgisayarınızın web sitelerini daha hızlı yuklemesine yardımcı olur. Cache’i bir hafıza bankası olarak da değerlendirebilirsiniz.
Cache, internete bağlı her turlu cihazda bulunur. İster telefondan girdiğiniz bir uygulamada isterseniz de bilgisayarınız uzerinden bağlandığınız tarayıcıda, onbellek verileri mutlaka depolanır. Girmiş olduğunuz web sayfalarının fotoğraflarından metinlerine kadar gecici olarak kayıt altına alan Cache, aslında son derece kullanıcı dostu bir sistemdir.
[h=2]Cache ne işe yarar?[/h]
Cache, daha once de belirtmiş olduğumuz gibi girdiğiniz bir web sayfasının ya da uygulamanın HTML sayfaları gibi onemli verileri kendi deposuna kaydederek, bu sitelere bir sonraki ziyaretinizde her şeyin daha hızlı ve kolay bir şekilde yuklenmesini sağlar.
Temel olarak "cache", aslında hem yazılımlarda hem de donanımlarda bulunur. Dizustu bilgisayarlarınızda, akıllı telefonlarınızda ya da tabletinizde bulunan işlemcilerin kendi onbellekleri vardır.

İşlemcide bulunan onbellek, cok kucuk bir şekilde tasarlanmış olsa da sahip olduğu guc, işlemcinin sıkca kullandığı bilgileri depolamada son derece yeterlidir. Boylelikle cihazınızın ana talimatları yurutmek icin kullandığı verileri depolar ve tekrar kullanımda bu verileri cok hızlı bir şekilde calıştırır.
Cache konusunda onemli bir konuma sahip olan ikinci yer web tarayıcılarıdır. Chrome, Firefox ya da Safari gibi tum web tarayıcıları, kendi icerisinde bir onbelleğe sahiptir. Bu onbellekler, tarayıcınızın ziyaret ettiği web sitelerini goruntulemek icin ihtiyac duyduğu verileri depolar.
Bu verilerin arasında HTML dosyaları, CSS bilgileri, Javascript’ler, cerezler ve resimler bulunur. Ornek vererek anlatacak olursak, bir e-ticaret sayfasına uye olduğunuzu ve sepetinize bir kac urun attığınızı duşunelim. Cache, uyelik bilgilerinizden en son arattığınız urunlere kadar tum bu verileri depolar ve siz sayfayı daha sonra ziyaret ettiğinizde tum bu bilgileri yerli yerinde gorursunuz.

Olur da tarayıcınızın onbelleğini temizlerseniz, bu bilgilerin tamamen gittiğini ve e-ticaret sayfasının sizden tekrar giriş yapmak istediğini goreceksiniz. Onbelleği temizlenmiş bir tarayıcıda butun bilgiler ve oturum acma secenekleri en baştan duzenleme gerektirir.
Son olarak onbelleğin onemli olduğu bir diğer unsur uygulamalardır. Uygulamaların da tıpkı tarayıcılar gibi kendi onbelleği bulunur. Uygulamalar, kullanıcı icin onemli gordukleri verileri kaydeder ve gerektiğinde bu verileri hızlıca geri yukler.
Uygulamalar kendi aralarında farklılık gosterdiği gibi onbelleklerde kaydedilen veriler de farklıdır. Ornek verecek olursak telefonunuza indirdiğiniz bir oyunun ve sosyal medya uygulamasının kaydettiği veriler, elbette birbirinden farklılık gosterecektir. Bu verilerin icerisinde genellikle uyelik bilgileri, resimler veya kucuk boyutlu videolar bulunabilir.
[h=2]Cache’in olumlu yonleri[/h]
Onbelleğin avantajlarından biri hepimizin anlamış olduğu uzere her şeyin daha hızlı calışmasıdır. Her şey daha hızlı calıştığı zaman sistem performansı da paralel şekilde artar. Cache avantajlarının ikincisi verileri kaydetmesidir. Uygulamalar, performansı iyileştirebilmek adına verileri onbellekte depolar ve bu sadece her şeyin daha hızlı calışmasını sağlamaz, aynı zamanda bazı uygulamaların cevrimdışı modda kullanılmasına olanak sağlar.
Cevrimdışı mod sayesinde internetinizin olmadığı durumlarda bile calışmalarınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Buna verebileceğimiz en guzel ornek Google’ın Dokumanlar uygulaması olacaktır. Eğer bu uygulamada cevrimdışı calış ozelliğini tercih ederseniz, verileriniz internetinizin olmadığı zamanlarda bile kaydedilmeye devam edecektir.

Cache’in sahip olduğu en buyuk avantajlardan bir diğeri ise verileri sadece bir kere indirmeye ihtiyac duymasıdır. Cache, ziyaret ettiğiniz bir web sitesinin verilerini sadece ilk seferde indirir ve sonraki ziyaretlerinizde bu verileri tekrar indirmeye ihtiyac duymaz.
Bu sayede hem zamandan tasarruf etmiş olursunuz, hem de indirdiğiniz kaynakları ve cihazınızın pil gucunu boşa harcamamış olursunuz. Eğer surekli girdiğiniz bir web sitesinde verileriniz en baştan indiriliyorsa ya tarayıcınızın onbelleğinizi temizlemişsinizdir ya da girmiş olduğunuz web sitesinin icerikleri baştan aşağı yenilenmiştir.
[h=2]Cache’in olumsuz yonleri[/h]
Cache her ne kadar kullanıcı dostu bir sistem olup işimizi kolaylaştırsa da, sahip olduğu birkac olumsuz yanları da bulunmuyor değil. Oncelikle Cache, prensipte her ne kadar kucuk bir dosya deposu olsa da, sahip olduğu verilerin boyutu cok yuksek olabilir ve bu da cihazınızın depolama alanını sınırlayabilir.
Depolama alanınızın sınırlanması da hem cihazınızın performansını duşurebilir hem de başka bir dosyanın indirilmesini engelleyebilir. Cihazların, uygulamaların ya da tarayıcıların onbelleğini temizlemek, cihazınızda buyuk bir depolama alanının acılmasını ve rahatlamasını sağlar.

İkinci bir problem onbelleğin kaydettiği dosyalarda bir sorun cıkmasından kaynaklanır. Eğer indirilen dosyalarda bir problem varsa Cache duzgun calışmayabilir, hatta sistemin cokmesine sebebiyet verebilir. Bu yuzden internette gezinirken veya bir uygulamayı acarken aksaklıklar yaşıyorsanız, derhal onbelleğinizi temizlemekte fayda var. Cache, bazen web sitelerinin ya da uygulamaların son surumlerini gormenize engel olabilir. Bunun icin başvuracağınız yol yine onbelleğinizi temizlemekten gecer.
[h=2]Cache verilerini silmek neden onemlidir?[/h]
Cache’in sahip olduğu dezavantajları goz onunde bulundurduğumuz zaman bu verileri duzenli aralıklarla temizlemek kullanıcı icin son derece yararlı olacaktır. Eğer veriler temizlenmezse ve cok fazla alan kaplamaya başlarlarsa, daha once de soylediğimiz gibi cihazınızın performansı kotuleşecektir.