Yapay zekanın tanımına baktığımızda, insan zihninin gercekleştirebileceği işlemleri gercekleştirebilen makine ve yazılımlar olduklarını goruyoruz. Amazon Alexa gibi gunluk yaşamımızda gorduklerimizden Google’ın aramalarımızı tahmin eden sistemine kadar pek cok farklı yapay zeka bulunuyor.
Bir yapay zeka uzmanı, acilen ilgilenilmesi gereken bir soruna dikkatleri cekti. Leiden Universitesi’nden yapay zeka alanında yardımcı profesor Peter van der Putten, yapay zekada yer alan bir kusuru goz onune cıkardı.
[h=2]Yapay zekada onyargı sorunu[/h]
Karar vermek genellikle karmaşık bir surecin sonucu olarak gercekleşir. Elde edilen tek bir cıktı (alınan karar) olmasına rağmen altta yatan farklı etmenler olabilir. Bu etmenleri değerlendirirken gozlemciler kendi deneyimlerine gore hareket ederler. İşe alım yapan bir kişinin adayları “Benimle aynı okuldan mı?” ya da “Kimler benim okulumdan değil?” diye ayırma yoluna gitmesi bir yanlılık gostergesidir.
Van der Putten de bu noktada yapay zekaların kendi başlarına iyi ya da kotu olmadıklarını soyleyerek konuya dahil oluyor. Yine de insanların onyargılarını ve yanlılıklarını da bu sistemlerin kopyalayabileceğini ifade ediyor.
Yapay zeka uzmanı ek olarak verilerden dolayı da onyargıların ve hataların sistemlere aktarılabileceğini belirtiyor. Orneğin insan kaynakları icin geliştirilen bir yapay zekanın, kadınların yaşadığı mesleki yukselme sorunlarını onyargı olarak kopyaladığı ortaya cıkmıştı. Diğer calışan verilerinden yola cıkarak eğitilen yapay zeka, daha ust seviyelerde denk adaylarla karşılaştığında kadın adayları reddetmeye yonelmişti.
[h=2]Yapay zeka onyargıyı oğreniyor[/h]
Kuralların ve verilerin kendi icinde barındırdığı onyargı, her zaman icin doğrudan isimlendirilemese de istatistiklerle ortaya konabiliyor. Bu istatistiksel yapıyı onceden keşfeden yapay zeka da daha sonra kendi kodunun parcası haline getiriyor.
Apple’ın kurucularından Steve Wozniak, algoritmaların kadınlara karşı onyargılar geliştirmiş olabileceğini dile getiren bir başka isim olmuştu. Firmanın kredi kartı da kredi ozellikleri benzer olan kadın ve erkeklere farklı limitler sunmuştu.
Uzmanlara gore yapay zeka, onu kurarken kullanılan veri kadar onyargılı ve yanlı oluyor. Bunu engellemek mumkun değil ancak etkisini kontrol edilebilir tutmak mumkun olabiliyor. Yapay zeka yeni verilerle bir şeyler oğrendikce bizde bir şeyler oğreniyoruz gibi duruyor.