Calışan kadınların sosyal hakları nelerdir?



DOĞUM İZNİNİZİ NE ZAMAN KULLANABİLİRSİNİZ? SUT İZNİ NASIL KULLANILABİLİR? DOĞUM İZNİ SURENİZ NE KADAR? İşte sut izni, emzirme yardımı, doğum izini konularında son yasal duzenlemelere gore bilmeniz gereken hususlar…


DOĞUM İZNİ
SSK’lı ve devlet memuru (657 sayılı devlet memuru kanununa tabi calışanlar) hamile kadınlar 8 haftası doğumdan once, 8 haftası ise doğumdan sonra olmak uzere toplam 16 hafta doğum izni kullanabilmektedirler. Doktor raporu ile doğuma 3 hafta kalana kadar calışabilmekte ve izinlerinin kalan kısmını doğum sonrasına aktarabilmektedirler. Calışan hamile kadınlar isterlerse gebeliklerinin 32.haftasında doktorlarından aldıkları “37. gebelik haftasına kadar daha 5 hafta sure ile calışmasında gebelik yonunden sakınca bulunmamaktadır. ” şeklindeki raporla doğum oncesi kullanmadıkları 5 haftalık izni doğum sonrasına aktarabilirler. Bu durumda doğum sonrası 8 artı 5 hafta = 13 hafta (91 gun) sure ile kanuni olarak izin kullanma hakkına sahip olurlar. Hamilelik suresince kadın işciye periyodik kontroller icin ucretli izin verilir. Hekim raporuyla gerekli gorulduğu takdirde, hamile kadın işci sağlığına uygun daha hafif işlerde calıştırılır. Bu halde işcinin ucretinde bir indirim yapılmaz. Bunun icin hastaneden hekim raporu gerekmektedir.
İsteği halinde kadın işciye, 16 haftalık surenin tamamlanmasından veya coğul gebelik halinde 18 haftalık sureden sonra 6 aya kadar ucretsiz izin verilir. Bu sure, yıllık ucretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.


Yasal doğum izni hakkını kullanabilmeniz icin yapılması gereken işlemler nelerdir?
Hamileliğin 32. haftasında doktorun vereceği raporu onaylatmak icin butun ultrasonografi sonuclarıyla birlikte en yakın devlet hastanesine ya da emekli sandığı, SSK ile anlaşmalı ozel bir hastaneye son duzenlemeleri yaptırmalı ardından da işvereninize goturmelisiniz. Bundan sonraki işlemler icin calıştığınız işyerinin personel bolumunden bilgi alabilirsiniz. Yakında sisteme eklenecek olan SGK dahilindeki anne adaylarına doğum raporu, doğum izni, sut izni gibi haklar icin buyuk ihtimalle yeni bir kanuni duzenleme olacaktır.

NOT:
SSK’lı hamileler, vizite kağıtlarını, sağlık karnelerini , Emekli sandığına tabi gebeler ise kurumlarından aldıkları hastane sevklerini gosteren kağıtlarını yanlarında getirmeliler. Bu evraklar (SEVK KAĞIDI ve VİZİTE KAĞIDI) yeni ve en cok 3 gun once alınmış olması gerekmektedir.


SUT İZNİ
Emzirme izniyle ilgili duzenleme 4857 sayılı iş kanunun 74. maddesinde belirtilir.
Kadın calışanlara 1 yaşından kucuk cocuklarını emzirebilmeleri icin her gun 1,5 saat sut izni verilmektedir. Bu sureyi nasıl kullanacağını calışan kadın kendisi belirler. Sureyi hangi saatler arasında kullanıp kaca boleceği kendisine bağlıdır. Sut izni gunluk olarak bebeğin sağlığı duşunulerek verilmiş bir izindir.

Sut izni kullandırılmaz yada kadın calışanın isteğine gore kullandırılmazsa ne yapabilirsiniz?
Sut izninin haftalık yada aylık olarak kullandırılması yasaya karşıdır, fakat 4857 sayılı İş kanunu, sut izninin kanuna uygun olarak kullandırılmaması halinde cezai yaptırım uygulanmaz. Boyle bir halde kadın calışan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24.maddesine gore iş sozleşmesini kendisi fesih edebilir. Fesih nedeni haklı olduğu takdirde calışan işverenden kıdem tazminatı ile birlikte ucret ve benzer bircok haklarını talep edebilir. Calışan anne ” Sut izni” kullanımını işverene dilekceyle birdirir, işvereninde calışan anneye “izin uygun” olduğuna ilişkin yazı vermelidir. Dilekce ve yazı verilen bu iznin yasalara uygun bir bicimde verildiğinin kanıtı olarak kullanılacaktır.

Sut parası (emzirme) yardımı ne kadardır?
5510 sayılı kanunun 2007 yılında kabul edilen halinde, her doğan cocuğa 6 ay boyunca hak sahibi olmak şartı ve asgari ucretin ucte biri kadar olmak uzere sut parası verileceği ibaresi yer almaktaydır. Bu da o donemin asgari ucret şartlarında 6 ayda toplam 1277 TL’ye denk gelmekteydi. Ancak 01.10.2008′de yururluğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda yer almasına rağmen ” sut parası ” rakamı uzerinde karar verilememişti. 2009 yılının ilk haftasında yayımlanan kararla sut parası 1277 TL yerine 70 TL olarak kabul edilmiştir.

Babaların doğum izni var mı?
İş kanununda erkek calışanlar icin doğum izni verilmesini duzenleyen bir hukum bulunmamaktadır. Fakat 657.sayılı devlet memurları yasasına gore erkek memurlara 3 gun doğum izninin verilebileceğinin olması eşitlik ilkesini gerektirmiştir. Eşitliği sağlmak icin iş mevzuatı icerisinde calışmalar yapıldığına yonelik basında haberler cıkmıştır. Yine de şimdiye kadar bu konu hakkında yapılan bir kanuni duzenleme bulunmamaktadır.




Hamile kadınların işyerinde calıştırma şartları nelerdir ?

Calıştırma şartlarıyla ilgili yonetmelik aşağıda bulunmaktadır.





Amac
Madde 1 — Bu Yonetmeliğin amacı, işyerlerindeki gebe, yeni doğum yapmış veya emziren işcilerin işteki guvenlik ve sağlığının sağlanması ve geliştirilmesini destekleyecek onlemler uygulamak ve bu işcilerin hangi donemlerde ne gibi işlerde calıştırılmalarının yasak olduğunu, calıştırılabileceği işlerde hangi şart ve usullere uyulacağını, emzirme odalarının veya cocuk bakım yurtlarının (kreş) nasıl kurulacağını ve hangi şartları taşıyacağını belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yonetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki kadın işci calıştıran işyerlerine uygulanır.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yonetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 88 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yonetmelikte gecen;
Gebe işci: İşverenini, durumu hakkında herhangi bir sağlık kurumundan alacağı belge ile bilgilendiren gebe işciyi,
Yeni doğum yapmış işci: Yeni doğum yapmış ve işverenini durumu hakkında bilgilendiren işciyi,
Emziren işci: 0-1 yaş arası cocuğunu emzirmekte olan ve işverenini durumu hakkında bilgilendiren işciyi,
Emzirme odaları: Bir yaşından kucuk cocukların bırakılması, bakılması ve işcilerin cocuklarını emzirmeleri icin ayrılan odaları,
Yurt/Cocuk bakım yurdu/Kreş: 0-6 yaş (6 yaşını tamamlamayan) arasındaki cocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerleri
ifade eder.


Genel Değerlendirme
Madde 5 — Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcilerin guvenlik ve sağlığı icin tehlikeli sayılan kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin ve sanayi proseslerinin - sureclerinin işciler uzerindeki etkileri değerlendirilerek bunlar icin alınacak onlemler aşağıda belirtilmiştir.
Bu onlemler, işcilerin yaptıkları işle bağlantılı hareketleri, duruşları, zihinsel ve bedensel yorgunluğu da kapsar.
a) Fiziksel ve zihinsel yorgunluk ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcilerin calışma saatleri ve ara dinlenmeleri gecici olarak yeniden duzenlenir, soz konusu işcilerin calışma saatlerinin gece suresine ve gebe işcilerin calışmalarının gunun erken saatlerine rastlamaması icin gereken onlemler alınır.
b) Postural problemler ile ilgili olarak; calışma mahalli ve calışma duzeni, gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcilerin postural (duruş) problemlerini ve kaza riskini azaltacak şekilde yeniden duzenlenir, mumkun olduğu durumlarda oturarak calışmaları sağlanır.
Gebeliğin durumuna gore yorgunluğun ve diğer postural problemlerin azaltılması veya ortadan kaldırılması icin dinlenme araları ihtiyaca gore daha sık ve uzun olarak duzenlenir.
c) Yuksekte calışmalarda, gebe işcinin calışma yerlerinin platform, merdiven gibi yuksek ve duşme tehlikesi olan yerlerde olmaması icin gerekli duzenlemeler yapılır.
d) Calışma saatleri ve calışma hızı ile ilgili olarak; calışma hızının, saatlerinin ve işteki yoğunluğun işcinin onerileri dikkate alınarak mumkun olduğunca uygun hale getirilmesi icin gerekli şartlar sağlanır.
e) Gebe ve yeni doğum yapmış işcinin yalnız calıştırılmaması esastır. Ancak zorunluluk halinde gebe ve yeni doğum yapmış işcinin yalnız calıştırılması gerektiğinde işyerinde bulunan diğer calışanlarla kolayca iletişim sağlayabilmeleri icin gerekli onlemler alınır.
Ayrıca işcinin uygun tıbbi ve diğer destekleri alabilmesi icin gerekli duzenlemeler yapılır, acil yardım prosedurlerinde bu durum goz onune alınır.
f) İş stresi ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işciyi, calışma koşulları, calışma saatleri, muşterilerle ve ucuncu kişilerle ilişkiler, iş yuku, işini kaybetme korkusu gibi stres faktorlerinden koruyucu onlemler alınır.
Duşuk veya olu doğum yapmış veya doğumdan sonra bebeğini kaybetmiş işciyi stresten korumak icin ozel itina gosterilir.
g) Gebe işcinin, ayakta calışması gereken işlerde, mumkun olan durumlarda oturması sağlanır, surekli oturarak veya ayakta calışma engellenir, calışmanın boyle duzenlenmesinin mumkun olmadığı durumlarda dinlenme araları artırılır, ayrıca hamileliğin gelişimine gore gerekli onlemler alınır.
h) Dinlenme ve diğer iyileştirici olanakların sağlanması ile ilgili olarak; gebe işcinin sigarasız ve dumansız bir ortamda gerekli aralıklarla oturarak veya rahatca uzanacak şekilde fiziksel ve zihinsel olarak dinlenmesini sağlayacak şartlar temin edilir. Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin sık tuvalete gitme ihtiyacı goz onune alınarak uzun sureli calışmalar ve ekip calışmaları bu gereksinime uygun olarak duzenlenir, ayrıca enfeksiyon ve diğer hastalıklara karşı gerekli hijyen şartları sağlanır. Gebe ve yeni doğum yapmış işcinin, kişisel ihtiyacları goz onune alınarak, beslenme molasının, temiz icme suyu temininin ve diğer ihtiyaclarının kendileriyle de istişare edilerek karşılanması sağlanır.


Ozel Riskler
Madde 6 — Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin guvenlik ve sağlığı icin tehlikeli sayılan kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin ve sanayi proseslerinin işcinin uzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi sonucu, bunlar icin alınacak genel onlemlerle birlikte aşağıda belirtilen durumlarla ilgili riskler ve alınacak ozel onlemler belirtilmiştir;
a) Fiziksel etkenlerden;
1) Şok ve titreşim ile ilgili olarak; gebe işcinin, ani darbelere, sarsıntıya, uzun sureli titreşime maruz kalacağı işlerde ve iş makinelerinde, delicilerde calıştırılmaları yasaktır.
Vucudun alt kısmını, bilhassa karın bolgesini etkileyen duşuk frekanslı uzun sureli titreşime ve surekli sarsıntıya maruziyeti de onleyecek tedbirler alınır.
2) Gurultu ile ilgili olarak; gebe işcinin calıştığı yerdeki gurultu seviyesinin, en duşuk maruziyet etkin değeri olan 80 dB(A) yı gecmemesi sağlanır. Eğer gurultu seviyesi duşurulemiyorsa işcinin yeri değiştirilir.
Kişisel koruyucularla da olsa limitleri aşan gurultulu ortamda gebe işcilerin calıştırılmaları yasaktır.
3) İyonize radyasyon ile ilgili olarak; gebe işci iyonize radyasyon kaynaklarının bulunduğu yerlerde calıştırılmaz, bu gibi yerlere girmemesi uyarı levhaları ile belirtilir.
Emziren işci radyasyonla kirlenmiş olan yerlerde ve işlerde calıştırılmaz.
4) İyonizasyona neden olmayan radyasyon ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin iyonize olmayan radyasyon kaynaklarından etkilenmesini onleyecek tedbirler alınır.
5) Soğuk, sıcak ve yuksek basınc ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin yaptığı işin niteliği goz onunde bulundurularak calıştığı yerlerin sıcaklığının ve basıncının sağlık riski yaratmayacak duzeyde olması sağlanır.
b) Biyolojik etkenler ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin, 10/6/2004 tarihli ve 25488 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Onlenmesi Hakkında Yonetmelikte tanımlanan grup 2, grup 3 ve grup 4 biyolojik etkenlerin risk teşkil ettiği yerlerde ve işlerde calıştırılmaları yasaktır.
Ancak işcinin bağışıklığı varsa durum değerlendirilmesi yapılarak calışmasına izin verilebilir.
c) Kimyasal etkenler ile ilgili olarak; kanserojen, mutajen, cok toksik, toksik, zararlı, alerjik, ureme icin toksik ve emzirilen cocuğa zararlı olabilen kimyasalların uretildiği, işlendiği, kullanıldığı işlerde gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcinin calıştırılması esas olarak yasaktır.
Ancak, işcinin calıştırılmasında zorunluluk varsa ve teknik olarak bu maddeler daha az zararlı olanlarla değiştirilemiyorsa, gebe işci, mutajen ve ureme icin toksik maddelerle, emziren ve yeni doğum yapmış işci, emzirilen cocuğa zararlı olabilen kimyasalların dışındaki maddelerle, ancak her turlu onlem alınarak ve sağlık durumları ile maruziyet duzeyleri surekli kontrol altında tutularak calıştırılabilir.
d) Calışma koşulları ile ilgili olarak;
1) Gebe ve yeni doğum yapmış işcinin kendilerinin ve bebeklerinin sağlığını olumsuz etkileyecek şekilde elle yukleme ve aracsız taşıma işlerinde calıştırılmaları yasaktır. Bu tur işlerde risk değerlendirmesi yapılır, gerektiğinde iş değişikliği sağlanır.
Gebelik suresi boyunca hicbir surette elle taşıma işi yaptırılmaz.
2) Kişisel koruyucular gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işciyi tam koruyacak şekilde vucuduna uygun olmalı, bu kişilerin hareketlerine engel olmamalı ve vucut olculeri değiştikce yenileri temin edilmelidir. Uygun koruyucu sağlanamadığı durumlarda işci bu işlerde calıştırılamaz.




Değerlendirme
Madde 7 — İşci gebelik ve emzirmeye başlama halinde işvereni bilgilendirir.
İşveren, gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işci ile ilgili olarak, işyerindeki maruziyetin şeklini, duzeyini ve suresini EK-I, II, III de verilen etkenler, prosesler, calışma koşulları veya ozel bir riske maruz kalma olasılığı bulunan işler icin koruyucu veya onleyici onlemler aracılığıyla aşağıdaki kapsamda değerlendirir;
a) Olası guvenlik ve sağlık risklerinin, gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işcilerin gebelikleri ve emzirmeleri uzerindeki olası etkilerinin değerlendirilmesi,
b) Alınacak onlemlerin kararlaştırılması.
İşveren, işten kaynaklanan vardiyalı calışma, işini kaybetme korkusu, iş yuku ve benzeri stres faktorlerini ve kişisel olarak işciyi etkileyen psikososyal ve tıbbi faktorleri de dikkate almak zorundadır.
İşyerindeki gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işci, yapılan değerlendirmenin sonucları ve işte guvenlik ve sağlık amacıyla alınması gereken onlemler hakkında bilgilendirilir.

Değerlendirme Sonuclarını İzleyen Eylem
Madde 8 — İşveren, değerlendirme sonucları, gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işci icin bir guvenlik veya sağlık riskini veya işcinin gebeliği veya emzirmesi uzerindeki bir etkiyi ortaya cıkardığında, ilgili işcinin calışma koşullarını ve/veya calışma saatlerini, bu işcinin bu risklere maruz kalmasını onleyecek bir bicimde, gecici olarak değiştirir.
Calışma koşullarının ve/veya calışma saatlerinin uyarlanması teknik veya nesnel anlamda olanaklı değilse, işveren ilgili işciyi başka bir işe aktarmak icin gerekli onlemleri alır.
Hekim raporu ile gerekli gorulduğu takdirde, gebe işci sağlığına uygun daha hafif işlerde calıştırılır. Bu halde işcinin ucretinde bir indirim yapılmaz. Başka bir işe aktarılması teknik ve makul olarak mumkun değilse, işcinin guvenlik ve sağlığının korunması icin gerekli sure icinde, işcinin isteği halinde ucretsiz izinli sayılması sağlanır. Bu sure, yıllık ucretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.



Gece Calışması
Madde 9 — Emziren işcinin doğumu izleyen 6 ay boyunca gece calıştırılması yasaktır.
Yeni doğum yapmış işcinin doğumu izleyen sekiz haftalık sure sonunda, emziren işcinin ise, 6 aylık sureden sonra gece calışması yapmasının guvenlik ve sağlık acısından sakıncalı olduğunun hekim raporu ile belirlendiği donem boyunca, gece calıştırılması yasaktır.
Kadın işciler, gebe olduklarının hekim raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar gecen surede gece calışmaya zorlanamazlar.
Calışma Saatleri
Madde 10 — Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işci gunde yedi bucuk saatten fazla calıştırılamaz.
Analık İzni
Madde 11 — Gebe işcinin doğumdan once sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak uzere toplam onaltı haftalık sure icin calıştırılmaması esastır. Coğul gebelik halinde doğumdan once calıştırılmayacak sekiz haftalık sureye iki hafta sure eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, hekimin onayı ile gebe işci isterse doğumdan onceki uc haftaya kadar işyerinde calışabilir. Ancak bu durumda gece calışması yaptırılmaz ve gebe işcinin calıştığı sureler doğum sonrası surelere eklenir.
Yukarıda ongorulen sureler, işcinin sağlık durumuna ve işin ozelliğine gore doğumdan once ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu sureler hekim raporu ile belirtilir.
İsteği halinde kadın işciye, onaltı haftalık surenin tamamlanmasından veya coğul gebelik halinde onsekiz haftalık sureden sonra altı aya kadar ucretsiz izin verilir. Bu sure yıllık ucretli izin hesabında dikkate alınmaz.
Gebe İşcinin Muayene İzni
Madde 12 — Gebe işcilere gebelikleri suresince, periyodik kontrolleri icin ucretli izin verilir.
Emziren İşcinin Calıştırılması
Madde 13 — Emziren işcilerin, 16/6/2004 tarihli ve 25494 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yonetmeliğinde kadınların calıştırılabilecekleri belirtilmiş olan işlerde calıştırılabilmeleri icin, doğumdan sonraki sekiz haftanın bitiminde ve işe başlamalarından once, işyeri hekimi, işyeri ortak sağlık birimi, işci sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, Sağlık Ocağı, Hukumet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek calışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir.
Muayene sonunda ağır ve tehlikeli işlerde calışmasının sakıncalı olduğu hekim raporuyla belirlenen işci, doğumdan sonra ilk altı ay icinde bu işlerde calıştırılamaz.
Emzirme İzni
Madde 14 — Kadın işcilere bir yaşından kucuk cocuklarını emzirmeleri icin gunde toplam bir bucuk saat sut izni verilir. Bu surenin hangi saatler arasında ve kaca bolunerek kullanılacağını işci kendisi belirler. Bu sure gunluk calışma suresinden sayılır.



Oda ve Yurt Acma Yukumluluğu
Madde 15 — Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın işci calıştırılan işyerlerinde, bir yaşından kucuk cocukların bırakılması ve bakılması ve emziren işcilerin cocuklarını emzirmeleri icin işveren tarafından, calışma yerlerinden ayrı ve işyerine en cok 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının kurulması zorunludur.
Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150 den cok kadın işci calıştırılan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki cocukların bırakılması ve bakılması, emziren işcilerin cocuklarını emzirmeleri icin işveren tarafından, calışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın bir yurdun kurulması zorunludur. Yurt acma yukumluluğunde olan işverenler yurt icinde anaokulu da acmak zorundadırlar. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yukumludur.
İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt acma yukumluluğunu, bu Yonetmelikte ongorulen nitelikleri taşıyan yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.
Oda ve yurt acma yukumluluğunun belirlenmesinde, işverenin belediye ve mucavir alan sınırları icinde bulunan tum işyerlerindeki kadın işcilerin toplam sayısı dikkate alınır.

Oda ve Yurtlardan Faydalanacaklar
Madde 16 — Oda ve yurtlardan kadın işcilerin cocukları ile erkek işcilerin annesi olmuş veya velayeti babaya verilmiş cocukları faydalanırlar. Odalara 0-1, yurtlara 0-6 yaşındaki cocuklar alınır.
Oda ve yurtlarda cocuklarla gorevlilerden başkasının bulunması ve bunların amac dışında kullanılması yasaktır. Yurtlarda 0-2, 3-4, 5-6 yaş cocukları birbirinden ayrı bulundurulur.
Cocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan once bırakılır, işin bitiminde alınır. Anne ve babalar, odaların ve yurtların disiplin ve yonetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde cocuklarını gorup bakımlarıyla ilgilenebilirler.

Kayıt ve Cıkış
Madde 17 — Oda ve yurtlara kabul edilen cocuklar, orneği EK-IV de belirtilen kayıt ve kabul defterine yazılır.
Oda ve yurtlardan tamamen ayrılan cocukların, ayrılış nedeni, tarihi, kiminle cıktığı, gozlem kağıdına ve kayıt kabul defterine işlenir. Cocuğun ozel dosyası anne veya babasına verilir.

Oda ve Yurtlarda Bulunacak Nitelikler
Madde 18 — Oda ve yurtlar cocukların sağlığının korunması, hava ve guneş ihtiyaclarının karşılanması icin gerekli nitelikleri taşımalıdır. Oda ve yurtlar bodrum katında, doğrudan acık havaya acılmayan yerlerde olmamalı, pencereleri doğrudan guneş ışığı alacak şekilde olmalıdır. Oda ve yurtlar ayrıca şu nitelikleri de taşımalıdır;
a) Buralarda, kadın ve velayet hakkına sahip erkek işci sayısının en az % 10 u oranında yatak, yeteri kadar gozlem odası ve bir emzirme yeri bulunmalıdır. İhtiyaca yetecek kadar yatak, bolme ve diğer arac gerec ilave edilmelidir.
b) Cocukların bulundurulacağı odaların, taban alanlarının her cocuğa en az 3 metrekare, hacimlerinin her cocuğa en az 8 metrekup hava duşecek olcude ve bol ışıklı olması gereklidir. Taban, cocukların sağlığına zarar vermeyecek, kolayca temizlenebilecek bir malzeme ile doşenmeli, duvarlar ve bolmeler yeterli bir yuksekliğe kadar kolayca temizlenebilir bir maddeyle boyanmalı veya kaplanmalı, odalar ve eşya toz tutmayacak şekilde duz ve basit olmalıdır. Cocuk karyolaları ve komodinleri temiz, boyalı, kullanıma ve sağlığa uygun nitelikte olmalı, karyolaların ayarlanabilir yuksek korkulukları bulunmalıdır.
c) Yurtlarda yeterli buyuklukte bir bahce ve bu bahcede cocukların dinlenmeleri ve oynamaları icin arac ve gerecler bulunmalıdır.
d) Oda ve yurtlarda, anneler ve gorevliler icin yeteri kadar tuvalet ve lavabo, her 10 yatağa bir cocuk banyosu, cocuk yatak odalarının bitişiğinde cocukların kullanabileceği lavabolar, yurtlarda ise, ayrıca, cocuklar icin yeteri kadar tuvalet bulunmalıdır.
e) Oda ve yurtlarda, mamaların ve yiyeceklerin hazırlanması, muhafazası, dağıtılması, yedirilmesi, kullanılan arac ve gereclerin temizlenmesi icin gerekli yerler bulunmalıdır.
f) Oda ve yurtlarda, yatak odalarından ayrı bez değiştirme odaları olmalı, bu odalarda, masa, yatak, şezlong gibi eşyalar, temiz ve kirli bez ve camaşırların ayrı ayrı konulması icin gerekli dolap ve kaplar bulundurulmalı, yatak eşyası ve annelere emzirme esnasında giydirilen gomlekler temiz olmalı ve duzenli olarak korunmalıdır.
g) Cocuklar emzirme yerlerine cocuk bakıcısı ya da sağlık personeli tarafından getirilir, emzirmenin bitiminde yine aynı kimseler tarafından alınarak temizlik ve bakımları yapıldıktan sonra yataklarına bırakılır.

Oda ve Yurtlarda Bulundurulacak İlac ve Tıbbi Gerecler
Madde 19 — Oda ve yurtların gereken yerlerine cocukların vucut ısılarının olculmesi icin termometreler konulur, buralarda Yonetmelik EK-V teki cizelgede yazılı olan ve ayrıca işyerinde gorevli hekim tarafından gerekli gorulen ilac ve tıbbi gerecler bulundurulur. Bunlar ozel bir dolap icinde ve kolayca kullanılabilecek şekilde saklanır ve duzenli olarak işyerinde gorevli hekim tarafından gozden gecirilerek bozulmuş veya kullanılmaz duruma gelmiş yahut tukenmiş bulunanların yerlerine yenileri konulur.

Personel, Yonetim ve Gozetim
Madde 20 — Oda ve yurtlarda calışacak yonetici, oğretmen, sağlık personeli ve diğer personelin nitelikleri aşağıda belirtilmiştir;
a) Yonetici: oda ve yurtların amacına uygun olarak, işleyişle ilgili idari konulardaki her turlu işlerden ve oda ve yurtlardaki cocukların sağlık kurallarına uygun bir ortam icinde yaşama, gelişme ve eğitimlerinin sağlanmasından birinci derecede sorumlu olmak uzere aşağıdaki niteliklerden birine sahip kişilerden biri yonetici olarak gorevlendirilir.
1) Eğitim yonetimi, sosyal hizmetler, cocuk gelişimi ve eğitimi, okul oncesi eğitim, psikoloji, cocuk sağlığı veya cocuk gelişimi ve anaokulu alanlarından birinde yuksek oğrenim gormuş olmak,
2) Eğitim fakultelerinden veya benzeri yuksekoğretim kurumlarından mezun olup okul oncesi oğretmeni unvanını almış olmak.
b) Oğretmen: cocukların gelişimlerini sağlamak, onlara iyi alışkanlıklar kazandırmak, onları ilkoğretime hazırlamak icin cocuk gelişimi ve eğitimi veya okul oncesi eğitim alanında yuksek oğrenim gormuş, oğretmenlik formasyonuna sahip kişiler anaokulu oğretmeni olarak gorevlendirilir.
c) Sağlık personeli: oda ve yurtlar işyerlerinde gorevli hekimin tıbbi gozetimi altındadır. Cocukların sağlık durumları en az gun aşırı bir hekim tarafından kontrol edilir ve gereği yapılır.
Cocukların periyodik sağlık kontrollerini yapmak, sağlıkla ilgili kayıtlarını tutmak, salgın ve bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli onlemleri almak veya aldırmak, sağlık ve temizlik yonunden gerekli denetimleri yapmak uzere işyeri hekimi ile hemşire gorevlendirilir.
d) Diğer personel: odalarla yurtların emzirme odalarında her 10 cocuk icin bir kadın cocuk bakıcısı bulundurulur. Cocuk bakıcılarından en az birinin Kız Meslek Lisesi Cocuk Gelişimi ve Eğitimi Bolumu mezunu veya benzeri mesleklerden olması zorunludur.
Yurtlarda, her 20 cocuk icin bir cocuk bakıcısıyla Kız Meslek Lisesi Cocuk Gelişimi ve Eğitimi Bolumu mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bulundurulur.
Oda ve yurtlardaki cocuk ve grup sayısına gore beslenme, temizlik ve diğer hizmetler icin yeterli sayıda personel istihdam edilir. Bu personel icin en az ilkokul diploması veya okur yazarlık belgesi almış ve sağlıklı olma şartı aranır.
Yukarıda belirtilen personel dışında, işverence gerekli gorulduğu takdirde, sosyal hizmet uzmanı, beslenme uzmanı ve psikolog, Kız Meslek Lisesi Cocuk Gelişimi ve Eğitimi Bolumu mezunlarıyla muzik, guzel sanatlar ve spor dalında ihtisas sahibi elemanlar gorevlendirilebilir. Bunlar kendi alanları ile ilgili calışma programları cercevesinde faaliyet gosterirler.
e) Oda ve yurtlarda bulunan cocukların korunmaları amacıyla buralarda calıştırılacak tum personel işe girişte ve periyodik olarak akıl ve vucut sağlığı ve bulaşıcı hastalıklar yonunden sağlık kontrolunden gecirilecek, cocukların sağlık ve gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek personel bu işlerde calıştırılmayacaktır.

Cocukların Muayeneleri
Madde 21 — Oda ve yurtlara kabul edilecek cocuklar once gozlem odasına alınır ve hekim muayenesinden gecirilir. Bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığı bulunmadığı ve portor olmadığı anlaşılanlar hakkında rapor duzenlenir, raporlar cocukların ozel dosyalarında saklanır.
Bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığı olanlar, hastalık kuşkusu bulunanlar veya portor olduğu anlaşılanlar, sağlıklı olduklarının belirlenmesine kadar oda ve yurtlara alınmazlar.
Oda ve yurtlarda bulunan cocuklardan bulaşıcı hastalığa tutulanlar veya tutulduğundan şuphe edilenler, hekime muayene ettirilmek uzere derhal gozlem odalarına alınırlar.
Muayene sonucunda bulaşıcı veya tehlikeli bir hastalığa tutulduğu anlaşılan cocuklar, hekimce ya bir sağlık kuruluşuna gonderilir ya da recetesi verilerek gerekli oğutlerle ailesine teslim edilir.
Oda veya yurda kabul edildiği gun her cocuk icin orneği EK-VI da yer alan bir gozlem kağıdı doldurulur ve ozel dosyasına konur. Cocuklar buralarda kaldığı surece, onların sağlık ve genel gelişme durumları, beden yapıları ve ruhsal ozellikleri en az haftada bir defa gorevli hekimce orneği EK-VII de yer alan sağlık muayenesi kağıtlarına işlenir.
Oda ve yurtlarda kalan cocuklara koruyucu aşılar ve serumlar yapılır ve bunlar orneği EK-VIII de yer alan cizelgeye yazılır.

Cocukların Beslenmesi
Madde 22 — Oda ve yurtlarda, cocuklara, yaşlarına gore mamaları, kahvaltıları ve yemekleri verilir. Yemek listelerinin ve mamaların duzenlenmesinde gorevli hekimin duşuncesi alınır.
Cocuklara, ayrıca, gunde 250 şer gram dayanıklı veya pastorize, bulunmadığı takdirde kaynamış sut veya yoğurt verilir.
Cocukların Eğitim ve Geliştirilmeleri
Madde 23 — Oda, yurt ve ana okullarında, cocuklara psikososyal gelişimlerini ve okul oncesi eğitimlerini sağlamak uzere 1/5/1997 tarihli ve 22976 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1475 Sayılı İş Kanununa Tabi İşyerlerinde İşverenlerin Kuracakları Okul Oncesi Eğitim Kurumlarının Eğitim ve İşleyiş Esasları Hakkında Tuzukte belirtilen esaslara gore eğitim verilir.

İşverenin Yukumluluğu
Madde 24 — Oda ve yurtların bina, kuruluş, doşeme, arac, gerec, taşıt, beslenme ve benzeri giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanır.
Buralar, ayda en az bir defa işveren veya vekili tarafından denetlenir. İşveren, işveren vekili, gorevli hekim veya bu birimlerin yonetim ve gozetiminden sorumlu olanlarca gorulen eksiklikler derhal giderilir.
Ortaklaşa Kurulan Oda ve Yurtların Yonetimi
Madde 25 — Oda ve yurtlar birden cok işveren tarafından kurulduğu takdirde, bu işverenler veya işveren vekilleri, ayda en az bir defa toplanarak bu yerlerin yonetimine dair kararları alırlar ve uygulanmasını sağlarlar.

Oda ve Yurtların Bildirilmesi
Madde 26 — İşverenler, İş Kanununa tabi işyerlerinde actıkları oda ve yurtlarla ilgili bilgi ve belgeleri, acılma tarihinden itibaren en gec 30 gun icinde bir rapor halinde Milli Eğitim Bakanlığı ile Calışma ve Sosyal Guvenlik Bakanlığına gonderirler.
Bu raporda aşağıdaki hususlar belirtilir;
1) İşyerinin unvanı, bağlı olduğu Calışma ve Sosyal Guvenlik Bakanlığı Bolge Mudurluğu, sicil numarası ve adresi,
2) İşyerinde calıştırılan toplam işci sayısı ve kadın işci sayısı,
3) Kuruma alınan cocuk sayısı, cinsiyeti,
4) Kurumun acık adresi, oda sayısı, oyun yerleri, bahcenin buyukluğu, bakım ve eğitim araclarının miktar ve ceşitleri.
__________________