Alışveriş yapmak kuşkusuz kadınların en sevdiği aktivitelerden biridir. Hatta kadınların milli sporu bile denilebilir. Ancak alışveriş hayatın odak noktası haline gelirse, karşılanabilenden fazla harcama soz konusu olursa tehlike canları calmaya başlamıştır. Kadıkoy Şifa Ataşehir Hastanesi Uzman Klinik Psikoloğu Merve Buyukkucak, neden tutkuyla alışveriş yaptığımızı, bu tutkunun altında yatan sorunların ve alışverişin nasıl hastalığa donuşebileceğini anlatıyor.
Ozellikle endustrileşmiş ulkelerde alışverişin cinsiyete dayalı olarak farklı bir aktivite haline geldiğini gorebiliyoruz. Alışveriş daha cok kadının alanına giren bir şey ve erkek aslında daha cok parasal işlerle ilgilenir oluyor. Kadınların alışveriş aktivitesine erkeklere gore daha pozitif bir tutumu oluyor. Araştırmalar kadınların erkeklere oranla daha aktif alışveriş yaptıklarını, daha fazla urun aradıklarını ve vitrin gezdiklerini gosteriyor. Zaten bircok erkeğin de alışveriş yapmayı sevmediğini dile getirdiğini biliriz. Erkeklerden farklı olarak bircok kadın alışverişi bir boş zaman aktivitesi olarak gorur, tıpkı bir kafede kahve icme, yemek yeme, gezip dolaşma, hatta sadece yuruyuş yapma gibi.
Alışveriş bazen de boyle keyifli bir aktivite yerine bir iş gibi gorulebilir; orneğin ihtiyac duyulan bir şeyi arama bulma ve sonunda satın alma gibi, net bir amaca yonelik olarak.
Satın alma eylemi tatmin duygusu yaratıyor!
Alışveriş eskiden ihtiyacların giderilmesi anlamına gelirken son yıllarda artık birtakım duygusal ihtiyacların giderilmesine de cevap verdiği anlaşıldı. Bu nedenle işin bir de duygusal boyutu var; cunku yeni bir şey satın almak bircok insana kendini iyi hissettiren ve hayatın bircok alanında kolaylıkla hissedemediğimiz bir guc hissi verebiliyor. Satın alınan şeyden cok satın almanın yarattığı tatmin on plana geciyor aslında.
Alışveriş sinir ve ofkeyi değil uzuntuyu hafifletiyor!
Bircok araştırma alışveriş yapmanın sinir ve ofkeyi değil ancak o an icin uzuntuyu hafifletici etkisi olduğunu gosteriyor. Sinir daha cok kontrol hissi ile ilişkilendirilen bir duygu ama uzuntu oyle değil. Uzuntu belki bircok duygudan daha da fazla olarak kontrol hissinin kaybı ile eşleştirebiliyor. Cunku uzuntu yaşayan insanlar genelde uzuntulerin kaynağını başkalarıyla ya da şansla acıklamaya daha meyilli oluyorlar. Bu nedenle alışveriş de bu kaybedilen kontrol hissini onarma amacıyla kullanılabiliyor. Cunku alışveriş nerede alışveriş edeceğiniz, hangi mağazadan satın alacağınız ve ne alacağınız gibi bircok kişisel secimi ve dolayısıyla kişisel kontrolu icinde barındıran bir aktivite. Bunun yanı sıra yeniliğin her zaman canlandırıcı etkisi var; boylelikle sıkılmaya da bir alternatif aslında alışveriş. Ozellikle kadınlar icin alışveriş etmenin canlandırıcı bir etkisi olduğu bilinmekte.
Alışveriş bir kadının stresini ve kaygısını azaltabilir, onda tatmin hissi yaratabilir. Ozellikle de uygun fiyata bir urun satın alındığında bir başarı hissi de buna eşlik edebiliyor.
Kazanmak, sahip olmak seratonin seviyesini yukseltiyor!
Beyin kimyası acısından baktığımızda ise alışveriş sırasında seratoninin katkısından da bahsetmek mumkun. Şoyle ki, mutluluk hormonu olarak da bilinen seratoninin yetersiz seviyelerde olması depresif duygudurumları ile eşleşmekte ve medikal destekle normal seviyelere cıkarılmaya calışılmakta. Yaşamımızda bircok aktivite aslında bu seratonin etkisini yapabiliyor; orneğin: gun ışığı, egzersiz, masaj ya da mutlu olduğumuz anları duşunmek gibi. Aynı zamanda kazanmak, sahip olmak da aynı etkiyi yapıyor.
Alışveriş yapmak ya da hediye vermek de aynı amaca hizmet edebiliyor. Depresif duygudurumunda daha cok kayıp hissi on plandayken aslında almak ve sahip olmakla bu his tersine cevriliyor. Bu nedenle de bircok insan, en başta kadınlar sıkıldığında ya da depresif hissettiğinde alışverişe yonelebiliyor. Elbette kadınlar icin işin bir de gorsel yanı var. Evrim teorilerinden de bildiğimiz gibi kadın dış gorunumu ve guzelliği erkek ise gucu ile on planda olan bir varlık.
Dolayısıyla dış gorunumu guzelleştirmeye ve diğer kadın rakiplerinin arasından sıyrılmaya dair bir alışveriş merakından illa ki soz etmek mumkun, ancak burada alışveriş konusunu sadece dış gorunumle kendini beğendirme isteği ile sınırlamak doğru olmayacaktır; evi icin ya da ailesi icin de kadınların sıklıkla alışveriş yaptığını biliyoruz. Burada da “iyi hissetme”ye dair motivasyonların on plana gecebileceğini soyleyebiliriz. Aynı zamanda arkadaşlarla sosyalleşme, atmosfer değişimi, gibi stresi azaltıcı etkisi de oluyor.

Kaynak