Adet goren kadınların yarısından fazlasının kanamalarının ilk bir iki gunu ağrısı olmaktadır. Genelikle bu ağrı hafiftir. Bazen gunluk aktivelerini kısıtlayacak kadar şiddetli olabilir. Bu şiddetli ağrı dismenore olarak adlandırılır.

Adet dongusu vajinal kanamanın ilk gunu ile başlar ve bir sonraki vajinal kanama zamanına kadar surer. Bu sure ortalama 28 gundur, bu dongu boyunca ağrı yaygın bir problemdir ve coğu kadında tedavi edilebilir. Adet donemi hormonları (ostrojen ve progesteron) yumurtalıklar tarafından uretilir. Bu hormonlar rahim duvarında muhtemel gebeliğe hazırlayacak değişikliklere neden olur. Ortalama 14. gunde yumurta yumurtalıktan (over) atılır, bu olay ovulasyon (yumurtlama) olarak adlandırılır. Ardından yumurta fallop tupunde ilerler, burada sperm tarafından dollenebilir ve dollenirse birleşmiş olan yumurta ve sperm fallop tupu boyunca ilerler, rahime yapışır ve gebelik oluşur. Eğer yumurta dollenmezse hormon seviyeleri azalır ve bu uyarı adet dongusunu başlatan kanamaya neden olur. Bazı kadınlarda bu adet kanamaları hafif kramplara, bazılarında şiddetli ağrılara neden olur.

Mensturel Ağrının Nedeni
Rahim bir kas dokusudur, tum kaslar gibi kasılır ve gevşer. Kanama suresince daha şiddetli kasılır ve ağrı olarak hissedilir.
Prostaglandinler rahim tarafından uretilen kimyasal maddelerdir. Prostaglandinlerin etkisi ile rahim kasları kasılır. Kanama oncesinde bu maddelerin duzeyi artar. Dongu başında prostaglandin duzeyleri yuksektir. Mensturasyon (adet kanaması) sırasında duzeyleri azalır, bu durum ağrının neden ilk birkac gunden sonra azalma eğiliminde olduğunu acıklar.

Dismenore Bulguları

Alt karında ağrı veya kramplar
Baş ağrısı
Bulantı - kusma
Baş donmesi
Dismenore Tipleri
Primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak uzere iki tip dismenore vardır.

Primer Dismenore
Primer dismenore prostaglandinlerin doğal uretimi sonucu oluşan pelvik ağrıdır.
Bu genellikle ilk adet siklusları sırasında başlar ve coğu olguda ağrı atakları yaşlanmayla daha az ağrılı hale gelir. Bazen ağrılar doğum sonrasında azalabilir.

Sekonder Dismenore
Sekonder dismenore doğal prostaglandin salınımına bağlı oluşan ağrılar dışındaki ağrılardır. Primer dismenoreye gore daha gec yaşlarda başlar. Sekonder dismenorede ağrılar normal kramplardan daha uzun surer. Mensturasyon başlamadan ağrılar başlayabilir ve periyod sırasında daha da şiddetlenip bittikten sonra da devam edebilir. Sekonder dismenorenin en sık nedenlerinden bazıları endometriozis ve myomlardır.

Endometriozis uterusun ic tabakasının overler ve fallop tupleri gibi uterus dışı dokularda yer almasıdır. Bu dokular bulundukları yerde aylık hormonal değişikliklere cevap vererek kanar ve dokulur. Uterus ve vajina dışında olan bu kanama ozellikle periyod oncesinde olmak uzere, periyod sırasında ve sonrasında da ağrıya neden olabilir.
Myomlar uterus dışında icinde ve duvarında gelişebilen iyi huylu kas tumorleridir. Bu tumorler kanser değildir fakat ağrıya ve şiddetli menstruel kanamaya neden olabilir.

Tanı
Dismenorenin nedeni hastanın semptomları (bulgu) ve adet donemlerini iceren tıbbi hikayesi ve pelvik muayenesi ile saptanabilir. Bunların sonuclarına dayanarak rahim ağzından suruntu alaınması (smear), laboratuvar testleri ve ultrason muayenesi gibi bazı ek testler istenebilir. Bazı olgularda laparoskopi olarak adlandırılan cerrahi işlem uygulanabilir. Bu işlemde gobekten kucuk bir kesi yapılır ardından laparoskop olarak adlandırılan ışıklı ince bir boru şeklindeki alet ile karın icine girilir. Laparoskop doktorun pelvik organları incelemesini sağlar. Laparoskopi genellikle genel anestezi ile hastane koşullarında yapılır. Bazen dismenore nedeni bulunabilirken sıklıkla etken tanımlanamaz.

Tedavi
Dismenorenin tedavisi ilacları ve ağrıyı azaltan teknikleri icerir. Doktor tarafından kasları gevşeten hormonal tedavi veya ilac tedavisi onerilebilirken bazı olgularda cerrahi işleme gerek duyulabilir.

İlac Tedavisi
Nonsteroid anti inflamatuarlar olarak adlandırılan ilaclar prostoglandin uretimini baskılar. Boylece krampların şiddeti azalır. Bu ilaclar bulantı ve kusma gibi yakınmaları da onleyebilir. İbuprofen ve naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilacların coğu recetesiz alınabilir. Bu ilaclar siklusun ilk gunu alınırsa daha etkili olur. Genellikle bir iki gun almak yeterlidir ve beraberinde alkol almaktan kacınılmalıdır. Kanama bozukluğu, karaciğer hastalığı, mide hastalıkları ve ulseri olan hastalar tarafından kullanılmamalı veya dikkatle kullanılmalıdır.

Hormonal Kontrosepsiyon
Doğum kontrol hapları, deriye yapıştırılan bantlar ve vajinal halka gibi hormonal kontrasepsiyon yontemleri ağrıyı azaltır. Bazı vakalarda hormonal rahim ici araclar onerilebilir. Bu hormonlar rahimden uretilen prostoglandin duzeylerini azaltarak kasılmaları, kanamayı ve ağrıyı, ayrıca myom ve endometrozis gelişimini azaltır. Ancak tedavinin kesilmesiyle bunlar tekrar buyuyebilir.

Cerrahi
Myomlar ağrıya neden olursa rahimi besleyen damarların ozel yontemlerle kanlanmasının durdurulması yontemi onerilebilir. Endometriozis tedavisinde laparoskopi onerilebilir. Rahim dışında buyuyen ancak rahimin ic tabakasından koken alan doku bolgeleri laparoskopi veya ameliyat ile yok edilebilir.
Şiddetli olgularda rahim alınabilir, bu tedavide son secenektir.

Diğer Tedaviler
Bunlar ağrıyı hafifleten fakat onlemeyen tedavilerdir.
B1 vitamin ve magnezyum takviyesi
Masaj
Akapunktur
Egzersiz: Aerobik, bisiklet, yuruyuş, yuzme gibi egzersizler ağrıyı kesen kimyasalların uretimine neden olur.
Sıcak uygulama: Sıcak banyo, batın uzerine uygulanan sıcak su torbaları ve pedler
Uyku: adet dongusu oncesinde ve sırasında uykunuzu aldığınızdan emin olun.
Rahatlama: Meditasyon veya yoga uygulamaları.
Sonuc olarak menstruel periyod sırasında ağrı kadınlarda yaygın bir sorundur. Bu ağrıların coğu hafiftir ve recetesiz alınabilen ilaclarla tedavi edilebilir. Bazen bu ağrılar cok şiddetli olabilir ve ek tedaviler gerekebilir. Eğer 2-3 gunden daha uzun suren menstruel kramplar varsa doktora danışılmalıdır.

Kaynak: Trsgo
__________________